انجام عمل آی یو آی، چرا و چگونه؟

سوال : بارداری به روش آی یو آی چگونه انجام می شود؟

پاسخ : آی یو آی (IUI) یک روش کمک باروری است که امروزه انجام میشود. IUI یعنی تزریق داخل رحمی اسپرم، بیشتر برای مواردی استفاده میشود که اسپرم مناسبی نداریم، یا حرکت اسپرم کم است یا تعداد اسپرم از حدی که لازم است کمتر است یا کیفیت اسپرم ها کم است.
در این روش نمونه اسپرم بررسی میشود، اسپرم های خوب جدا میشوند و طی مراحلی به داخل حفره رحم انتقال داده میشوند و این انتقال بدون بیهوشی است. میزان بارداری در IUI معمولا حدود ۲۰% در هر سیکل است و ما نباید توقع داشته باشیم با یک بار IUI باردار رخ دهد.

عمل آی یو آی (تلقیح داخل رحم) یک روش درمانی نسبتا ساده برای باروری است که هم با داروهای مربوط به باروری و هم بدون آن‌ها صورت می‌گیرد. این روند درمانی شامل کاشت نطفه در رحم، بطور مستقیم و به وسیله یک لولۀ باریک است.
در عمل تلقیح داخل رحم (آی یو آی)، پزشکان پس از خالص‌سازی اسپرم، در زمان درست، یعنی هنگامی که تخمدان یک یا دو تخمک را برای باروری آزاد می‌کند، نطفه‌ی خالص را درون رحم می‌کارند، با این امید که این نطفه‌ی کاشته شده یکی از تخمک‌های در حال انتظار در رحم را بارور کرده و موجب بارداری طبیعی شخص شود. در این مقاله به سیر تا پیاز این روش درمانی پرداخته و از دلایل انجام آن تا خطرات احتمالی و آماده‌سازی برای این عمل، همه نکات مهم را بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

آی یو آی به چه دلایلی انجام می‌شود؟

قابلیت یک زوج برای بارور شدن به شرایط مختلفی بستگی دارد؛ عمل تلقیح داخل رحم (عمل آی یو آی) برای زوج هایی با این ویژگی ها انجام می‌شود:

• اسپرم اهدایی

  برای زوج‌های که قصد بچه‌دار شدن با اسپرم اهداشده را دارند، روش تلقیح داخل رحم (آی یو آی) از معمول‌ترین روش‌هاست. اسپرم‌های اهدا شده در آزمایشگاه‌های معتبر به صورت یخ زده ارائه شده و قبل از آغاز فرایند آی یو آی، این اسپرم‌ها گرم شده و به حالت طبیعی بازمی‌گردند.

• ناباروری بدون توضیح

  انجام عمل تلفیح داخل رحم (عمل آی یو آی) در کنار مصرف داروهای بارورسازی تخمک، از اولین روش های درمان ناباروری بدون توضیح است.

• ناباروی مربوط به آندومتریوز

  انجام عمل تلقیح داخل رحم (آی یو آی) در کنار استفاده از داروهای تقویت باروری، از اولین راه‌های درمان ناباروری ناشی از بیماری آندومتریوز است.

• مشکل خفیف ناباروری در مردان

  یکی از اولین مواردی که در مورد ناباروری یک زوج معاینه می‌شود، قدرت حرکت، سایز و ریخت اسپرم است. آی یو آی می‌تواند فعال‌ترین اسپرم‌ها را جدا کرده و این مسئله را حل کند.

• ناباروری عامل دهانه رحم

  دهانه رحم که در قسمت تحتانی رحم قرار دارد، دریچه‌ی بین واژن و رحم است. در هنگام تخمک‌گذاری، موکوس تولید شده در رحم محیط مناسبی برای باروری تخمک‌ها فراهم ساخته و حرکت اسپرم به رحم را آسان می‌سازد. وقتی میزان موکوس دهانه‌ی رحم شخص نامناسب باشد، اسپرم به مقصد نمی‌رسد. گاهی اوقات ضخامت دهانه‌ی رحم نیز می‌تواند سد راه اسپرم شود. عمل تلقیح داخل رحم (آی یو آی) مشکلات دهانه رحم را دور زده و اسپرم‌ها را مستقیماً درون رحم می‌گذارد.

