مسجد مقدس جمکران؛ امیدآفرین و پایگاه انتظار و اتحاد

به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون‌های مساجد خبرگزاری شبستان، به مناسبت فرا رسیدن هشتمین روز از دهه کرامت ۱۴۰۲ که در تقویم روزهای این دهه با عنوان «مساجد امیدآفرین، پایگاه انتظار و اتحاد» مروری داریم بر برخی موضوعات مرتبط با مسجد مقدس جمکران که جلوه عینی این شعار است.

پیشگویی امام علی(ع) درباره جمکران

یکی از آن مساجدی که به دستور امام زمان (عج) ساخته شده، مسجد مقدس جمکران است که دارای اهمیت و جایگاهی بزرگ در میان مردم بوده و طبق اخبار نقل شده امیر مؤمنان علی(ع) از این مسجد و مکان و جایگاه مقدس آن پیش‌گویی کرده است. و شخص امام عصر(عج) با بیان جایگاه والای معنوی این سرزمین، شیعیان را به حضور در آن جا و عزیز داشتن آن امر فرمودند.

محمد بن محمد بن هاشم حسینی رضوی کتاب ارزشمندی در پیرامون فضیلت شهر در سال ۱۱۷۹ هـ تألیف کرده است و در این کتاب خبری از وجود مقدس علی (ع) در رابطه با مسجد جمکران خطاب به فرزند یمانی آورده است که ما خلاصه آن حدیث را در این جا می‌آوریم و شیخ صدوق در کتاب مونس الحزین از علی (علیه‌السّلام) نقل می‌کند که فرمود: «ای پسر یمانی، در اوّل ظهور خروج نماید قائم آل‌محمد (عج) از شهری که آن را قم می‌گویند و مردم را دعوت کند به حق و همه خلایق از شرق و غرب به آن شهر قصد کنند و اسلام تازه گردد... که کوه سفید به نزدیک دهی کهن در جنب مسجد است و قصری کهن که قصر مجوس است و آن را جمکران خوانند که از زیر یک مناره آن مسجد بیرون آید. (انوار المشعشعین، ج۱، ص۱۹۷). پس طبق این حدیث امام علی (ع) وجود چنین محلی را در قم و بنای مسجدی در آن را پیش‌بینی کرده است.

انتساب مسجد به امام زمان(عج)

بر اساس نقل میرزا حسین نوری، از محدّثین شیعه در قرن چهاردهم، مسجد جمکران در قرن چهارم قمری به‌دستور امام زمان(عج) و به دست شخصی به نام سید ابوالحسن از علمای قم بنا شده است.(جنة المأوی، ۱۴۲۷ق، ص۵۴-۵۸) محدث نوری از حسن بن مُثله جمکرانی نقل می‌کند که او در شب سه‌شنبه ۱۷ رمضان سال ۳۹۳ق در محلی که بعدها مسجد جمکران در آن ساخته شد خدمت امام زمان(عج) رسیده و حضرت به او دستوراتی داد: یکی اینکه از حسن بن مسلم بخواهد در این مکان که زمین شریفی است و او آن‌را به زمین خود ملحق کرده‌ دیگر کشاورزی نکند. دوم اینکه به سید ابوالحسن (از علمای قم) بگوید که با دریافت مبلغی که حسن بن مسلم از کشاورزیِ چند ساله در آن زمین به دست آورده، در آنجا مسجدی بنا کند(همان) بر این اساس، پس از این ماجرا سید ابوالحسن مسجدی با سقفی از چوب در مکانی که حدود آن به وسیله امام زمان مشخص شده بود، احداث کرده است.(نجم الثاقب، ۱۳۸۴ق، ج۲)

زیارت جمکران در شب های چهارشنبه

علی‌اصغر فقیهی، نویسنده تاریخ جامع قم در سال ۱۳۵۰ش مسجد جمکران را از بارونق‌ترین مساجد ایران در آن زمان دانسته که در شب‌های چهارشنبه افرادی از شهرهای مختلف در این مسجد حاضر می‌شدند.(تاریخ مذهبی قم، ۱۳۸۶ش، ص۲۷۳)

