بورس در کشور شفاف نیست/ علت اصلی نوسانات بازار سرمایه

وحید شقاقی شهری ، عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی در گفت وگو با افکارنیوز ضمن اشاره به نوسانات اخیر بازار سرمایه و ریزش های متمادی شاخص کل بورس بیان کرد: ما در کشورمان بازار سرمایه یا بورس نداریم. این بازار صرفا یک نهاد کاریکاتوریست است. ما چیزی به نام کاریکاتور بازار سرمایه داریم و به معنای واقعی اقتصاد ایران بازار سرمایه ندارد.

وی افزود: در تمام نقاط دنیا چیزی به نام بازار سرمایه دارد و در آن شرکت های خصوصی وارد بازار می شوند و شفافیت و تقارن اطلاعات حاکم است. شرکت ها در یک فضای رقابتی قرار دارند و اقتصاد دستوری حاکم نیست. صورت های مالی آن ها شفاف است و این شرکت ها در یک اقتصاد پیش بینی پذیر فعالیت می کنند و سهامداران می توانند مبتنی بر شفافیت اطلاعات و تقارن اطلاعات حاکمه، دست به خرید و فروش سهم بزنند و هیچگونه رانت اطلاعاتی نیز وجود ندارد و حاکم نیست و گردش اطلاعات نیز آزاد است. ما به این بازار سرمایه می گوییم.

*در ایران «نابازار سرمایه» داریم؛ زیرا در بورس ایران رانت اطلاعات حاکم است.

شقاقی شهری ادامه داد: بازار سرمایه زمانی می تواند در یک کشور وجود داشته باشد که رانت اطلاعات وجود نداشته باشد، شفافیت اطلاعات حاکم باشد، اقتصاد دستوری نباشد و قیمت گذاری ها دستوری نباشند و شرکت ها از بخش خصوصی باشند و عملکرد و جابجایی هیئت مدیره ها مبتنی بر قواعد یک بخش خصوصی است .

این اقتصاددان تشریح کرد: صورت های مالی آن ها نیز باید شفاف باشد و در اینجاست که اگر این شرایط حاکم باشد می توانیم بگوییم بازار سرمایه یا بورسی وجود دارد که افراد می توانند سهامدار شرکت ها شوند و مبتنی بر تحلیل های تکنیکال یا بنیادی و تحلیل های رفتارشناسی بازار و اقتصاد سهام را خرید و فروش کنند.

او عنوان می کند: در اقتصاد ایران چیزی به نام بازار سرمایه نداریم. ما یک «نابازر سرمایه» داریم که شرایط و قواعد بازار سرمایه بر آن حاکم نیست. از این منظر در یک نابازر سرمایه طبیعی است سهامداران خرد متضرر خواهند شد و ناراضی خواهند بود.

* اگر ارزش بازار سرمایه کشورمان حدود 200 میلیارد دلار باشد بیش از150 میلیارد دلار آن برای شرکت های خصولتی یا شبه دولتی است

شقاقی شهری گفت: این فضا را نابازار سرمایه می نامم. چراکه در بورس ایران شفافیت حاکم نیست و رانت اطلاعات حاکم است. مهم ترین شرکت های بورس کشور ما شبه دولتی ها یا خصولتی ها هستند. اگر ارزش بازار سرمایه کشورمان حدود 200 میلیارد دلار باشد بیش از150 میلیارد دلار آن برای شرکت های خصولتی یا شبه دولتی است.

عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمیخاطرنشان کرد: قیمت گذاری دستوری بر این شرکت های شبه دولتی حاکم است و این دستور در بازار نیز وجود دارد. ازطرفی تقارن اطلاعات نیز وجود ندارد. صورت های مالی باوجود اینکه منتشر می شوند اما در ذات آن ها شفافیت حاکم نیست.

وی تاکید کرد: بخش عمده ای از رفتار شرکت های بزرگ در این بازار دستوری است و حتی هیئت مدیره هایشان نیز دستوری جابجا می شود. به طورمثال هیئت مدیره ایران خودرو، سایپا، بانک ملت، بانک صادرات و فولاد و ... را خود دولت منصوب می کند. مدیریت این شرکت ها با دولت است و مالکیت آن ها هنوز مشخص نیست. بخشی از آن ها برای سهام عدالت و بخشی برای دولت و بخشی هم برای سایر شرکت هاست.

این استاد اقتصاد در ادامه افزود که حتی مالکیت آن ها نیز برای بخش خصوصی نیست. بنابراین ما یک نابازار سرمایه داریم که در آن به دلیل اینکه قواعد بازار سرمایه حاکم نیست، مدام سهامدار خرد اذیت و متضرر می شود.

شقاقی شهری بیان کرد: تمام اتفاقاتی که در یک ماه اخیر رخ داد نشان می دهد که قیمت گذاری به صورت دستوری صورت گرفت، قیمت گذاری نهاده ها بعد از گذشت 50 روز علنی شد و ظن رانت اطلاعات حام بود و تمام این ها موجبات بی اعتمادی را در بازار ایجاد می کند.

عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمیدرانتها اظهارداشت: به همین واسطه بازاری که مسیر خودش را می رفت دوباره با این تلاطمات مواجه شد و امروز نیز حال و روز خوشی ندارد. تازمانی که نتوانیم نابازر سرمایه را تبدیل به بازار سرمایه کنیم، این اعتماد به وجود نمی آید و اصلا شرایط بازار سرمایه نیز حاکم نخواهد شد.