اسید سیتریک ( جوهر لیمو ) کاربردهای متنوع آن در صنایع

اسید سیتریک (Citric acid) یک اسید آلی است که به طور گسترده ای در صنایع غذایی و شیمیایی به عنوان ماده ای اسیدی‌ کننده، نگهدارنده، آنتی اکسیدان، بافر و عامل اتصال دهنده استفاده می شود.

این اسید به طور طبیعی در مرکبات یافت شده و طعم ترشی دارد.

ویژگی های اسید سیتریک

اسید سیتریک یک ماده آنتی اکسیداسیون است و حلالیت خوبی در آب دارد. این اسید در صورت قرار گرفتن در معرض انرژی کافی، مانند گرما، به مرور زمان تجزیه می شود. این فرآیند شیمیایی به عنوان یک «واکنش الکتروسیکلیک» شناخته می شود و شامل شکستن پیوند دوگانه کربن-اکسیژن (C=O) است که محصول نهایی آن دی اکسید کربن و سایر محصولات اکسیداسیون است.

قرار گرفتن در معرض نور و گرما می تواند تجزیه اسید سیتریک را تسریع کند؛ که به عنوان «فتو اکسیداسیون» شناخته می شود. بنابراین برای نگهداری طولانی مدت، توصیه می شود اسید سیتریک را به دور از گرما، نور و اکسیژن، در یک ظرف در بسته نگهداری کنید.

هنگامی که اسید سیتریک در آب حل شود، به یون های هیدروژن با بار مثبت و یون های سیترات با بار منفی تقسیم می شود. یون های هیدروژن به طعم ترش اسید سیتریک در مواد غذایی و نوشیدنی ها کمک می کنند. یون های سیترات موجود در محلول همچنین می توانند به عنوان یک بافر عمل کنند، به این معنی که pH محلول را تثبیت کرده و مانع بیش از حد اسیدی یا قلیایی شدن محلول شوند. علاوه بر این، وجود یون های سیترات می تواند رشد باکتری های خاص را در محلول مهار کند.

عکس

کاربرد اسید سیتریک

از موارد کاربرد اسید سیتریک می توان به تولید مربا، آب میوه، نوشابه، بیسکوییت و سایر محصولات خوراکی اشاره نمود. در صنایع لبنی از سیتریک اسید برای تولید و فرآوری پنیر استفاده می شود. همچنین می توان از این اسید برای تنظیم pH محلول ها و نوشیدنی ها استفاده نمود. یکی از مزایای کاربرد اسید سیتریک، حفظ و جلوگیری از تکثیر باکتری ها در غذاها و نوشیدنی های مختلف است. برخی دیگر از موارد مصرف اسید سیتریک عبارتند از:

• محصولات مراقبت شخصی
• پاک ‌کننده‌ ها و شوینده ‌ها
• چسب‌ و درزگیر
• جوهر
• پلاستیک و پلیمر
• کالاهای دارویی و تغذیه بالینی
• خوراک و اقلام غذایی حیوانات خانگی

کاربردهای خانگی اسید سیتریک

می توان اسید سیتریک را به صورت محلول در آب به عنوان یک پاک کننده استفاده نمود. این ترکیب به ویژه برای از بین بردن لکه های آب سخت از سینک و ظروف غذاخوری بسیار مناسب است. دقت کنید که برای استفاده از هر ماده شیمیایی از جمله اسید سیتریک باید اقدامات احتیاطی متناسب با آن را به طور کامل رعایت کنید.

اگر با مشکل آب سخت مواجه هستید، نمک های اسید سیتریک را به لباسشویی اضافه کنید تا مواد شوینده به خوبی کف کنند، البته با این فرض که مواد شوینده از قبل حاوی نمک سیتریک نیست.

رسوبات معدنی آب در قهوه سازها و کتری های چای باعث می شوند تا نوشیدنی ها طعم نامناسبی پیدا کند. این مواد معدنی را می توان با یک قاشق غذاخوری اسید سیتریک که در یک فنجان آب محلول شده است پاک نمود. برای این کار یک چرخه گرمایشی کامل دستگاه را اجرا کنید، در ادامهمخزن را خالی کنید و سپس یک چرخه دیگر را با آب ساده اجرا کنید.

