بازار هیجانی با سکه 19 میلیونی و دلار 38 هزار تومانی/ بانک مرکزی سکه‌های جدید را رونمایی می‌کند؟

به گزارش تابناک اقتصادی؛ این روز‌ها مردم شاهد رکوردشکنی‌های بی سابقه در بازار ارز و طلا و سکه هستند. از جهش نرخ دلار به کانال ۳۸ هزار تومان تا خیز سکه برای فتح کانال تاریخی ۱۹ میلیون تومان؛ مسیری که باعث شده تا فضای هیجانی بیش از هر زمان دیگری در این بازار‌ها شکل بگیرد.

این مسیر صعودی ارز و سکه در حالی شکل گرفته است که از ماه‌ها پیش شاهد آغاز به کار بازار توافقی ارز با اهدافی همچون پاسخ به نیاز ارزی متقاضیان و ایجاد شفافیت در دادوستد‌های ارزی بودیم. اتفاقی که در شروع کار، بسیاری از به شکل گیری ارز تک نرخی بعد از سال‌ها امیدوار کرده بود؛ اما آنچه در ادامه محقق شد فاصله بسیاری تا دلار تک نرخی داشت. زیرا از یک سو، خروجی صرافی‌ها تنها در سهمیه دو هزار دلاری با کارت ملی خلاصه شده بود و از سوی دیگر، به مرور شاهد نوعی نرخ گذاری دستوری با ابزار بازار متشکل در معاملات توافقی بودیم.

در نتیجه‌ی این دو عامل تاثیرگذار، از یک طرف متقاضی ارزی که بیش از دو هزار دلار نیاز داشت را به بازار غیررسمی سوق داد تا در این بازار تقاضای جدید شکل بگیرد و از طرف دیگر، رسالت تعیین نرخ ارز بر مبنای عرضه و تقاضا را کم رنگ کرد؛ بنابراین به مرور شاهد افزایش قیمت ارز به ویژه دلار و یورو در بازار غیررسمی‌ای بودیم که قرار بود با شروع به کار بازار توافقی، محدودتر از گذشته شود.

این تغییرات افزایشی شاخص ارزی باعث شد تا نرخ دلار که حالا با نام‌های مختلفی همچون دلار نیمایی، دلار مسافرتی، دلار توافقی و دلار آزاد شناخته می‌شود، به کانال‌های جدید راه یابد و به بیان دیگر رکوردشکنی کند. به گونه‌ای که در لحظه انتشار این گزارش، قیمت دلار توافقی به ۳۶۳۰۰ تومان و قیمت دلار بازار آزاد نیز به محدوده ۳۸۳۰۰ تومان رسیده است. اختلاف حدود دو هزار تومانی که باعث شده تا از یک سو فضای دلالی ارز با کارت ملی دوباره رونق بگیرد و از سوی دیگر شاهد کاهش ارزش ریال نسبت به گذشته باشیم.

در این باره کمال سیدعلی معاون اسبق ارزی بانک مرکزی در یادداشتی تاکید داشته است: «می‌توان به برخی از تصمیم‌های بانک مرکزی برای مهار نرخ دلار ایراداتی را وارد دانست. فروش ارز با کارت ملی، دخالت مستقیم در بازار ارز است. هرچند با دخالت مستقیم بانک مرکزی در شرایطی مشخص مخالف نیستم، اما این روش تنها دلالی و واسطه‌گری را تشدید می‌کند.»

سکه همچنان قد می‌کشد

اما در شرایطی که نرخ ارز مدتی است که دوباره بر مدار افزایشی قرار گرفته است، قیمت‌ها در بازار طلا و سکه نیز از این قافله عقب نمانده است و با حمایت دو عامل خارجی (اونس جهانی طلا) و داخلی (نرخ دلار) قله‌های جدید قیمتی را فتح کرده است. به گونه‌ای که قیمت هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح جدید که در پایان روز‌های گرم تابستان به محدوده ۱۴ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان رسیده بود، حالا در روز‌های پایانی پاییز در مرز ۱۹ میلیون تومان دادوستد شود. بازدهی حدود ۳۵ درصدی در کمتر از سه ماه؛ رکوردی بیش از سایر بازار‌ها که باعث شده مردمی که پول نقد در اختیار دارند، به فکر ورود به این بازار هیجانی بیفتند. اما غافل از اینکه در این فضای ملتهب و هیجانی، فعالان با تجربه بازار طلا و سکه از حباب سکه در حدود سه میلیون تومان هشدار می‌دهند و معتقدند هر زمان ممکن است تا این حباب کم سابقه، تخلیه شود و زیان روی دست افرادی بگذارد که در این شرایط اقدام به خرید کرده اند.

