چوب دلالان لای چرخ صنایع دستی/ عشایر و روستاییان در انتظار حمایت

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها_ پژمان امیدی: کهگیلویه و بویراحمد سرزمینی است در قلب زاگرس که تاریخش با حماسه‌ها و افسانه‌ها پیوند خورده و از دل این تاریخ، هنرهایی هزاران ساله رخ نمایی می‌کند.

پیوندی ناگسستنی با هنر

فرهنگ و زندگی عشایری مردمان کهگیلویه و بویراحمد پیوندهای ناگسستنی را از دیرباز با هنر رقم زده که در طول تاریخ دستخوش بالا و پایین‌های روزگار نشده است.

یکی از ظرفیت‌های بزرگ مردمان این دیار، تولید صنایع دستی است که نبض آن علیرغم وجود هزاران هنرمند، با ضعف زیرساختی کند می‌زند.

در طول صدها سال گذشته بافت و تار و پود روایتگر هنر مردمان سرزمین بلوط هاست.

در زمان‌های دورتر، این مردمان با تکیه بر محیط اطراف، نقش‌ها و نگاره‌هایی را در قالب تولید گبه، جاجیم، گلیم و… خلق می‌کردند.

با حرکت به سمت زندگی نوین ماندگاری و ثبات این آثار، ارزشی فراتر از گذشته را نمایان ساخت، اما هیچگاه رنگ و نگار و هنر این مردمان صدایش با برند سازی به نام خودشان با دیدی فرا استانی ارائه نشد.

صنایع دستی استان برند سازی ندارد

یکی از مهمترین مشکلات این حوزه عدم برند سازی محصولات، حضور واسطه‌ها و دلالان در چرخه تولید است تا فروش محصولات به نام و کام دیگران رقم بخورد.

طی سال‌های گذشته متولیان این عرصه تلاش کرده‌اند تا یک بازارچه منسجم و مناسب صنایع دستی را برای تولید کنندگان ایجاد کنند، اما متأسفانه عملکرد مطلوبی در این راستا شکل نگرفته و چرخه تولید این محصولات همچنان از زیر دست سودجویان نیز عبور می‌کند.

در حال حاضر با توجه به ساختار مدرن بازاریابی، بخش زیادی از تولید کنندگان از این چرخه نوین بازمانده‌اند تا هنر دست آنها در پشت حصار روستاها با کمترین قیمت و برندهایی که رنگ و رنج تار و پود را به خود ندیده‌اند با قیمت‌های چند برابری وارد بازار شوند.

خرید محصولات با قیمت پایین

آثاری که با دستان زحمتکش مردمان روستاهای دور افتاده این استان خلق می‌شود، با قیمتی پایین خریداری شده و در سایر استان‌ها به فروش می‌رسد.

بر اساس بررسی میدانی خبرنگار مهر از روستاهای هدف صنایع دستی، بخش عمده تولیدات با قیمتی بسیار پایین خریداری می‌شوند.

نبود بازارچه دائمی صنایع دستی در شهرستان‌ها و ضعف بازاریابی فعال دستگاه‌های متولی در جهت تسهیل فروش، بخش زیادی از تولید کنندگان را در روستاها به سمت واسطه‌ها سوق داده است.

در کنار افراد کار آفرین حوزه روستاها که با تأمین دار و تهیه نخ و عقد قرارداد محصولات را با قیمتی تقریباً منصفانه خریداری می‌کنند، سودجویان به روستاها رهسپار شده و دسترنج چند ماهه تولید کنندگان را با قیمتی فله‌ای خریداری و به نام خود در بازارهای سایر استان‌ها عرضه می‌کنند.

شوق تولید به تلخی گرایید

این موضوع سبب شده تا شوق تولید در بافندگان این دیار رو به تلخی گراییده و کامشان از هنر دستان خسته از رنج تولید خود، شیرین نشود.

یکی از فعالین قدیمی صنایع دستی با انتقاد از عدم حمایت اصولی از صنایع دستی و نبود بازارچه دائمی در شهرستان‌ها، گفت: با توجه به عدم وجود زیرساخت مناسب فروش، تولیداتی که صدها ساعت برای آن رنج کشیده‌ایم به پایین‌ترین قیمت از ما خریداری شده و توسط افراد راه یافته به بازارهای هدف خود با قیمتی تا چند برابر به فروش می‌رسد.

فاطمه که ۲۵ سال بافندگی را در روستاهای دورافتاده استان تجربه کرده، افزود: این هنر را از مادران خویش فراگرفته و سانت به سانت تولیداتمان برگرفته از فرهنگ عشایری حاکم بر زندگی بوده است.

وی با بیان اینکه گذر زمان نوع طرح‌ها را به شدت دگرگون کرده، اظهار داشت: واسطه‌هایی که به ما سفارش بافت می‌دهند، امروزه به دنبال طرح‌های مد نظر خودشان هستند.

