دیابت در دوران بارداری را چه کنم؟ (6)

تحریریه نی نی بان : مطلب ششم از سری مطالب تغذیه سالم در بارداری به دیابت بارداری، علائم، ریسک فاکتورها و درمان های معمول آن می پردازد.

اشتهایتان بیشتر شده و دائما احسا گرسنگی می کنید؟ هر چقدر آب می خورید تشنگی تان رفع نمی شود؟ صبح که از رخت خواب بیرون می آیید احساس می کنید صد سال است نخوابیده اید و هر چقدر هم که استراحت می کنید باز هم بی حال و خسته اید؟ بد نیست قند خونتان را چک کنید چون نشانه هایی که در حال تجربه کردنشان هستید جزو شایع ترین علائم دیابت بارداری است.

ابتلا به دیابت در دوران بارداری

دیابت بارداری دیابتی است که برای اولین بار در دوران بارداری (بارداری) تشخیص داده می شود. مانند سایر انواع دیابت، دیابت بارداری بر نحوه استفاده سلول های شما از قند (گلوکز) تأثیر می گذارد. دیابت بارداری باعث افزایش قند خون می شود که می تواند بر بارداری و سلامت جنین شما تأثیر بگذارد.

در حالی که هر عارضه بارداری نگران کننده است، خبرهای خوبی نیز وجود دارد. در دوران بارداری می توانید با خوردن غذاهای سالم، ورزش و در صورت لزوم مصرف دارو به کنترل دیابت بارداری کمک کنید. کنترل قند خون می تواند شما و کودکتان را سالم نگه دارد و از زایمان سخت جلوگیری کند.

اگر در دوران بارداری دیابت بارداری دارید، معمولاً قند خون شما بلافاصله پس از زایمان به سطح معمول خود باز می گردد. اما اگر دیابت بارداری داشته اید، خطر ابتلا به دیابت نوع 2 بیشتر است. شما نیاز به آزمایش بیشتر برای تغییرات قند خون دارید. دیابت بارداری شرایطی است که با افزایش قند خون در زنان باردار مشخص می شود. مادرانی که دچار این حالت می شوند تا قبل از باردار شدن قند خون طبیعی داشته و مشکوک به دیابت نبوده اند.

شیوع دیابت در دوران بارداری

از هر ۱۰۰ زنی که در سراسر جهان باردار می شوند، ۴ نفرشان دچار دیابت بارداری هستند. البته در ابتدای سال ۲۰۱۴ انجمن پیشگیری و درمان بیماری های آمرکی اعلام کرد که این رقم به ازای هر ۱۰۰ بارداری به ۹.۲ مورد رسیده است.

علت بالا رفتن قند خون در بارداری

تقریبا تمام زنان باردار درجاتی از اختلال عدم تحمل گلوکز را به دلیل تغییرات هورمونی این دوران تجربه می کنند. این یعنی ممکن است قند خون یا قند خون ناشتایشان در طی ۹ ماه بارداری بالا باشد؛ اما این لزوما به معنای دیابت بارداری نیست. این تغییرات هورمونی در اواخر بارداری ـ معمولا سه ماهه آخر ـ مادران را در معرض ابتلا به دیابت بارداری قرار می دهد.

محققان هنوز نمی دانند که چرا برخی از زنان به دیابت بارداری مبتلا می شوند و برخی دیگر نه. اضافه وزن قبل از بارداری اغلب نقش دارد. معمولاً هورمون های مختلف برای کنترل سطح قند خون کار می کنند. اما در دوران بارداری، سطح هورمون ها تغییر می کند و پردازش قند خون را برای بدن سخت تر می کند. این باعث افزایش قند خون می شود.

تغییرات هورمونی در بارداری و افزایش قند خون

به گزارش نی نی بان در طول دوران بارداری، جفت شروع به ساختن هورمون هایی می کند که باعث انتقال مواد مغذی از بدن مادر به جنین در حال رشد می شود. وظیفه سایر هورمون های ترشح شده از جفت نیز کمک به بالا نگه داشتن قند خون مادر است که این اتفاق از طریق ایجاد مقاومت سلولی به انسولین میافتد.