• ناباروری به سبب مشکل تخمک‌گذاری

  روش تلقیح داخل رحم (آی یو آی) به خانم‌هایی که با مشکل ناتوانی در تخمک‌گذاری و یا کمبود تعداد تخمک‌ها دست و پنچه نرم می‌کنند نیز کمک می‌کند.

• حساسیت زن به اسپرم

  به ندرت پیش می‌آید که زنی به پروتئین‌های موجود در مایع منی آلرژی داشته باشد. در چنین شرایطی، انزال در واژن و تماس مایع منی به دیواره‌ی واژن، باعث سرخی، سوزش و تورم آن می‌شود. استفاده از کاندوم از این عوارض پیشگیری می‌کند؛ اما بارداری نیز اتفاق نمی‌افتد. از آنجایی که پیش از آغاز تلقیح داخل رحم (آی یو آی)، مایع منی خالص‌سازی شده و همه‌ی پروتئین‌های آن جدا می‌شود، این روش پاسخ خوبی به این مسئله است.

خطرات عمل آی یو آی

عمل تلقیح داخل رحم (عمل آی یو آی) نسبتا ساده و کم‌خطر است؛ برخی از خطرات جزئی آن عبارت اند از:

• عفونت

  پس از عمل احتمال عفونت بسیار کم وجود دارد.

• ایجاد لکه

  گاهی اوقات ورود لوله به درون رحم باعث خونریزی جزئی در واژن میشود که البته تاثیری روی شانس بارداری نخواهد گذاشت.

• احتمال چندقلوزایی

  عمل تلقیح داخل رحم (عمل آی یو آی)، به خودی خود احتمال چند قلوزایی را افزایش نمی‌دهد؛ اما در کنار مصرف داروهای تقویت تخمک‌گذاری و درصورت هماهنگی بدن با این داروها، احتمال چندقلوزایی به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. از خطرات بالای چندقلوزایی می‌توان به زایمان زودرس و وزن کم نوزاد به هنگام تولد اشاره کرد.

آماده شدن برای عمل آی یو آی

• سونوگرافی واژینال

  عمل آی یو آی به هماهنگ سازی و آمادگی جدی قبل انجام عمل در قالب سونوگرافی واژینال نیازمند است.

• آماده سازی اسپرم

  مایع منی دارای ناخالصی‌های زیادی است که قبل از عمل تصفیه‌ شده و فقط قسمت‌های بارور کننده و فعال آن برای عمل آی یو آی جدا می‌شوند.

• نظارت بر تخمک‌گذاری

  از آنجا که زمان انجام عمل تلقیح داخل رحم (عمل آی یو آی) از اهمیت بالایی برخوردار است، نظارت بر علائم تخمک‌گذاری‌های قریب‌الوقوع بسیار مهم است. برای این کار شخص یا از یک کیت ادرار پیش‌بینی تخمک‌گذاری در منزل استفاده می‌کند که افزایش ترشح هورمون لوتئین کننده (LH) را خبر می‌دهد و یا با تصویربرداری پزشکی، تخمدان‌ها و رشد آن‌ها را نظارت می‌کند. همچنین احتمال تجویز داروهایی چون گنادوتروپین کوریونی انسانی (HCG) و یا دیگر داروهای تخمک‌گذاری وجود دارد.

• تعیین زمان بهینه

  عمل آی یو آی معمولاً دو یا سه روز پس از مشاهده‌ی تخمک‌گذاری انجام می‌شوند؛ از این رو پزشک مسئول عمل، زمان عمل را با توجه به موعد تخمک‌گذاری زن برنامه‌ریزی خواهد کرد.

