فلسفه اسلامی و تحقق آن در ایران دوره معاصر از منظر دکتر داوری

به گزارش خبرنگار مهر، طاهره کمالی زاده در دومین روز از نشست «داوری» در ترازوی داوری که به همت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی صبح امروز در تالار تمدن این پژوهشگاه آغاز به کار کرد، گفت: داوری اردکانی در زمره معدود متفکران حوزه فلسفه است که با نگاهی جامع و فراگیر به فلسفه به جایگاه، لوازم، ثمرات و تحقق آن نظر دارد. از این منظر، او فلسفه ایرانی- اسلامی را هم در سیر تاریخی از بدو ورود به ایران دوره اسلامی تا دوره معاصر و هم در ارتباط و نسبت آن با فلسفه غرب اهم از فلسفه یونان، فلسفه در دوره مدرن و معاصر بررسی می‌کند.

وی افزود: داوری به عنوان یک استاد فلسفه و فارابی شناس برجسته ایرانی، فلسفه اسلامی را از بدو تأسیس نظام فلسفی فارابی در ارتباط و نسبت آن با فلسفه یونانی مد نظر قرار داد. به نظر فارابی هر چند فلسفه را از یونانیان آموخت اما فلسفه در تفکر او هیئتی تألیفی یافت که با عالم اسلامی بیگانه نبود لذا فارابی نه مقلد صرف یونانیان بود و نه فلسفه او فلسفه التقاطی است.

این محقق و پژوهشگر بیان کرد: به نظر فارابی از معلمان یونانی صرفاً مسائل فلسفی را فرا نگرفته است بلکه با ایشان در تفکر شریک بوده است. بنابراین او خود را هم وارث تفکر فیلسوفان یونانی و هم شریک در این تفکر می دانسته است و راه‌هایی راه یافته است که از طریق آن می‌توان فلسفه مهجور و ضعیف را دوباره انشا و احیا کرد. اما در دوره متاخر فلسفه اسلامی نسبت فلسفه اسلامی با فلسفه مدرن اروپا شکل نگرفت.

کمالی زاده گفت: داوری ضمن نقد این دوره بر این باور است که استادان فلسفه اسلامی همچون علی مدرس زنوزی در بدایع الحکم در پاسخ پرسش‌های بدیع الملک میرزا که متضمن اشاراتی به آرای فلاسفه جدید غرب بود هر چند آرای آنها را می‌توانستند به خوبی درک کنند اما تفکر اروپاییان را ناچیز گرفتند و به آن توجهی نکردند. به اعتقاد وی اگر امثال زنوزی می‌توانستند مستقیماً با تفکر غربی آشنا شوند فلسفه اسلامی نیز می‌توانست در وضع تمدن جدید ما اثری جدی داشته باشد.

وی اضافه کرد: طبق نظر داوری حقیقت مشهورات و مقبولات در هر عصری در فلسفه همان عصر آشکار می‌شود. به همین جهت فلسفه نیازمند هم سخنی با فیلسوفان همان عصر است و این هم بدون آشنایی با فلسفه معاصر و جدید حاصل نمی‌شود.

این محقق و پژوهشگر در پایان خاطرنشان کرد: در نهایت وی با نگاه جامع به فلسفه با توجه به اینکه فلسفه جدید و فلسفه معاصر، فلسفه جهانی است تاکید دارد فلسفه اسلامی علیرغم درخشش تاریخی باید بتواند با فلسفه جهانی شریک شود. به نظر وی تحقق فلسفه در ایران در این حوزه منوط بر این مشارکت جهانی است و نشاط و دوام آن نیز در گرو تحقق این امر است.