این هورمون ها در طی بارداری مادر را دچار اختلال عدم تحمل گلوکز می کنند که نتیجه اش بالا رفتن قند خون است. در این حالت بدن باید انسولین بیشتری بسازد تا سلول ها بتوانند از انرژی گلوگز استفاده کنند. معمولا لوزالمعده می تواند تا سه برابر مقدار همیشگی انسولین ترشح کرده و سطح بالای قند خون را در مادران باردار کنترل کند، اما اگر نتواند انسولین کافی بسازد وضعیتی ایجاد می شود که به آن دیابت بارداری می گویند.

خطرات و عوارض دیابت در دوران بارداری

دیابت بارداری در تمام این ۹ ماه می تواند روی جنین در حال رشد اثر بگذارد. اگر این وضعیت در ماه های اول رخ داده باشد، خطر سقط جنین را بالا می برد و در فرایند تشکیل ارگان های مهمی همچون مغز و قلب اختلال ایجاد می کند.

در سه ماهه دوم و سوم دیابت بارداری مادر باعث تغذیه زیاد جنین و وزن گیری بیش از حد او می شود. بزرگ بودن جنین نیز اختلالاتی را در فرایند زایمان به دنبال خواهد داشت مثلا ممکن است مادر به طور اورژانسی نیاز به عمل سزارین پیدا کند. در زایمان طبیعی هم بزرگ بودن بیش از حد جنین خطر تروما را افزایش می دهد.

از سوی دیگر بالا بودن قند خون مادر منجر به بالا بودن انسولین خون نوزاد یا «هایپرانسولینمیا» می شود. در این حالت قند خون نوزاد بلافاصله بعد از تولد به شدت افت می کند.

با این حال نگران نباشید چون حتی اگر به دیابت بارداری مبتلا شوید، با درمان مناسب می توانید یک نوزاد سالم به دنیا بیاورید.

زنانی که در خطر دیابت بارداری هستند؟

• داشتن اضافه وزن قبل از باردار شدن
• وجود قند در ادرار
• ابتلا به اختلال عدم تحمل گلوکز
• سابقه دیابت در خانواده درجه یک
• سابقه تولد نوزاد بیش از 4.5 کیلوگرم
• سابقه مرده زایی
• سابقه دیابت حاملگی در بارداری قبلی
• بالا بودن میزان مایع آمنیوتیک

با این حال بد نیست بدانید که خیلی از خانم ها بدون داشتن هیچ کدام از این ریسک فاکتورها در طی بارداری به دیابت حاملگی مبتلا می شوند.

عوامل خطر دیابت بارداری

عوامل خطر ابتلا به دیابت بارداری عبارتند از:

اضافه وزن یا چاق بودن
عدم تحرک بدنی
داشتن پیش دیابت
داشتن دیابت بارداری در بارداری قبلی
ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک
داشتن یکی از اعضای نزدیک خانواده مبتلا به دیابت
داشتن نوزادی با وزن بیش از 9 پوند (4.1 کیلوگرم)
داشتن یک نژاد یا قومیت خاص، مانند سیاه پوست، اسپانیایی، سرخپوست آمریکایی و آمریکایی آسیایی

تشخیص دیابت بارداری

به گزارش نی نی بان، خانم هایی که دارای فاکتورهای خطر ابتلا به دیابت بارداری هستند، باید به محض باردار شدن تحت آزمایش قرار گیرند در باقی مواد قند خون بین هفته های ۲۴ و ۲۸ بارداری کنترل می شود. برای غربالگری دیابت حاملگی، تحت آزمایشی به نام «تست تحمل گلوکز خوراکی» قرار می گیرید. این تست شامل نوشیدن یک مایع شیرین حاوی ۵۰ گرم قند است. سرعت جذب و سطح قند خون شما ۳۰ - ۶۰ دقیقه بعد از خوردن این مایع اندازه گیری می شود.

یک تست به نام تست تحمل گلوکز خوراکی را. این آزمون شامل سرعت نوشیدن یک مایع شیرین، که حاوی ۵۰ G شکر. بدن این قند به سرعت جذب، باعث سطح قند خون به مدت چند دقیقه ۳۰-۶۰ افزایش یابد. یک نمونه خون را از رگ در خود بازوی ۱ ساعت پس از نوشیدن محلول گرفته شده است.اقدامات خون تست چگونه راه حل قند متابولیزه شد (پردازش شده توسط بدن).