برخی از غذاها می توانند روی ظروف پلاستیکی، ظروف ملامینه و حتی بشقاب های سرامیکی لکه هایی را بر جای بگذارند. برای از بین بردن این لکه ها، یک ظرف بزرگ یا سینک ظرفشویی را با آب جوش پر کنید. به ازای هر فنجان آب، یک قاشق غذاخوری پودر اسید سیتریک را به آب اضافه کنید. ظروف را سه تا چهار ساعت در آب خیس کرده و طبق معمول بشویید.

عکس

محلول اسید سیتریک و آب به عنوان پاک کننده شیشه و پنجره نیز قابل استفاده است. محلول را به آرامی روی پنجره ها اسپری کنید. سپس یک پارچه میکروفیبر برای پاک کردن کثیفی ها و لکه ها استفاده کنید.

دو فنجان آب و دو قاشق غذاخوری پودر اسید سیتریک را در یک ظرف مخصوص مایکروویو ترکیب کنید. ظرف را در مایکروویو قرار دهید و حرارت دهید تا محلول به جوش آید و مایکروویو پر از بخار شود. اجازه دهید بخار برای حدود پنج دقیقه بماند و سپس ظرف را بردارید و با یک اسفنج یا پارچه نرم، کثیفی ها را پاک کنید.

اسید سیتریک هنگام استفاده در مقادیر مناسب، یک ماده تمیز کننده مؤثر است، اما می تواند به لوله ها، سیستم های سپتیک و سیستم های تصفیه آب شهری هنگام ریختن در چاه تخلیه آسیب برساند.

اسید سیتریک کاربردهای خانگی زیادی دارد و یکی از این موارد پاک کردن کاسه توالت است. این ماده هنگامی که با آب مخلوط شود، یک محلول تمیز کننده قدرتمند تشکیل می دهد که می تواند لکه های معدنی، زنگ زدگی و سایر لکه های سخت را از بیشتر سطوح حذف کند.

استفاده از اسید سیتریک برای تمیز کردن داخل مخزن توالت نیز روشی مؤثر برای رهایی از رسوبات آب سخت و سایر آلودگی های ناخواسته است. در حالی که اسید سیتریک ممکن است باقیمانده های سفیدی به جا بگذارد ولی باعث ایجاد آسیب ماندگار در چینی یا سایر اجزای مخزن توالت نمی شود.

روش نگهداری اسید سیتریک

اسید سیتریک ماندگاری نامحدودی دارد، به این معنی که با گذشت زمان فاسد یا خراب نمی شود. تا زمانی که اسید سیتریک در محیطی بدون رطوبت و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری شود، می توان آن را نگهداری کرد.

برای اطمینان از حفظ حداکثر قدرت، اسید سیتریک را در بسته بندی مهر و موم شده اصلی یا یک ظرف در بسته در جای خشک و خنک نگهداری کنید. اگر متوجه هر گونه تغییر رنگ یا تشکیل کلوخه شدید، آن را دور بریزید.

همچنین مهم است که ظروف اسید سیتریک را جدا از همه مواد شیمیایی و مواد دیگر نگهداری کنید زیرا اسید سیتریک می تواند با دیگر ترکیبات واکنش داده و مواد دیگر را دچار خوردگی کند. ظروف نگهداری باید به طور منظم برای هر گونه نقص، گرفتگی و نشتی ناخواسته بازرسی شوند.

بسته به میزان اسید سیتریک مورد نیاز، ظروف نگهداری مناسب از بطری های شیشه ای تا ظروف HDPE متغیر است. دما نیز عامل مهمی در ذخیره سازی طولانی مدت است. برای حفظ ماندگاری به طور معمول دو سال، باید در دماهای بین 40 تا 90 درجه فارنهایت نگهداری شود. هر دمایی خارج از این محدوده ممکن است ماندگاری اسید سیتریک را کاهش دهد و منجر به واکنش ‌های غیرمنتظره و بالقوه خطرناک شود.

بازار اسید سیتریک

قیمت خرید اسید سیتریک در بازار مواد شیمیایی متناسب با عواملی مثل، حجم محصول، درصد خلوص و شرکت تولید کننده است.