تئاتر بچه‌های مسجد به تئاتر ملی ما هویت می‌بخشد

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو؛ محمدرضا آزاد که به همراه سید حسین فدایی حسین در نخستین سلسله رویداد آموزشی تئاتر مردمی بچه‌های مسجد«محرابیان» ویژه مربیان مساجد تا کنون در هفت منطقه حضور یافته و به عنوان استاد به تدریس سرفصل‌های آموزشی این دوره پرداخته است در ارزیابی خود از وضعیت مربیان این دوره گفت: همه می‌دانیم که در ساختار اجتماعی و دینی جامعه ما مسجد سبقه دیرینه و عمیقی داشته و دارد، کارکردهای مسجد در تاریخ ایران در جای جای زندگیِ این جهانی و آن جهانی مردمان نقش آفرینی فراوانی داشته و دارد. هر حرکت فردی یا جمعی وقتی به مسجد رجوع می‌کند رشد و توسعه آن مانند حرکت‌های انقلابی، پویش‌های همدلانه فزاینده می‌شود. از تجربه‌های درخشان آن می‌توان به نقش مساجد در ایام دفاع مقدس اشاره داشت که چگونه مدیریت شهری جنگ را به عهده داشت. البته به نظر این حقیر کم توجهی ما به این مکان میزان بهره برداری ما را تقلیل داده است.

آزاد افزود: مساجد مهمترین پایگاه تجلی فرهنگ و هنر اسلامی بوده که با توجه وسعت آن می‌تواند همچون فرهنگسرایی در هر محله به توسعه آن بپردازد که باز به زعم این حقیر در این زمینه هم، کم کاری و بی توجهی وجود دارد. البته می‌توان گفت هنر نمایش که بیشترین انطباق را با این مقوله دارد کم‌ترین بهره را از این مقوله برده است.

عضو شورای سیاستگذاری تئاتر مردمی بچه های مسجد ادامه داد: جریان تئاتر بچه‌های مسجد با حرکتی متناوب در دوره‌‌ای فعالیت و در دوره‌‌ای افت داشته و سبب آن شده که پویایی و رشد در خور خود را پیدا نکند.

وی افزود: در این دوره از فعالیت بچه‌های مسجد با توجه به همه ظرفیت‌هایی که مسجد می‌تواند برای نمایش داشته باشد، مبنا بر این قرار گرفت که با حرکتی زیربنایی توسعه فعالیت نمایش بچه‌های مسجد را به جریانی خود‌ انگیخته و بر آمده از درون مسجد ادامه دهیم به این معنا که به دنبال نمایشی باشیم که همه ارکان‌اش از مسجد بر آمده باشد و برای مسجد باشد. بدین معنا که عوامل اجرا، مخاطب ، مکان، موضوع، و غیره متصف به مسجد باشد و حتی آن گاه که هر مکان با هر مخاطب دیگری مواجه می‌گردد این ویژگی را در خود حفظ کرده باشد.

آزاد ادامه داد: پس اکنون به پاسخ سوال ابتدایی شما و ارزیابی مربیان دوره بر می‌گردیم که حرکتی که آغاز شده برای تبدیل شدن به یک جریان خود انگیختهِ مردم نهادِ وسیع باید نرم، صبورانه، عمیق و با راهبرد بلند مدت باشد.

این پژوهشگر و استاد دانشگاه ادامه داد: سلسله رویدادهای آموزشی بچه‌های مسجد با هدف تبین و تعمیق این جریان شکل گرفته و اولین دوره هم به آموزش مربیان اختصاص یافته با این مبنای راهبردی که برای فعالیت تئاتر در مسجد ما باید به گونه‌ای از تئاتر دست یابیم که منطبق با مسجد باشد و اولین و مهمترین عنصر این حرکت مربیانی هستند که شکل دهنده و هدایت‌گر این جریان می‌باشند. نقش مربی در این گونه نمایش از کارگردان مهمتر است و این تربیت مربیان گامی مقدماتی است برای تربیت مربیانی که در مساجد خود مستقر بوده و شکل دهنده این حرکت باشند.

آزاد در ادامه گفت: در دوره آموزش مربیان که در هشت منطقه و با حدود ۵۰۰ مربی از سراسر کشور برگزار می‌شود، مبنا بر این بوده که تا حدودی به جامعه هدف مربیان دست یافته و ضمن تبیین چیستی و چرایی فعالیت در مسجد به چگونگی فعالیت مربیان از آشنایی تا تولید و اجرای نمایش در مسجد بپردازیم.

آزاد افزود: از نظر کمی گرد هم آمدن ۵۰۰ علاقمند و داوطلب فعالیت در مسجد از سراسر کشور و نیز تببین موضوع امر مهم و ارزشمندی است و به نظرم می‌تواند ثمره خوبی هم داشته باشد. اما با توجه به تازه بودن موضوع و تفاوت‌ و اختلاف‌هایی که در درک این مقوله وجود دارد این جلسات فرصت‌های خوبی را برای گفت و گو و نزدیک کردن دیدگاه‌ها ایجاد کرد.

وی افزود: در مجموع ارزیابی من از این هفت منطقه که تا کنون برگزار شده و ۴۰۰ مربی که شرکت داشته‌اند این است که مربیان و کارگاه‌ها بسیار بسیار مثبت بوده است.

