تلاش پیرمرد هفشجانی برای روشن نگهداشتن کوره آهنگری سنتی

این روایت کاوه آهنگر است اما نه آنکه در شاهنامه بود، بلکه مرد دنیا دیده‌ای که یکی از آخرین بازمانده‌های نسل آهنگران سنتی است و او هنوز در هفشجان چهارمحال و بختیاری پُتک را بر سر سندان فرود می‌آورد تا ابزار سنتی تولید کند.

فرج‌الله کاوه هفشجانی یکی از آخرین بازمانده از نسل فعالان هنرصنعت آهنگری سنتی در این شهر است، او همچنان با دستان توانمند و ذهن خلاق خود، پُتک را بر سر سندان می‌کوبد تا ابزار مورد نیاز تعدادی معدود از کشاورزان را تولید کند.

وی که ۸۲ سال سن دارد بیش از ۷۰ سال در این هنرصنعت فعالیت کرده است و اکنون هم روزانه ۲ ساعت در مغازه قدیمی خود واقع در یکی از محله‌های هفشجان فعالیت می‌کند.

ماشینی شدن کشاورزی چلنگری را کم‌رنگ کرده است

هنرمند چلنگر هفشجانی می‌گوید: امروز با ماشینی و صنعتی شدن بخش کشاورزی، فعالیت‌ها با ابزار نوین انجام می‌شود و بهره‌گیری از ابزار سنتی کمتر مورد استفاده قرار دارد.

فرج‌الله کاوه هفشجانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: در روزگار کنونی دیگر کسی سفارش ساخت ابزارهای آهنی را نمی‌دهد و همان مشتریان اندک هم برای تیز کردن ابزار قبلی و قدیمی خود مراجعه می‌کنند.

وی با اشاره به رونق بالای هنرصنعت چلنگری هفشجان در آینده‌ای نه‌چندان دور افزود: تولیدات آهنگری سنتی مانند میخ‌های سرکج، انبر، سیخ، سه‌پایه، زنجیر، درفش، قلم، جوالدوز، چکُش، سُنبه، منقل، مُقار، خیش (گاوآهن)، داس، قیچی، علف‌چین، نعل که به دست استادان آهنگر ساخته می‌شد استفاده فراوان داشت.

کاوه تصریح کرد: در گذشته به‌علت کمبود آهن و مواد اولیه چلنگری، آهن‌های فرسوده جمع‌آوری و پس از ذوب در کوره، دوباره مورد استفاده قرار می‌گرفت و هیچ‌گونه دورریز نداشت.

وی یادآور شد: در آهنگری سنتی برای تولید انواع ابزار، قطعه مورد نظر در کوره قرار می‌گیرد، پس از نرم شدن آن را به‌وسیله انبر از کوره خارج می‌کنند و با کوبیدن پُتک بر روی سندان، تکه فلزی مورد نظر را فُرم و شکل می‌دهند.

این هنرمند هفشجانی اظهار داشت: برای دوام بیشتر و افزایش کیفیت تولیدات آهنگری، قطعه فلزی را پس از فُرم دادن درون آب می‌اندازند تا آب‌دیده شود.

وی با اشاره به علاقه خود برای فعالیت در زمینه چلونگری گفت: اگر به همان هفتاد هشتاد سال قبل بازگردم، باز هم هنرصنعت (آهنگری سنتی) را به‌عنوان یادگار پدر، آبا و اجدادم انتخاب می‌کنم و آن را ادامه می‌دهم.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری در این باره گفت: تولیدات مرتبط با آهنگری سنتی در زندگی روزمره مردم این استان به‌ویژه در بخش کشاورزی و دامداری کاربرد فراوانی داشته است.

علیرضا جیلان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: هنرمندان چلونگری تولید محصولاتی مانند میخ‌های سرکج، انبر، سیخ، سه‌پایه، زنجیر، درفش، قلم، جوالدوز، چکُش، سُنبه، منقل، مُقار، خیش (گاوآهن)، داس، قیچی، علف‌چین، نعل و سایر ابزار مورد نیاز زندگی انسان‌ها را بر عهده داشتند.

وی با اشاره به توسعه صنعتی و ماشینی در روزگار کنونی افزود: این مهم از عوامل رکود در چلنگری، کاهش تولیدات مرتبط با آهنگری سنتی و بروز مشکلاتی برای هنرمندان این بخش به‌شمار می‌رود.

جیلان هنرمندان فعال چهارمحال و بختیاری در رشته آهنگری سنتی را کمتر از ۱۰ نفر اعلام و تصریح کرد: حفظ رشته‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی و جلوگیری از فراموشی آن‌ها مانند هنرصنعت چلنگری از مهمترین برنامه‌ها و اولویت‌های اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری به‌شمار می‌رود.

وی یادآور شد: تامین مواد اولیه ارزان‌قیمت، بازاریابی و تبلیغات برای افزایش فروش محصولات، کاربردی کردن تولیدات و فرهنگ‌سازی به‌منظور فعالیت جوانان در رشته‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی استان می‌تواند در رونق این بخش نقش‌آفرینی کند.

به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری افزون‌بر ۱۲ هزار هنرمند شهری، روستایی و عشایری صنایع‌دستی و هنرهای سنتی دارد که از این تعداد پنج هزار و ۵۰۰ تا ۶ هزار نفر در فصل‌های مختلف سال فعالیت می‌کنند.

بافته‌های داری مانند فرش‌بافی، گلیم‌بافی، جاجیم‌بافی و قالی‌بافی، چوخابافی، نمدمالی، کلاه‌مالی، گیوه دوزی، سرمه‌دوزی، منبت‌کاری، سفال‌گری، خورجین‌بافی، بافت سیاه چادر، قفل‌سازی، حجاری (سنگ‌تراشی)، گره‌چینی، احجام فلزی، خاتم و مشتقات آن‌ها از مهم‌ترین صنایع‌دستی و هنرهای سنتی شهری، روستایی و عشایری چهارمحال و بختیاری به‌شمار می‌رود.