بازار نابسامان زیتون سبز طارم و جولان دلالان

خبرگزاری مهر-گروه استانها: زیتون طارم با وجود کیفیت و مرغوبیت فراوانی که دارد، در حال حاضر با مشکلات جدی برای فروش روبه‌رو است، به همین خاطر باید زمینه افزایش مصرف داخلی و صادرات این محصول از سوی دولت فراهم شده و مهم‌تر از همه اینکه دست دلالان نیز از بازار فروش کوتاه شود. حضور نیافتن مستقیم خریداران شرکت‌های فرآوری زیتون کشور، شناسایی نکردن بازارهای جدید و بی‌توجهی مسئولان به این موضوع، موجب شده است تا سایه دلالان بر بازار زیتون طارم سنگینی کند.

تولید ۱۰۰ هزار تن محصول زیتون در شهرستان طارم

طارم سالانه با سهم ۴۰ درصدی زیتون سبز تولیدی، عنوان بیشترین تولیدکننده زیتون کشور را از آن خود کرده اما تولید بیش از ۱۰۰ هزار تن زیتون سبز امسال این شهرستان با وجود مرغوبیت و کیفیت بالا، نه تنها سودی برای اقتصاد کشاورزان و باغ‌داران این منطقه ندارد بلکه باعث ناامیدی باغ‌داران قطب زیتون کشور با توجه به افزایش تورم و قیمت سرسام‌آور کالاهای اساسی زندگی آنان شده است.

شهرستان طارم گسترش باغات و افزایش میزان تولید زیتون را در حالی تجربه می‌کند که اشتغال نزدیک به ۹۰۰۰ بهره‌بردار طارمی و اشتغال ۵۰۰ هزار نفر روز- کار در سال‌جاری برای کارگران فصلی از طریق تولید محصول زیتون تامین می‌شود اما این افزایش، امسال به کابوس نبود مشتری و بازار مناسب و به تبع آن متضرر شدن اقتصاد کشاورزی و باغ‌داری این شهرستان تبدیل شده است. باغ‌دارانی که با زحمت زیاد و با وجود بحران آب، زیتون خود را تا مرحله تولید نگه‌داری کرده‌اند و حالا باید نگران فروش محصول خود در بازار آشفته آن باشند.

در روزهای اخیر از شرق تا غرب جاده‌های شهرستان طارم که گذر کنیم، شاهد باغ‌داران زحمت‌کش زیادی هستیم که به دلیل شرایط بد اقتصادی در انتظار فروش زیتون به قیمت ناچیز هستند تا برای تامین نیازهای معیشتی خود، درآمدی کسب کنند، این در حالی است که دلالان و واسطه‌ها، بازار خرید این محصول راهبردی با هماهنگی مدیریت شده، سعی در پایین آوردن قیمت زیتون برای خرید از باغ‌داران هستند و با جو سازی‌های روانی در فضای مجازی و بین مردم، هر روز قیمت خرید منبع اقتصاد مردمان بزرگ‌ترین باغ‌شهر زیتون ایران را کاهش می‌دهند.

این واسطه‌ها چند سالی است که به صورت هماهنگ مانع حضور مستقیم خریداران بزرگ زیتون کشور در طارم شده واسطه‌ها چند سالی است که به صورت هماهنگ مانع حضور مستقیم خریداران بزرگ زیتون کشور در طارم شده اند و منافع شخصی خود را به منافع عمومی شهرستان ترجیح می‌دهند و زیتون طارم را به پایین‌ترین قیمت خریداری کرده و با سود بسیار پایین به فروشندگان اصلی زیتون فرآوری شده تحویل می‌دهند و در نهایت سود اصلی این بازار در جیب فروشندگان این محصول واریز می‌شود که بی‌هیچ دردسر و زحمتی با قیمت‌های بالا آن را به مردم می‌فروشند.

با توجه به اینکه چند سالی است زیتون به عامل اصلی توسعه اقتصاد و اشتغال پایدار در طارم تبدیل شده است، همه برنامه‌ریزی‌های معیشتی مردمان این دیار بر اساس فروش این محصول باارزش است اما بازار نابسامان این روزهای زیتون سبز طارم، موجی از نگرانی را میان مردم این شهرستان ایجاد کرده است.

قطب زیتون ایران چشم‌انتظار حمایت

یکی از باغ‌داران زیتون طارم در مورد مشکلات پیش روی صنعت زیتون در این شهرستان می‌گوید: متاسفانه قیمت زیتون با توجه به تورم موجود و گرانی سایر کالاهای اساسی بسیار پایین بوده و با هزینه‌های بالای مراحل داشت و برداشت کفاف معیشت باغداران را نمی‌کند.