دو وعده سکه‌ای بانک مرکزی به کجا رسید؟

۱۲ آبان امسال، صالح آبادی رئیس کل بانک مرکزی در جمع خبرنگاران اعلام کرد: «با توجه به حباب موجود در سکه و تقاضای فعالان بخش خصوصی از بانک مرکزی، مقرر شد طلای آب شده ارائه و سپس به سکه تبدیل و در بازار عرضه شود؛ لذا با توجه به تقاضای فعالان بخش خصوصی در این زمینه در حال حاضر کارگروه ویژه‌ای در این باره در بانک مرکزی تشکیل شده است و این امر تحت نظارت بانک مرکزی خواهد بود و البته توسط بخش خصوصی این کار انجام می‌شود. چارچوب این طرح، در بانک مرکزی در حال تدوین و نهایی سازی است.» وی همچنین از عرضه گواهی سکه بانک مرکزی خبر داد و گفت: "این اوراق معاف از مالیات بوده و با سررسید شش ماهه، در بورس منتشر خواهد شد. قیمت تسویه اوراق سکه بهار آزادی، قیمت روز سکه و معاملات ثانویه آن در بورس امکان پذیر است؛ بنابراین، این اوراق ابزار جدیدی است که می‌تواند به اشخاص حقوقی به فروش برسد و به تعادل بازار کمک کند. ".

اما راهکار اوراق سکه که از همان ابتدا با حواشی از سوی رییس کمیته فقهی بانک مرکزی مبنی بر اینکه اگر امکان تحویل فیزیکی سکه وجود ندارد، مورد تایید کمیته فقهی بانک مرکزی نیست؛ در نهایت در تاریخ هفدهم آبان ماه با عرضه در بورس کالا، به نرخ ۱۵ میلیون و ۸۷۵ هزار تومان کشف قیمت شد. نکته مهم در آن مقطع، قیمت سکه در در کانال ۱۶ میلیون تومان بود که یک رکورد تاریخی محسوب می‌شد و انتظار می‌رفت تا با عرضه اوراق سکه، شاهد پایین کشیدن سکه بازار از کانال ۱۶ میلیون تومان باشیم. اما با گذشت زمان، نه تنها این اتفاق نیفتاد بلکه در کنار رشد قیمت اوراق سکه بانک مرکزی در بورس کالا، شاهد افزایش‌های بی سابقه سکه به کانال‌های ۱۷، ۱۸ و حالا رسیدن به نزدیکی مرز ۱۹ میلیون تومان هستیم؛ بنابراین این سیاست بانک مرکزی یعنی عرضه اوراق سکه تا به امروز اثرگذاری قابل قبولی نداشته است. از سوی دیگر، راهکار ضرب سکه ۱۴۰۱ با طلای آب شده نیز همچنان در حد وعده روی کاغذ است و انتظار می‌رود تا هرچه سریع‌تر نسبت به عملیاتی کردن این راهکار اقدام شود. این در شرایطی است که در صورت ضرب سکه‌های جدید پس از سال ها، می‌توانیم انتظار تعدیل قیمت سکه را داشته باشیم. حال باید منتظر ماند و دید که سیاست گذار در ادامه این مسیر، چه برنامه و راهکاری برای کنترل بازار ارز و سکه خواهد داشت تا بیش از این شاهد کاهش ارزش ریال و تاثیر منفی آن در معیشت مردم نباشیم.

مردم چقدر پول در جیب دارند؟

برای پاسخ به این سوال بایستی به آمار‌های بانک مرکزی مراجعه کنیم؛

امروز این بانک جدیدترین گزارش از متغیر‌های پولی را منتشر کرد که در بخشی از این اطلاعات منتشر شده، ملاحظه می‌شود که حجم نقدینگی در یک سال منتهی به پایان مهرماه ۱۴۰۱ به بیش از ۵ هزار و ۶۷۶ هزار میلیارد تومان رسیده است که رشد ۳۴.۳ درصدی را نشان می‌دهد. اما از این میزان نقدینگی، بیش از یک هزار و ۲۷۹ هزار میلیارد تومان پول می‌باشد. پولی که شامل «اسکناس و مسکوک در دست اشخص» و «سپرده‌های دیداری» است. از این رقم، ۹۵ هزار و ۶۲۰ میلیارد تومان به عنوان اسکناس و مسکوک در دست مردم است. این رقم نسبت به مهرماه سال قبل، ۳۰.۱ درصد بیشتر شد.

به بیان دیگر نقدینگی حدود ۹۶ هزار میلیارد تومانی، در هر زمان، قدرت ورود به هر بازاری از جمله بازار ارز و سکه و خودرو را دارد که این رقم قابل توجه بایستی مدنظر سیاست گذار پولی قرار بگیرد و برای کنترل و مدیریت آن از طریق کاهش انتظارات تورمی اقدامات موثر صورت دهد. هرچند سپرده‌های دیداری نیز به عنوان سپرده‌هایی شناحته می‌شود که در کمترین زمان ممکن در اختیار اشخاص قرار می‌گیرد و در حال حاضر حجم ریالی ان سپرده‌ها نیز به یک هزار و ۱۸۴ هزار میلیارد تومان رسیده است.