وی رونق گرفتن مسجد جمکران را مدیون توجه آیت‌الله محمدتقی یزدی بافقی شمرده که عصرهای سه‌شنبه به همراه گروهی از طلاب با پای پیاده به مسجد جمکران می‌رفت و نماز مغرب و عشاء را در آنجا اقامه می‌کرد و شب را تا صبح در آنجا به عبادت می‌پرداخت.( تاریخ مذهبی قم، ۱۳۸۶ش، ص۲۷۳-۲۷۴) به گفته ناصرالشریعه، پیشتر در شب‌های جمعه افرادی از قم در این مسجد به عبادت می‎‌پرداخته‌اند(تاریخ قم، ۱۳۸۳ش، ص۲۳۳)

لذا امروزه هم شب‌های چهارشنبه مسجد مقدس جمکران میزبان کاروان های زیارتی است که از نقاط مختلف کشور رهسپار این میعاد می شوند و جلوه های زیبایی از وحدت و انتظار را تصویر می کنند.

مسجد جمکران در کلام بزرگان

آیت الله بهجت درباره این مسجد مقدس می فرماید: عده ای از پاکان و نیکان صدای آن حضرت(عج) را در مسجد جمکران می شنوند افسوس که همه برای برآورده شدن حاجت شخصی خود به مسجد جمکران می روند و نمی دانند که آن حضرت(عج) چه التماس دعایی از آنها دارد که برای تعجیل فرج او دعا کنند ‎.‎

‎مسجد جمکران نزد من از مسجد سهله کمتر نیست‎.‎ ‎مسجد جمکران مورد عنایت است، بنابراین شایسته است مؤمنان آن را غنیمت بشمارند.

مقام معظم رهبری نیز در جمع خدمتگزاران این مسجد مقدس در ۱۳۸۹/۰۸/۰۶ بیان کردند: «قوام حیات معنوی انسان به تذکّر و توسّل و خشوع و ذکر است که در مساجد الهی، در جایگاه‌‌های عبادت، برای انسان فراهم است، مخصوصاً آن مراکز و مساجدی که اثری و نشانه‌‌ای از اولیاءالله در آنها هست. جایی که انسان میداند یا ظنّ به این دارد که مورد توجّه اولیای الهی است، طبعاً معنویّت آن مکان بیشتر است و مسجد مبارک جمکران جزو این گونه جایگاه‌‌ها و مراکزی است که توجّه به خدای متعال و تذکّر و خشوع و تضرّع در آن برای انسان فراهم‌‌تر است.»

عارف بزرگوار و معلم اخلاق حضرت آیت الله بهاء الدینی می‌فرمودند: هر مشکلی که برای حوزه علمیه قم و مؤسس محترمش آیت الله حائری پیش می‌آمد با مشرف شدن به مسجد مقدس جمکران برطرف می‌گردید.

مراجع بزرگ تقلید به این پایگاه عظیم تشیع و مرکز انوار ولایت اهتمام ویژه مبذول می‌داشتند و چه بسا فاصله شش کیلومتری را با پای پیاده همراه با قلبی آکنده از ایمان و ارادت به ولی الله اعظم،‌ طی می‌کردند.

آیات عظام حاج سید محمد تقی خوانساری، محمد علی اراکی، مرتضی حائری، مرعشی نجفی، محمدتقی بهجت، فاضل لنکرانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی و... خاطراتی از عنایت حضرت ولی عصر (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) به این مکان مقدس و قداست آن دارند.

آیت الله مرعشی نجفی می‌گویند: حقیر خودم مکرر کراماتی در آن جا (مسجد جمکران) مشاهده کردم، چهل شب چهارشنبه مکرر موفق شدم که در آن مسجد بیتوته کنم و جای تردید نیست که از امکنه‌ای که مورد توجه و منزول برکات الهی است این مسجد است.

آیت الله بروجردی فرمودند: اگر موفق بشوم، در قم دو کار بزرگ انجام خواهم داد. اوّل این که: راه مسجد جمکران را باز خواهم کرد و دوّم این که بیمارستانی در شهر قم بنا خواهم نمود.

مقام معظم رهبری می‌فرمایند: مسجد جمکران گنجینه فناناپذیر شیعه می‌باشد و باید از آن بهره‌مند شویم.( جمکران تجلیگاه صاحب الزمان، ص ۳۵)

پایان پیام/۹