این فعال صنایع دستی با اشاره به اینکه دخل و خرج بافندگان و فعالان صنایع دستی در روستاها باهم همخوانی ندارد، اظهار کرد: در بسیاری از موارد دلالان تولیدات را به قیمت بسیار پایین می خرند و عدم دسترسی ما به بازار استانی ثابت دلیل دیگری بر ضعف در مقابل این نوع خرید است.

هنر ما ارزان به فروش می‌رسد

این تولید کننده گلیم با بیان اینکه انتظار حمایت مسئولین در ایجاد بازارچه دائمی صنایع دستی را داریم، عنوان کرد: تولیدات این هنر در استان ما به دلیل ضعف حمایتی، ارزان به فروش می‌رسد.

وی ابراز داشت: با شرایط فعلی و حمایت‌های نه چندان خوب، انگیزه‌های تولید کم شده، اما برای تأمین معیشت باید به تولید ادامه بدهیم.

این فعال صنایع دستی گفت: در صورت حمایت تسهیلاتی و ایجاد بازارچه، زنان روستاهای استان که اغلب با مشکلات مشترک در تولید مواجهند، می‌توانند بی واسطه محصولات خود را با قیمتی واقعی به فروش برسانند.

در همین راستا آمارها بیانگر وجود ۱۹ هزار هنرمند بی شناسنامه فعالیت صنایع دستی در کهگیلویه و بویراحمد است.

۳۵ هزار هنرمند صنایع دستی داریم

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد، گفت: ۳۵ هزار هنرمند صنایع دستی در استان وجود دارد که فعالیت ۱۶ هزار نفر از این افراد شناسنامه دار است.

سعید طالبی پور در گفتگو با خبرنگار مهر، افزود: سه روستای هدف صنایع‌دستی در کهگیلویه و بویراحمد شناسایی شده که مورد بازدید مسئولین وزارت خانه قرار گرفته و به زودی به عنوان روستاهای ملی صنایع دستی کشور ثبت می‌شوند.

طالبی پور ابراز داشت: روستاهای میمند، رودشتی در بخش پاتاوه شهرستان دنا و سربیشه در شهرستان گچساران به عنوان روستاهای هدف گردشگری ثبت می‌شوند.

تصویب ایجاد بازارچه دائمی در سفر هیئت دولت

وی مهم‌ترین مشکل صنایع دستی را نبود بازارچه دائمی صنایع دستی دانست و گفت: با پیگیری اداره کل میراث فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد، ایجاد این بازارچه در سفر هیئت دولت مصوب شده است.

طالبی پور گفت: با ایجاد بازارچه، غرفه‌های فروش به تولید کنندگان واگذار و محصولات مستقیم به فروش می‌رسد.

بنابر این گزارش، نبود بازارچه صنایع دستی در تمام شهرستان‌ها یک ضعف محسوس است.

رئیس میراث فرهنگی کهگیلویه گفت: حدود یک هزار هنرمند صنایع دستی در کل شهرستان کهگیلویه وجود دارد که قریب به ۳۰۰ نفر از آنها فعال هستند.

حشمت الله باقری در گفتگو با خبرنگار مهر، افزود: برای حمایت از این هنرمندان اقدامات خوبی از جمله پرداخت تسهیلات بانکی، دوره‌های آموزشی، اعطای گواهی نامه آموزشی از سوی اداره کل میراث فرهنگی انجام شده است.

ایجاد بازارچه در دهدشت

وی ابراز داشت: ان شا الله بازار بافت تاریخی دهدشت که مراحل پایانی مرمت خود را پشت می‌گذارد به بازارچه صنایع دستی برای هنرمندان اختصاص داده می‌شود.

باقری گفت: بیشتر فروش تولیدات صنایع دستی هنرمندان این شهرستان در نمایشگاه شهرستانی، استانی و ملی به فروش می‌رسد.

قطع دست دلالان با فروش مستقیم

باقری با بیان اینکه دست دلالان از صنایع دستی قطع شده است، اظهار داشت: با پیشرفت تکنولوژی و راه اندازی فروشگاه اینترنتی، دیگر دست دلالان قطع شده و هر تولید کننده خودش در فضای مجازی محصولاتش را مستقیم به فروش می‌رساند.

وی افزود: اغلب فعالیت دلالان مربوط به قبل از پیشرفت تکنولوژی بوده و امروز تولید کننده سفارش می‌گیرد، تولید می‌کند و هر تولیدی و هر کسب کار خودش یک فروشگاه مجازی است.

به نظر می‌رسد متولیان باید هرچه سریع‌تر نسبت به ایجاد بازارچه‌های دائمی صنایع دستی اقدام کرده تا علاوه بر حذف واسطه‌ها، هر تولید کننده تا دور دست ترین مناطق که دسترسی به فروش مجازی یا تبلیغات ندارد، محصولات خود را بدون دغدغه وارد بازار فروش کند و رنج این هنر در سایه نبود زیرساخت‌ها پایمال نشود.