سید محمد موسوی در گفتگو با خبرنگار مهر عنوان می‌کند: زیتون به صورت مستقیم در زندگی و اقتصاد مردم طارم تاثیرگذار است و در صورت نبود مدیریت بازار فروش و یا تامین نکردن آب پایدار کشاورزی برای این منطقه، در آینده نزدیک شاهد فلج شدن اقتصاد طارم خواهیم بود.

این باغ‌دار فعال طارمی می‌افزاید: مسئولان استانی و شهرستانی باید به دنبال تامین حق‌آبه دائمی برای شهرستان طارم باشند؛ چرا که یکی از مشکلات اصلی باغ‌داران به‌ویژه در فصل تابستان و زمان داشت محصول، بحران آب کشاورزی و خشک شدن رودخانه قزل‌اوزن است.

دبیر مجمع مطالبه‌گران شهرستان طارم نیز ضمن اشاره به نبود نظارت مسئولان بر بازار فروش زیتون می‌گوید: مسئولان طارم و استان زنجان باید برای صادرات این محصول با وزارت جهادکشاورزی رایزنی‌های لازم را انجام دهند تا با صادرات زیتون، فروش زیتون از طرف باغ‌داران با قیمت مساعدی صورت گیرد.

یونس حیدری در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار می‌کند: اگر صادرات زیتون اتفاق بیفتد، تمایل شرکت‌های داخلی برای خرید و صادرات نیز بیشتر خواهد شد که همین موضوع تقاضای بیشتر خرید زیتون در مقابل عرضه بالای زیتون را به دنبال خواهد داشت.

وی ضمن تاکید بر حفظ تعادل بازار توسط خود باغ‌داران تصریح می‌کند: اگر تولیدکنندگان و باغ‌داران ۲۰ درصد زیتون تولیدی خود را فرآوری و از خام‌فروشی همه محصول اجتناب کنند، تعادل در عرضه و تقاضا برقرار شده و در نتیجه فروش محصول به نفع باغ‌داران خواهد بود.

نبود آب کشاورزی مشکل اصلی صنعت زیتون در طارم این عضو مجمع مطالبه‌گران شهرستان طارم خاطرنشان می‌کند: یکی از مشکلات اساسی صنعت زیتون در طارم، نبود آب کشاورزی به ویژه در فصل تابستان بوده که زمان اوج آبیاری درختان زیتون است که متاسفانه در صورت حل نشدن این مشکل، در سال‌های آینده شاهد نابودی باغات زیتون خواهیم بود.

نماینده شورای شهرستان طارم در شورای استان زنجان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر می‌گوید: این محصول با صرف هزینه‌ها و منابع مختلف تولید می‌شود اما به دلیل نبود صنایع تبدیلی استاندارد و کافی و نیز نبود راه‌های ارتباطی مناسب به مرکز استان و استان‌های مجاور، موجب شده تا واسطه‌ها از این فرصت به نفع خود استفاده کرده و زیتون این شهرستان را با قیمت پایین از زیتون‌کاران با نام استان‌ها و شرکت‌های دیگر حتی به خارج از کشور صادر کنند.

راه دسترسی به بازارهای استان های همجوار وجود ندارد

جواد محمدی یادآور می‌شود: زیتون طارم به دلیل نبود راه‌های مناسب ارتباطی به مرکز استان و استان‌های مجاور از جمله گیلان، قزوین، اردبیل و حتی تهران منتقل نشده و به صورت واسطه‌ای خریداری می‌شود.

وی نقش مسئولان استانی و شهرستانی را در ساماندهی بازار فروش زیتون این منطقه مهم برشمرد و می‌افزاید: وزارت جهاد کشاورزی باید در آینده برای خرید تضمینی و یا توافقی برای زیتون طارم برنامه‌های ویژه‌ای داشته باشد تا از این طریق از باغ‌داران و تولیدکنندگان حمایت‌های دولتی انجام گیرد، مهم‌تر از همه اینکه دست واسطه‌ها از بازار فروش زیتون ناب و مرغوب طارم کوتاه شود.

مدیر جهاد کشاورزی طارم با بیان اینکه امسال شاهد شکسته شدن رکورد ۴۰ ساله تولید زیتون هستیم، اظهار می‌کند: اقدامات تنظیم بازار این محصول توسط جهادکشاورزی از دو ماه قبل آغاز و پیگیری‌هایی در این زمینه انجام شده است، به طوری که طی چند روز آینده موضوع ممنوعیت واردات روغن زیتون به کشور اعمال خواهد شد.

فرهاد اکبری با بیان اینکه با توجه به تولید بیش از حد زیتون در داخل قرار بر این شده است که از واردات روغن زیتون به کشور جلوگیری شود، عنوان می‌کند: در صدد هستیم در راستای حمایت از بهره‌برداران این محصول بتوانیم ایجاد نقدینگی کرده و تسهیلات سرمایه در گردش به ویژه به واحدهای روغن‌کشی اعطا کنیم.