طریقه انجام عمل آی یو آی در مطب پزشک

جلسه‌ی عمل آی یو آی که معمولاً در مطب پزشک یا کلینیک رخ می‌دهد، حدوداً بیست دقیقه به طول می‌انجامد و خود فرآیند تنها دو دقیقه طول می‌کشد. این عمل توسط پزشک یا پرستار ویژه انجام گرفته و نیاز به هیچ نوع دارو یا مسکن ندارد. در هنگام وقوع عمل، شخص روی تخت دراز کشیده، پاهای خود را باز می‌کند و یک اسپکولوم داخل واژن او قرار می‌گیرد. در طول عمل آی یو آی، پزشک یا پرستار اسپرم‌های سالم و فعال را به سر لوله‌ای باریک، طولانی و انعطاف‌پذیر وصل می‌کند؛ سپس این لوله را از دهانه رحم رد کرده و درون رحم قرار می‌دهد.

بعد از عمل آی یو آی

بعد از عمل تلقیح، پزشک از شخص می‌خواهد برای مدت معینی به پشت دراز کشیده و پاهایش را به سمت بالا نگه دارد. پس از عمل، شخص لباس‌های خود را به تن کرده و به انجام کارهای روزمره خود می‌پردازد.

نتیجه عمل آی یو آی

تست بارداری باید دو هفته پس از عمل تلقیح انجام شود. اگر زودتر از دو هفته تست بگیرید با یکی از گزینه‌های زیر رو به رو خواهید شد:

• جواب منفی کاذب

  اگر هورمون‌ها هنوز به درجه‌ی اندازه‌گیری نرسیده باشند، ممکن است علی‌رغم حاملگی فرد، نتیجه‌ی تست منفی باشد.

• جواب مثبت کاذب

  موادی که در داروهای تقویت تخمک‌گذاری مثل HCG وجود دارد؛ گاهی فرد مصرف ‌کننده را حامله نشان می‌دهد، در حالی که این‌طور نیست.
  دو هفته پس از انجام تست بارداری خانگی، پزشک از شخص می‌خواهد که همراه نتایج تست به مطب بازگردد. اگر شخص حامله نباشد، جای ناامیدی نیست زیرا باز هم می‌تواند عمل آی یو آی را امتحان کند. این عمل معمولاً طی سه تا شش ماه احتمال حاملگی را افزایش می‌دهد؛ اما اگر عمل آی یو آی به هیچ وجه موجب حاملگی نشود، چاره‌ای جز امتحان کردن راه‌های دیگر درمان ناباروری نیست.

احتمال موفقیت عمل آی یو آی

انجام روش تلقیح داخل رحم در کنار مصرف داروهای عمل آی یو آی می‌تواند از هشت تا هفده درصد احتمال بارداری را افزایش دهد. این آمار فقط مربوط به یک عمل بوده و اگر عمل عمل آی یو آی، چندین بار انجام شود، مطمئناً، احتمال بارداری بیشتر خواهد بود. البته قابل توجه است که احتمال بارداری همواره به دلیل ناباروری و همچنین به سن فرد بستگی دارد.

کلام آخر

عمل آی یو آی یک روش بارداری غیرطبیعی است که نهایتاً به بارداری کاملاً طبیعی منجر می‌شود. این روش اساساً بی‌خطر بوده و ضمن امن بودن آن برای مادر و فرزند خطر، با عوارض جانبی جدی همراه نخواهد بود. دراین عمل پس از انجام معاینات لازم طی مدت زمان بسیار کوتاه در مطب پزشک انجام شده و چند داروی تقویتی برای بعد از عمل تجویز می‌شود. درست است که یک بار انجام دادن عمل تلقیح داخل رحم عمل آی یو آی نهایتاً تا هفده درصد احتمال بارداری را برای زوج مهیا می‌کند؛ همچنین انجام دادن آن بیشتر از یک بار، نه تنها ضرری ندارد بلکه احتمال بارداری را بیشتر و بیشتر می‌کند.