تور ویژه بازدید از یک زندان پرحاشیه

فروردین ماه امسال بود که رییس قوه قضاییه در سفر به استان البرز، دستور انتقال و تعطیلی زندان رجایی شهر را صادر کرد. بعد از این دستور، روند تخلیه زندان به مرور آغاز و ۱۴ مرداد اعلام شد این زندان به طور کامل تخلیه شده و دیگر چیزی به اسم زندان رجایی شهر وجود ندارد.

در اقدامی جالب، اما پس از تخلیه زندان، سازمان زندان‌ها امکانی فراهم کرد تا خبرنگاران بتوانند از این محل بازدید کنند و به همین منظور ساعت ۹ صبح شنبه ۲۱ مرداد ماه ۱۴۰۲، میدان انقلاب محل قرار خبرنگاران برای رفتن به تور زندانگردی شد.

۸۰ عکاس و خبرنگار از رسانه‌های مختلف داخلی و خارجی از جمله ایرنا، شرق، دیده‌بان ایران، راشای تودی، برنا، تسنیم، فارس و مهر در این بازدید حضور داشتند تا هر کدام مشاهدات خود را زندان تخلیه شده رجائی‌شهر برای مخاطبانشان روایت کنند.

خبرنگاران که بسیاری از آن‌ها برای اولین‌بار در مکانی مثل زندان حاضر شده بودند و به تمام قسمت‌های آن دسترسی داشتند، با هیجان و دقت تمام تلاش کردند تا نقطه‌ای از زندان از چشم و قاب دوربینشان پنهان نماند.

در این بازدید مسئولان زندان نیز خبرنگاران را همراهی کردند و به سوالات آن‌ها پاسخ می‌دادند.

روایت از داخل زندان با خیال راحت

خبرنگار «مونی‌بان» که ۱۰ سال در حوزه قضایی مشغول به‌کار است، از درخواست‌های متوالی خود برای بازدید از زندان‌ها در سال‌های فعالیتش گفت و بازدید از رجائی‌شهر تخلیه شده را هیجان‌انگیز دانست.

خبرنگاران، برگزاری تور بازدید از زندان را اقدامی بی‌سابقه دانستند و این ایده که خبرنگاران حوزه قضایی و اجتماعی را به مکانی که محل وقوع یکی از اخبار مهم حوزه تخصصیشان است ببرند تا آن محل را از نزدیک ببینند، با خیال راحت خبر بزنند و اگر نکته‌ای دارند به آن بپردازند اقدام بسیار مهمی دانستند.

شور و اشتیاق اهالی رسانه برای روایتگری از زندان

خبرنگار ایرنا که از حضور در زندان هیجان‌زده بود با ابراز خرسندی از حضورش در این بازدید گفت: فکر نمی‌کردیم روزی بتوانیم در داخل زندان به طور طبیعی حضور پیدا کنیم.

خبرنگار سایت آخرین خبر که طبق گفته خودش اولین‌بار بود که به یک زندان آمده است شور و اشتیاق زیادی برای کشف تمام جزییات زندان داشت.

یکی از خبرنگاران که در فعالیت‌های خیرانه نیز همکاری داشته است در ادامه گفت: حدود چند ماه قبل به درخواست ریاست زندان به عنوان خَیِر دعوت شدم تا شهریه دانشگاه علمی کاربردی ۵۴ نفر از زندانیان را پرداخت کنم و امروز که کلاس‌ها را دیدم از اقدامی که انجام داده‌ام بسیار خوشحال هستم.

روایت خبرنگاران در طول بازدید تفاوت میان آنچه شنیده بودند با آنچه امروز دیدند را مشخص می‌کند، طبق اعلام خبرنگار رکنا آنچه در زندان رجائی‌شهر دیده، جلوه خوبی داشت و سلول‌ها و اندرزگاه‌ها دارای فضای مناسبی برای زندانیان بوده است.

خبرنگار جام جم گفت: خیلی نظرات منفی در مورد این زندان شنیده بودم، عده‌ای می‌گفتند این زندان زیر زمین است، اما واقعیت حتی از چیزی که در فیلم‌ها دیده بودیم نیز متفاوت‌تر بود، در فیلم‌ها سلول‌ها و نرده‌های آهنی و ازدحام را می‌دیدیم درحالی‌که اینجا حضور زندانیان در اتاق بوده است.

گفته بودند، زندان زیر زمین است

حجم شایعات در خصوص این زندان به حدی بود که یکی از حاضرین می‌گوید قبل از این بازدید شایعاتی به گوشش رسیده بود که این زندان در زیرزمین ساخته شده است!

«در بازدید از این زندان آن چیز مخوفی که در ذهن برخی بود را ندیدم» این جمله خبرنگاری بود که فکر می‌کرد این زندان سه طبقه در بالا و پنج طبقه در زیر زمین دارد.

یک خبرنگار در رابطه با اختلاف میان واقعیت و تصاویری که پیش از این دیده یا روایاتی که شنیده گفت: این زندان با چیز‌هایی که شنیده بودیم مثلا اینکه زیر زمین خاصی در آن قرار دارد تفاوت داشت، هر چند که این فضا تخلیه شده و مدرسه و فضای سبز آن را می‌بینیم، اما امیدوارم جرم و جنایت کم و همه زندان‌ها تعطیل شوند.

امکانات موجود در زندان موضوع مهم دیگری بود که توجه خبرنگاران را به خود جلب کرد، یکی از خبرنگاران پس از بازدید در رابطه با امکانات زندان گفت: این زندان دارای بهداری، نمازخانه با کتابخانه‌ای بالغ بر ۱۲ هزار جلد بوده است که اکنون در حال انتقال به زندان دیگری است.

خبرنگار یک رسانه گفت: نکته مثبت این بازدید این بود که با چشم و لنز دوربین خود جایی رفتیم که رسانه‌ای تا به‌حال نرفته است بند، سلول، اتاق انتظار و ملاقات را با چشم‌مان دیدیم، توری که برگزار شد تحسین برانگیز بود و امیدواریم این روال همیشگی باشد.

اثرگذاری این بازدید برای ارتقای کیفیت کاری خبرنگاران نیز مورد تایید چند همکار حاضر در این تور بود، این خبرنگاران اعتقاد داشتند که در هر واقعه‌ای اگر خبرنگاران حضور داشته باشند از شکل‌گیری بسیاری از شایعات و اتفاقات تلخ بعدی جلوگیری می‌شود.

زندان رجائی‌شهر به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص آن در شهر، همواره یکی از مطالبات جدی شهروندان و مسئولان استان از دستگاه قضایی در سال‌های اخیر بود.

گره‌های ترافیکی، نقل و انتقال زندانیان و رفت و آمد خانواده‌های آنها، حاشیه‌نشینی و سکونت خانواده‌های غیر بومی زندانیان در حاشیه شهر‌های استان، معضلات و آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی، از جمله مشکلاتی بود ایجاد شده به واسطه وجود این ندامتگاه ایجاد شده بود.