رویافروشان
میلاد نصیری/ تحلیلگر بازار سرمایه ملانصرالدین وارد شهری شد، گرسنه و تشنه و خسته و هیچ پولی هم نداشت. جمعی را مضطرب و پریشان دید و پرسید چه شده است؟ گفتند: بیماری داریم که در حال مرگ است. ملا گفت: اتفاقا من طبیب حاذقی هستم. پس او را بالای سر بیمار آوردند. ملا نبض بیمار را گرفت و گفت: اول قدری کره و عسل بیاورید. آوردند، ملا خورد، بعد گفت: حالا دو سیخ کباب با دوغ بیاورید، آن هم آوردند و باز ملا مشغول خوردن شد. در این اثنا بیمار درگذشت. گفتند: ملا تو که طبیب نیستی و نمیتوانی کسی را از مرگ نجات دهی. ملا گفت: چرا، دو نفر در حال مرگ بودند، بالاخره یک نفر را نجات دادم! آخر خودم هم داشتم از گرسنگی میمردم.
این حکایت افرادی است که خود توانایی بهرهبرداری از بازارهای مالی را ندارند اما با دادن شعارها وعدههای فراوان، توجه مردمان سادهاندیش را به خود جلب میکنند و در نهایت خود را از فقر نجات میدهند. یک ماشین لوکس، لباسی شیک و اعتماد به نفس بالا، تنها موارد نیاز برای موفقیت به عنوان یک اینفلوئنسر در فضای مجازی و کسب درآمد از این راه است. البته باید در نظر داشت این دوره پررونق برای این افراد بسیار کوتاهمدت و فقط چند ماه است. در بازارهای صعودی ظاهر میشوند و توجه افراد مبتدی و تازهوارد را به خود جلب میکنند و با سقوط بازار مربوطه برای همیشه به دست فراموشی سپرده میشوند.
کوتاهی فعالیت این افراد را میتوان مانند ظهور و سقوط یک شهابسنگ دانست. ۶ ماه اول سال ۹۹ در بازار سرمایه ایران و سپتامبر ۲۰۲۰ تا آوریل ۲۰۲۱ برای کریپتوکارنسیها بستر بسیار مناسبی برای این افراد ایجاد کرده بود. شروع کار اغلب در اینستاگرام است. در این پلتفرم به مخاطبان خود وعده «سریع پولدار شدن» میدهند. از کتب ترجمهشده خارجی که تیترهای اغواگر دارند یاری میگیرند. داستانهای متنوعی از زندگی افرادی که روزگاری فقیر بودهاند و امروز ثروثمند شدهاند بیان میکنند و پس از تبلیغات و برگزاری سمینارهای یکطرفه و پرزرقوبرق، پکیجهای آموزشی گرانقیمت خود را برای فروش عرضه میکنند. در نهایت هم رضایت مخاطبان جعلی خود از خرید این پکیجها را نشان میدهند.
ویژگی اصلی در این گونه افراد، میل شدید به فروش پکیج آموزشی به جای برگزاری کلاسهای آموزشی است چرا که در کلاسهای آموزشی برخلاف پکیجهای آموزشی، شرایط یکطرفه نیست و مدرس ضعیف توسط شاگرد به چالش کشیده میشود. این افراد هم که از سطح دانش و آگاهی خود اطلاع کافی دارند ترجیح میدهند که تنها به صورت یکطرفه با مخاطبان خود در ارتباط باشند. بهرغم غیراخلاقی بودن، باید پذیرفت کار «رویافروشان» کاملا قانونی است و بسیاری از آنها نمونههای خارجی را الگو قرار میدهند. این افراد حتی کشورهای توسعهیافته و پیشرفته فعال هستند و میتوانند از طمع و سادهاندیش بودن مخاطبان خود استفاده کنند. بنابراین نباید به دنبال برخورد قانونی با آنها بود. اما علاوه بر مسائل ذکرشده، دلیل پراهمیت دیگر در رونق کسبوکار این افراد در کشور ما، شرایط بد اقتصادی است.