آزاد در ادامه به چالش‌ها و توفیق‌هایی که در سفرهای خود به ۷ منطقه‌ای که تا کنون انجام شده است پرداخت و گفت:
مگر می‌شود نام مسجد باشد، هنرمندان باشند، حرکتی انقلابی در حال شکل گرفتن باشد و چالش و توفیقی نباشد. به طور طبیعی برگزاری هشت کارگاه سه روزه در هشت منطقه با علاقمندانی از سراسر استان‌های کشور چالش‌های زیادی را هم به همراه دارد. یکی از چالش‌های ما در این هفت منطقه که برگزار شد فشردگی جلسات بود که می‌بایست حجم زیادی از مطالب مطرح می‌شد و البته که مربیان سوال‌ها و نظر‌های زیادی هم داشتند که باید پاسخ داده می‌شد.
وی افزود: البته که وقتی ما در گام اول هستیم عدم یک دستی و سطح‌بندی شرکت کنندگان و نیاز و طلب متفاوتی که بسته به اقلیم و شرایط بومی که داشتند چالشی دیگر بود که می‌بایست طی سه جلسه مرتفع می‌شد و معمولا ساعت‌های اولیه به رفع آن اختصاص می‌یافت.

آزاد ادامه داد: و اما توفیق‌های این جلسات هم از آشنایی، هم نفسی و هم کلامی علاقمندان مسجدی تا تبادل تجربیات موفق و نا موفق و به اشتراک گذاشتن داشته‌ها بسیار بود. شاید ابتدایی‌ترین مورد دستاوردهای این جلسات همین نفس حرکت بود که نوعی اعلام و تبلیغ جریان بچه‌های مسجد را به همراه داشت تولید بسیار خبر و گزارش و استوری و صحبت‌های پیرامونی که‌، آرام آرام گفتمانی آن را شکل می‌دهد.

وی در ادامه گفت: در این جلسات فرصتی پیش آمد تا راجع به چگونگی کار در مسجد و شیوه‌های آن،بایدها و نبایدها، نحوه تعامل نهادهای مدیریتی، اجرایی و هنری و نیز رویکردهای علمی آن بحث و ‌نظرشکل بگیرد.

آزاد افزود: از توفیقات دیگر این جلسات تشکیل نشست‌های مشترکی بود که با حضور آقای کوروش زارعی مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه‌هنری و مسئولین حوزه‌هنری استان و‌مسئولین واحد نمایش‌های شهرهای منطقه برگزار شد که به نظرم همفکری و هماهنگی خوبی را ایجاد کرد. و البته توفیق زیارت و دعا و قرار گرفتن در سایه آرامش مسجد هم بخشی از توفیقاتی بود که بر معنویات روحی ما افزود.

آزاد در مورد سرفصل‌های آموزشی خود برای این دوره ویژه مربیان گفت: در این کارگا‌ها مبنای بحث ما یک مقدمه داشت از چیستی و چرایی نمایش مسجدی و اینکه این جریان تئاتری به نوعی یک حرکت پیشرو در مسیر اعتلای تئاتر است و تجربه‌های جهانی آن نیز وجود دارد و دیگر مورد صحبت کردن از الزام و اهمیت تقویت نمایش بچه‌های مسجد. اما در ادامه ضمن تشریح تفاوت کارگردان و مربی و الزام وجود مربی به جای کارگردان در نمایش مسجد، بازی را به عنوان مهمترین ابزار مربی معرفی و به تشریح و چگونگی استفاده از بازی‌های مختلف در مسیر مهارت افزایی تئاتری مطرح می‌گردد و مربیان به صورت عملی چندین نمونه از این بازهای نمایشی و تئاتری را انجام می‌دهند.

عضو شورای سیاستگذاری تئاتر مردمی بچه های مسجد ادامه داد: از جمله امور راهبردی مورد نظر در این کارگاه‌ها تاکید بر علمی و دقیقی بودن مبحث و معرفی منابع و کتاب‌هایی بود که می‌تواند در این مسیر راه‌گشا باشد.

وی در پایان گفت: با تامل بر جریان‌های پیشرو در تئاتر در جهان شاهد آن هستیم که هنرمندان در یک یا چند شاخه دست به ساختارشکنی زده‌اند که عمده آن‌ها عبارتند از تئاتری کالیته، آیین، تعامل و مشارکت مخاطب، درون و بیرون از صحنه(صحنه غیر متعارف)، پسادرام ،تئاترمرگ و کاربردهای نمایش (تئاتر کاربردی و خلاق). ما بر این عقیده هستیم که جریان تئاتر بچه‌های مسجد به نوعی در همین مسیر قرار دارد و تقویت، توسعه، استدام و تحول این حرکت به رشد تئاتر خواهد انجامید و شاید همانگونه که تعزیه به نمایش ملی ما تبدیل شده شاید به تئاتر ملی ما نیز هویت ببخشد.

گفتنی است؛ نخستین سلسله رویداد آموزشی تئاتر مردمی بچه‌های مسجد«محرابیان» ویژه مربیان مساجد در هشت منطقه از کشور بر اساس تعداد مربیان در هر استان، مسافت و شاخص های دیگر برنامه ریزی شد.

دوره های مذکور تا کنون در هفت منطقه برگزار شده است که منطقه هشتم آن در مشهد مقدس ۲۴ تا ۲۷ مردادماه برگزار می‌شود و به این ترتیب نخستین سلسله رویداد آموزشی تئاتر مردمی بچه‌های مسجد«محرابیان» ویژه مربیان مساجد به کار خود پایان خواهد داد.

سلسله رویدادهای آموزشی تئاتر مردمی بچه‌های مسجد ویژه مربیان مساجد با عنوان محرابیان کار خود را در منطقه یک در جوار حرم حضرت معصومه سلام الله علیها در شهر قم برگزار شد و روزهای آتی در مشهد مقدس و در محضر امام هشتم، هشتمین و آخرین منطقه آن برگزار خواهد شد.