اگر قند خون شما بیشتر از ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد، غیر طبیعی بوده و اندازه گیری قند خون ناشتا در یک تست دیگر الزامی خواهد بود. اگر نتایج این آزمون در زنان پرخطر طبیعی باشد، آزمایش در هفته ۲۴۲۸ بارداری تکرار می شود.

مراقبت‌های لازم برای دیابت بارداری

• کنترل قند خون قبل از صبحانه و دو ساعت بعد از غذا
• کنترل ادرار از نظر وجود کتون ـ اسیدی که نشان می دهد قند خون شما از حالت کنترل خارج شده است.
• انجام دستورالعمل های تغذیه ای که پزشک یا کارشناس تغذیه به شما می دهد
• ورزش و فعالیت بدنی
• کنترل قند خون
• تزریق انسولین یا دارو درمانی در صورت لزوم
• کنترل فشارخون بالا

حدود قند خون مناسب در بارداری

1. قبل از صبحانه: کمتر از ۹۵
2. دو ساعت بعد از صبحانه: کمتر از ۱۲۰

سوالات متداول

آ یا برای کنترل دیابت بارداری تزریق انسولین ضروری است؟

بستگی به نظر پزشک معالج و سطح قند خونتان دارد. آنچه که موقع تزریق انسولین اهمیت دارد پیشگیری از افت قند خون یا «هیپوگلایسمی» است که می تواند منجر به ضع، گیجی، لرز، سرگیجه، سردرد، گرسنگی ناگهانی و عرق ریزی شود.

اگر به دنبال مصرف انسولین دچار این حالت شدید و قند خونتان به کمتر از ۶۰ میلی گرم در دسی لیتر رسید، یک قاشق عسل یا مربا، چهار تکه شکلات، نصف لیوان آب میوه یا نصف لیوان شیر بخورید. ۱۵ دقیقه بعد دوباره قند خون خود را اندازه بگیرید. اگر همچنان زیر ۶۰ بود، یک واحد دیگر از این مواد غذایی بخورید.

آیا دیابت بارداری مادر باعث ابتلای جنین به دیابت می شود؟

دیابت بارداری ریسک ابتلای کودک به دیابت را بالا می برد اما با درمان به موقع می توانید شاید تولد نوزاد سالم باشید.

آیا بعد از ختم بارداری، دیابت حاملگی باقی می ماند؟

بعد از ختم بارداری قند خون شما دوباره پایین می آید و این فرایند تقریبا ۶ هفته طول می کشد. معمولا پزشکان ۶ تا ۱۲ هفته بعد از زایمان، قند خون مادر را چک می کنند تا از طبیعی شدن سطح قند خون مطمئن شوند. با این حال ابتلا به دیابت بارداری تا ۶۰ دصر خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را در میانسالی بالا برده و شما را با خطر ۵۰ درصدی دیابت حاملگی در بارداری دوم مواجه می کند.

جمع‌بندی

اگر باردار هستید و می خواهید درباره تغذیه صحیح این دوران از ماه اول تا ماه نهم و همچنین خوراکی هایی که باید با خاطر جنین از آنها چشم بپوشید بیشتر بدانید، ادامه مطالب این بسته را در این صفحه ببینید. در بیشتر مواقع، دیابت بارداری علائم یا نشانه های قابل توجهی ایجاد نمی کند. افزایش تشنگی و تکرر ادرار از علائم احتمالی است. در صورت امکان، زودتر به دنبال مراقبت های بهداشتی باشید - زمانی که برای اولین بار به تلاش برای باردار شدن فکر می کنید - تا ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما بتواند خطر ابتلا به دیابت بارداری را همراه با سلامت کلی شما بررسی کند. هنگامی که باردار شدید، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما را از نظر دیابت بارداری به عنوان بخشی از مراقبت های دوران بارداری شما بررسی می کند. اگر به دیابت بارداری مبتلا می شوید، ممکن است نیاز به چکاپ بیشتر داشته باشید. این موارد به احتمال زیاد در سه ماه آخر بارداری رخ می دهد، زمانی که ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما سطح قند خون و سلامت کودک شما را کنترل می کند.