ظرفیت ایران برای ورود به بازار 100 میلیارد دلاری محصولات نفتی در آفریقا

سفر امروز سیدابراهیم رئیسی ، رئیس‌جمهور کشورمان به 3 کشور آفریقایی کنیا، اوگاندا و زیمبابوه در حالی رقم خورد که آخرین سفر رئیس‌جمهور ایران به قاره آفریقا به دولت دهم برمی‌گردد و حال بعد از گذشت 11 سال، ایران مجددا قصد دارد همکاری‌های خود با کشورهای آفریقایی را احیا کرده و تعمیق ببخشد.

اما سوال اساسی این است که همکاری اقتصادی با آفریقا چه اهمیتی دارد؟ شاید بد نباشد برای پاسخ به این سوال به رقابت سایر کشورها برای نفوذ در بازار بزرگ آفریقا توجه کنیم.

* آفریقا، قاره آینده است؛ آفریقا فقیر نیست، یکی از ثروتمندترین قاره‌هاست

محسن مقصودی کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال توضیح می‌دهد: آفریقا، قاره آینده است و رقابت آمریکا، چین، اتحادیه اروپا از جمله فرانسه، هند، ترکیه، برزیل و سایر قدرت‌ها برای حضور اقتصادی، صادرات و همکاری در آفریقا خیره‌کننده است. چین در ۲۰ سال اخیر حجم تجارتش با آفریقا بیش از ۲۰ برابر شده است، معادل ۲۷۰ میلیارد دلار و ۴ برابر آمریکا؛ و رقابتی تنگاتنگ با سهم ۲۸ کشور اروپایی در بازار آفریقا دارد.

وی افزود: گویا در سال‌های گذشته ما با القای غربگرایان در خواب بوده‌ایم و آفریقا با همه بزرگی‌اش، زیر پونزِ نقشه دیپلمات‌ها و ژنرال‌ها دیده نشده است. ‎آفریقا فقیر نیست بلکه یکی از ثروتمندترین قاره‌هاست. این را غربی‌ها خوب می‌دانند که سال‌ها با دزدی و غارت ثروت آفریقا پیشرفت کرده‌اند؛ برعکسِ استعمارگران، منافع ما اما در بازی ‎برد-برد با کشورهای مستقل و مظلوم آفریقاست.

* سهم اندک ایران از تجارت با کشورهای آفریقایی

به طور میانگین سهم ایران از واردات ۶۰۰ میلیارد دلاری کشورهای آفریقایی تنها حدود ۶۰۰ میلیون دلار بوده که به معنای سهم کمتر از ۰.۱ درصدی است. البته این عدد در سال گذشته به یک میلیارد دلار نیز افزایش یافته است اما کافی نیست (تصویر 1).

احمد اسدزاده معاون وزیر نفت در امور بین‌الملل و بازرگانی در این باره گفت: قاره آفریقا با جمعیت بالای ۱ میلیارد که نیمی از آن مسلمان هستند، ظرفیت و فرصت بزرگی برای توسعه همکاری‌ها با جمهوری اسلامی ایران است. سهم ایران از تجارت تقریباً ۱۲۰۰ میلیارد دلاری قاره آفریقا فقط ۰.۱ درصد است.

وی اظهار داشت: صادرات ایران به این قاره در سال‌های گذشته در بهترین حال ۸۰۰ میلیون دلار و به طور متوسط ۶۰۰ میلیون دلار بوده است که خوشبختانه با تلاش‌های صورت گرفته حجم تجارت با این قاره در سال اخیر به بالای ۱ میلیارد دلار رسیده است.

تصویر 1

براساس آمار صندوق بین‌المللی پول، تولید ناخالص ملی ایران معادل ۰.۷ درصد دنیا است، در نتیجه بدون نظر گرفتن مزایای خاص موجود در آفریقا برای ایران، حداقل سهم ایران از تجارت با آفریقا لازم است ۰.۷ درصد باشد که این عدد معادل ۴ میلیارد دلار است.

* فرصت بازار 100 میلیارد دلاری محصولات نفتی در آفریقا

بررسی‌ها نشان می‌دهد، صنعت نفت و گاز از جمله مهم‌ترین محورهای همکاری اقتصادی ایران و کشورهای آفریقایی است. طبق آمار، از بین ۱۳ قلم باارزش‌ترین محصولات وارداتی آفریقا، فقط ۱۰۰ میلیارد دلار شامل نفت و مشتقات نفتی است که ایران تولیدکننده آنهاست و می‌تواند به آفریقا صادرات داشته باشد (تصویر 2).

احمد اسدزاده معاون وزیر نفت در امور بین‌الملل و بازرگانی گفت: با بررسی که انجام دادیم ۱۳ قلم کالای اولویت‌داری که واردات آفریقا را شکل می‌دهند به صورت مستقیم و غیرمستقیم مربوط به صنعت نفت است که ارزش واردات این میزان، ۱۰۰ میلیارد دلار است. اگر فقط ۱۰ درصد از این بازار به ایران اختصاص پیدا کند این رقم ۱۰ میلیارد دلار خواهد بود.

وی اظهار داشت: برای این کار باید خطوط کشتیرانی برقرار شود و روابط بانکی هم ایجاد بشود. شما این را مقایسه کنید با وضعیت موجود که در سال ۱۴۰۰، ۱.۲ میلیون تن انواع محصولات پتروشیمی به ارزش ۵۵۴ میلیون دلار به آفریقا صادر شده است و این عدد در سال ۱۳۹۹، ۱۱۲ میلیون دلار بوده است.

تصویر 2

یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که می‌تواند به عنوان محور همکاری نفتی ایران و کشورهای آفریقایی قرار بگیرد، سهامداری ایران در پالایشگاه‌های فراسرزمینی است. ظرفیت پالایشی آفریقا ۳.۵ میلیون بشکه در روز است که حدود نیمی از آن غیرفعال است. ایران می‌تواند با تعمیرات اساسی و نوسازی این پالایشگاه‌ها، همانند تجربه ونزوئلا این واحدها را به مقصد صادرات نفت خود تبدیل کند.

در مجموع به نظر می‌رسد، قاره آفریقا فرصت‌های بی‌نظیری برای ایران دارد تا بتواند به سمت بی‌اثر کردن تحریم‌های نفتی و افزایش درآمدزایی ارزی حرکت کند.

امید است که دولت سیزدهم در ادامه هم عزم و توجه ویژه‌ای برای تعمیق روابط با قاره آفریقا داشته باشد، قاره‌ای که از آن با نام «سرزمین فرصت‌ها» یاد می‌شود.

منبع: فارس