مرگ خدیجه دختر ناصرالدین شاه در 93 سالگی + عکس سنگ قبر او در بهشت زهرای تهران

همین که هنوز دربارۀ او فیلم و سریال ساخته می‌شود و اخبار و اطلاعات مختلف با موضوعیت او مود توجه افکار عمومی است گواه این مدعاست.

از یک سو آخرین پادشاه کلاسیک است چون تفکیک قوا و قانون‌گذاری به مفهوم مدرن پس از او صورت پذیرفت و از جانب دیگر نخستین در تقارن با دنیای مدرن چرا که بسیاری از مظاهر دنیای مدرن در دوران او و اغلب به دست شخص او وارد ایران شد.

این که هم صادر‌کنندۀ حکم قتل صدراعظم توسعه‌گرای خود باشی و هم خود قربانی ترور شوی و شاه شهید لقب بگیری تنها در ناصرالدین شاه قابل جمع است و البته ویژگی‌های دیگر و سرآمد همۀ آنها ذوق ادبی و هنری.

با این نگاه جالب است بدانیم یکی از فرزندان او نه تنها انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ را دید که ۶ سال پس از سقوط سلطنت در ایران هم زندگی کرد و همین هم ناصر‌الدین شاه را به دوران ما آورده است!

کانال «ممالک محروسۀ ایران» که به صورت تخصصی به بررسی وقایع دورۀ قاجار می پردازد این خبر را منتشر کرده و محقق دورۀ قاجار – دکتر رضا کسروی – که در یادداشت مربوط به سریال « جیران » در عصر ایران به نقدها و انطباق های تاریخی او اشاره شد نیز بر آن صحه گذاشته است البته پیش از این دو و با تفصیل دربارۀ ۱۶ دختر ناصر‌الدین شاه در کتاب «دختران ناصرالدین شاه»* به قلم و تحقیق خانم فاطمه قاضیها دیده بودیم اما این دقت که تاریخ درگذشت او ۶ سال بعد از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ است شاید تازه باشد.

ماجرا اما چیست؟

در بهشت زهرای تهران ، قطعۀ ۱۸، ردیف ۱۶ شمارۀ ۲۵ زنی مدفون است که هشتم اردیبهشت ۱۳۶۳ خورشیدی چشم از جهان بسته است.

او در سامانۀ سازمان این گونه معرفی شده است: «نام: خدیجه/ نام خانوادگی ناصری قاجار (امیر اصلانی)/ نام پدر: شاهنشاه شهید».

روی سنگ قبر هم چنین: «آرامگاه شادروان بانو خدیجه ناصری قاجار (امیر اصلانی)، فرزند ناصر الدین تولد ۱۲۶۹، فوت ۱۳۶۳.۲.۸» و با این بیت: «‌ز مرگت سرد و خاموش است خانه/ کجایی ای چراغ آشیانه»

(عنوان امیر اصلانی در کمانک به خاطر نام همسر خود: غلامحسین امیر اصلانی ملقب به احتشام الملک. حاصل این ازدواج ۶ فرزند بوده است.)

بدین ترتیب مشخص می‌شود هنگام ترور پدر (ناصرالدین شاه قاجار) ۶ ساله بوده و چون در سال ۱۳۶۳ درگذشته ۶ سال بعد از انقلاب هم زندگی کرده است.

خدیجه خانم عزالسلطنه شاهزاده قاجار، دختر ناصرالدین شاه قاجار و خواهر تنی عزیزالسلطنه بود. مادرش محبوب‌السلطنه از زنان متعه ناصرالدین شاه قاجار بود.در زمانی که ناصرالدین شاه به قتل رسید عزالسلطنه خردسال بود. او بعدها با غلامحسین امیراصلانی (احتشام‌الملک) ازدواج کرد و صاحب دو پسر، حسنعلی و هوشنگ امیراصلانی، و چهار دختر شد.

دوتن از دختران او با دو تن از پسران کامران میرزا نایب‌السلطنه ازدواج کردند. عزالسلطنه در سال ۱۳۶۳ خورشیدی در نود و سه سالگی درگذشت و در گورستان بهشت زهرا مدفون گشت.

خاطرات او از دربار ناصری در رمان «در اندرون» که توسط نوه دختری عزالسلطنه، افسانه اتحادیه، نوشته شده‌است، بازتاب یافته‌است.

کانال ممالک محروسه و کتاب و دیگر منابع تاریخی از او به عنوان «خدیجه خانم عزّ‌السلطنه» و سی و چهارمین فرزند از ۳۷ فرزند ناصرالدین شاه قاجار نام برده که طبعا در زمان ۶ پادشاه زیسته است: پدرش ناصر‌الدین شاه، برادرش مظفرالدین شاه، محمد علی شاه، احمد شاه و بعد از سلسلۀ قاجار هم رضا شاه و نهایتاً محمد رضا شاه.

یکی از دلایل بیگانگی ایرانیان با تاریخ ولو تاریخ معاصر ذکر تاریخ وقوع حوادث به سه تاریخ متفاوت هجری قمری، هجری شمسی و میلادی است و در دو سال آخر پهلوی دوم تاریخ شاهنشاهی هم اضافه شده بود حال آن که یک تاریخ و مشخصا خورشیدی ( در واقع هجری خورشیدی) محاسبه را آسان می کند کما این که دراین فقره به سادگی و بدون تبدیل متوجه شدیم چند سال قبل از قتل پدر به دنیا آمده و چند سال بعد ازسقوط سلطنت زندگی کرده و خود ۹۴ سال.

اگر امکانات ارتباطاتی مثل امروز بود چه خاطرات که برای گفتن داشت و چه بسا آقای حسن فتحی هم اواخر سریال نقشی برای او در نظر می‌گرفت چرا که ۶ سال قبل از ترور پدر به دنیا آمد. هر چند که نام سریال، جیران است و او قبل از تولد خدیجه خانم که بعدها عزالسلطنه شد درگذشت مگر آن که کارگردان بخواهد اندوه شاه پس از مرگ جیران را نیز در سال های بعد روایت کند خاصه این که پس از ترور خود را به قبر او رساند و همان جا چشم از جهان بست و اگر قرار بر اینها باشد کودک ۷-۶ ساله ای را می توان تصور کرد که نام او مثل نام واقعی جیران بوده است: خدیجه.

۶ سال قبل از ترور و قتل پدر خود – ناصرالدین شاه – به دنیا آمد، در دوران ۶ پادشاه زیست، ۶ فرزند آورد و ۶ سال بعد از پیروزی انقلاب هم زندگی کرد.