آیا اوراق ارزی خریدار خواهد داشت؟

به گزارش بنکر (Banker)، آن‌طورکه بانک مرکزی اعلام کرده امکان تحویل فیزیکی اسکناس دلار به شرط پرداخت حق‌الوکاله بانک مرکزی در زمان سررسید وجود دارد.

به این معنا که بانک مرکزی تعهد کرده به خریداران در صورت تقاضای خریدار معادل ریالی اوراق خریداری‌شده اسکناس ارزی تحویل دهد اما متقاضی باید حق‌الوکاله بانک مرکزی را که مشخص نیست چقدر است، پرداخت کند. بانک مرکزی همچنین مشخص نکرده حجم اوراق منتشرشده چه میزان است و قرار است معادل ریالی چه میزان دلار اوراق منتشر شود.

با این حال شواهد نشان می‌دهد هدف اصلی بانک مرکزی ایجاد تعادل در بازار ارز است. برخی خبرهای تاییدنشده نشان می‌دهد از شهریور امسال حجم تقاضا برای خرید دلار به‌ دلیل افزایش انتظارات تورمی و ریسک‌های سیستماتیک رشد کرده و بانک مرکزی نیز تصمیم گرفته به جای تزریق فیزیکی دلار به بازار ارز از اوراق مالی برای کنترل بازار استفاده کند.

هنوز مشخص نیست این اوراق نیز سرنوشتی مشابه اوراق سکه پیدا خواهند کرد یا انتشار این اوراق با توجه به تحول فیزیکی اسکناس، دلار سرنوشتی متفاوت خواهد داشت.‌

براساس این گزارش، بانک مرکزی ابتدای هفته گذشته 100هزار سکه بهار آزادی را در قالب 10 میلیون برگ اوراق 160هزار تومانی عرضه کرد که خریداران می‌توانستند با خرید 100برگ از این اوراق مالک یک سکه بهار آزادی شوند. با وجود تبلیغاتی که در این زمینه شد از مجموع سکه‌های عرضه شده فقط 1806سکه فروخته شد و 98هزارو194سکه بدون خریدار ماند. ضمن اینکه اوراق مزبور پایین‌تر از قیمت پایه تعیین‌شده بانک مرکزی مبادله شد و نشان داد خریداران به خرید این اوراق تمایل چندانی ندارند.

جذابیت اوراق چیست؟

در یک نگاه کلی، اوراق ارزی در واقع به مثابه یک کانال خرید و فروش قانونی ارز در مقابل خرید و فروش غیرقانونی در بازار آزاد به شمار می‌رود. در بازار آزاد هر لحظه که قانون‌گذار یا نهادهای نظارتی اراده کنند، امکان پیگیری‌های قضایی و قانونی وجود دارد، با این حال در اینجا خرید و فروش ارز از مسیر اوراق به رسمیت شناخته شده است.

علاوه بر اینکه در فضای سفته‌بازی بازار آزاد، امکان برخوردهای مالیاتی و کسب مالیات از درآمدهای اتفاقی حاصل از تفاوت نرخ ارز در زمان خرید و فروش وجود دارد، اما برای این اوراق تصریح شده که معاف از مالیات هستند.

همچنین در حالت معمول، نگهداری ۱۰۰۰ تا ۴۰۰۰ دلار اسکناس، دشواری‌ها و مخاطرات خاص خود را خواهد داشت، در صورتی که نگهداری اوراق کار سختی نیست و امنیت بیشتری را برای خریداران ارز به همراه می‌آورد.

ریسک اوراق چیست؟

در عین حال، برخلاف اوراقی مانند بیمه سهام که در آن دولت تضمین می‌کرد دارایی را با نرخ سود مشخصی در سررسید بازخرید کند، در اوراق ارزی چنین چیزی مشاهده نمی‌شود. این یعنی اگر نرخ ارز به کمتر از نرخ این روزها کاهش پیدا کرد، ریسک این کاهش متوجه خریدار اوراق است.

هر چند این اوراق قابل بازخرید توسط بانک نیز هست. ریسکی که در این ابزار وجود دارد در سررسید است. اگر ۵۰۰ هزار نفر، هر نفر ۲۰۰۰ دلار اوراق خریداری کنند، بانک مرکزی ناگزیر از عرضه یک میلیارد دلار در سررسید خواهد بود. بدقولی سیاست‌گذار و افزایش غیرمنطقی حق‌الوکاله نیز می‌تواند آسیب‌های اعتباری زیادی برای بانک مرکزی در انتشار ابزارهای بعدی ایجاد کند.

در صورت بالا ماندن انتظارات تورمی و احتمال افزایش قیمت دلار در نظر سرمایه‌گذاران نیز علاقه به دریافت معادل ریالی آن پایین خواهد بود. بنابراین این مساله می‌تواند معضل جدیدی برای بانک مرکزی ایجاد کند.