وی با اشاره به اینکه حدود ۴۰ درصد از زیتون کشور در طارم تولید می‌شود حدود ۴۰ درصد از زیتون کشور در طارم تولید می‌شود، ادامه می‌دهد: دیگر اقداماتی که برای تنظیم بازار این محصول مورد نیاز بوده، همکاری خود باغ‌داران است که توصیه می‌شود حداقل ۵۰ تا ۶۰ درصد محصول خود را برای فرآوری روغن نگه دارند.

این مسئول با بیان اینکه ۲۰ درصد باغات این شهرستان مجهز به آبیاری تحت فشار است، می‌افزاید: در همین راستا جهادکشاورزی به ازای هر هکتار، ۴۰ میلیون تومان تسهیلات بلاعوض پرداخت می‌کند که توصیه می‌شود کشاورزان برای مصرف بهینه آب، باغات خود را به سیستم آبیاری تحت فشار مجهز کنند.

اکبری با اشاره به پرداخت تسهیلات بلاعوض، اظهار می‌کند: همچنین در همین راستا برای رودخانه‌های فصلی بحث صدور پروانه‌های مصرف معقول آب را داریم، به طوری که روستاییان نیز باید با جهادکشاورزی همکاری‌های لازم را داشته باشند تا مجوز این پروانه‌ها صادر و رودخانه‌های فصلی را نیز به صورت جمعی به سمت آبیاری تحت فشار سوق دهیم.

مدیر جهادکشاورزی طارم ضمن اشاره به استقرار واحدهای فرآوری در این شهرستان می‌گوید: می‌توان گفت که شهرستان طارم قطب فرآوری زیتون کشور است، به طوری که زیتون سایر نقاط کشور نیز برای فرآوری به این شهرستان انتقال داده می‌شود.

رشد ۲۵۰ درصدی تولید زیتون در مقایسه با سال گذشته

وی با بیان اینکه طی چند سال گذشته بیشترین رشد واحدهای فرآوری را در این شهرستان شاهد هستیم، می‌افزاید بیش از ۶۰۰ واحد فرآوری خانگی و نیز ۳۵ واحد مجوزدار صنعتی برای فرآوری کنسرو را در این منطقه داریم.

رئیس شورای ملی زیتون نیز در این خصوص می‌گوید: امسال تولید زیتون نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۵۰ درصد رشد داشته که این میزان افزایش، نیازمند ایجاد زیرساخت‌های لازم است که به رغم مکاتبات متعدد طی چهار ماه اخیر با وزارتخانه، اقدام خاصی انجام نشده است.

وی عنوان می‌کند: در صورت اعمال نشدن ممنوعیت واردات روغن زیتون، این محصول با قیمت پایینی از دست باغ‌داران خارج خواهد شد که قطع به یقین آسیب جدی به تولیدکنندگان وارد خواهد شد.

این مسئول ادامه می‌دهد: با وجود ۳۰۰۰ تنی روغن زیتون در مخازن و زیرساخت ۱۱۰ هزار تنی محصول، روسای سازمان جهادکشاورزی و انجمن استان‌ها مکاتبات متعددی در راستای ایجاد زیرساخت‌های لازم صورت دادند که متاسفانه تاکنون تمهیداتی برای حل این موضوع اندیشیده نشده است.

رئیس شورای ملی زیتون یادآور می‌شود: سالانه ۱۵ هزار تن روغن زیتون و ۹۰ تا ۱۰۰ هزار تن کنسرو زیتون مورد نیاز کشور است، در حالی که امسال ۲۴ هزار تن تولید روغن داریم، به همین خاطر وزارت جهادکشاورزی باید ممنوعیت واردات روغن زیتون به خاطر سلامت‌محور بودن را اعمال کند.

مهدی عباسی خاطرنشان می‌کند: قیمت کنونی هر کیلو زیتون ۱۶ هزار تومان و هر لیتر روغن زیتون تحویل درب کارخانه ۱۲۰ هزار تومان است، از این رو دستگاه‌های نظارتی باید در بحث قیمت‌های بازار نظارت داشته باشند. با توجه به شرایط مناسب اقلیمی و اعمال مدیریت لازم، تولید زیتون در طول تاریخ بی‌سابقه بوده، به گونه‌ای که هم‌اکنون برای مازاد ۱۰ هزار تنی روغن با روسیه در حال رایزنی هستیم.

بی شک توجه به روند فروش محصول زیتون و ایجاد زیرساخت های مناسب برای توسعه صنایع تبدیلی و فروش این محصول می تواند گامی مهم در زمینه توسعه اشتغال و اقتصاد در شهرستان طارم باشد و به عنوان یک محصول مهم صادراتی نقش خود را در سبد صادراتی استان و کشور به خوبی ایفا کند.