اتفاق عجیب در بازارها؛ چرا سپرده بانکی جذاب شد؟

به گزارش تجارت‌نیوز، بانک مرکزی در روز گذشته جدیدترین آمار و ارقام مرتبط با تغییرات نقدینگی در مرداد ماه سال 1402 را منتشر کرد. یکی از مهم‌ترین نکات داده‌های اعلام شده، عقب‌گرد نسبت پول به نقدینگی در مرداد ماه بود. این نسبت که از فروردین ماه سال گذشته تا پایان فروردین ماه امسال با جهشی قابل توجه، از 19.74 درصد به 25.97 درصد رسیده بود، در مرداد ماه کاهشی شده و رقم 25.1 درصدی را ثبت کرده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهند که عوامل متعددی از جمله بهبود انتظارات نسبت به سیاست‌ خارجی و تاثیر آن بر انتظارات تورمی، جذابیت سپرده بانکی با افزایش نرخ سود بلندمدت آنها و همچنین رکود در بازارهای موازی مهم‌ترین عامل کاهش نسبت پول به نقدینگی به شمار می‌روند.

کاهش علاقه مردم به نگهداری پول نقد

کاهش سهم پول از نقدینگی نشان‌دهنده آن است که مردم انتظارات تورمی خود را کاهش داده‌اند و از همین روی، نیاز کمتری به نگهداری پول نقد و سپرده‌های کوتاه‌مدت احساس می‌کنند. بنابراین سعی می‌کنند که پول نقد خود را به دارایی‌هایی تبدیل کنند که برای آنها سود به همراه داشته باشد.

سیاست‌های دولت و بانک مرکزی از جمله سرکوب نرخ بهره بانکی از یک طرف و رشد شدید قیمت دارایی‌های مختلف از جمله سهام، طلا، ارز، خودرو و مسکن از طرفی دیگر، باعث شدند که در سال‌های اخیر، مردم تمایلی به سپرده‌گذاری بلندمدت در بانک‌ها نداشته باشند و دارایی‌های خود را به این بازارها گسیل کنند. با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهند که اوضاع در سال جاری تغییر کرده است.

پیشتازی سپرده بانکی در میان بازارهای دارایی

بر اساس اطلاعات منتشر شده، سپرده‌های بانکی از ابتدای سال 1402 تا پایان مرداد ماه، 8.5 درصد به سپرده‌گذاران خود سود داده‌اند و بالاترین بازدهی در میان بازارهای دارایی را به نام خود زده‌اند. پس از آن، دلار بازار آزاد قرار دارد که در این مدت، 2.7 درصد افزایش قیمت داشته است. با این وجود، باقی بازارهای دارایی از جمله سهام، خودرو، طلای 18 عیار و سکه طلا در این مدت شاهد شرایط رکودی و افت قیمت بوده‌اند.

از طرف دیگر نیز سپرده‌گذاری در بانک‌ها، یک سرمایه‌گذاری بدون ریسک به شمار می‌رود و مخاطرات سرمایه‌گذاری در دیگر دارایی‌ها را ندارد.

در این شرایط، سپرده‌های بلندمدت بانکی بهترین مقصد برای پول‌های نقد و سپرده‌های کوتاه‌مدتی بودند که به دنبال مقصدی برای سرمایه‌گذاری می‌گشتند. در نتیجه و با افزایش سپرده‌گذاری، نسبت پول به نقدینگی کاهش یافته است.

سرمایه‌های بی‌دفاع در برابر تورم

با وجود اینکه سپرده‌های بانکی در پنج ماهه نخست امسال، با بازدهی 8.5 درصدی در میان دیگر بازارها پیشتاز بوده‌‌اند، اما بررسی‌ها نشان می‌دهند که این سپرده‌ها همچنان برای سپرده‌گذاران سنگر امنی در برابر تورم به شمار نمی‌روند.

مطابق داده‌های منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران، سطح عمومی قیمت‌ها از ابتدای سال تا پایان مرداد ماه بیش از 13.5 درصد افزایش یافته است. بنابراین حتی افرادی که بازاری با بالاترین بازدهی را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کرده‌اند نیز در این مدت شاهد آب رفتن ارزش دارایی خود بودند.

کاهش افت نسبت پول به نقدینگی ادامه می‌یابد؟

در ادبیات اقتصادی، عبارت مشهوری وجود دارد که می‌گوید «سرمایه ترسو است». اگر نیم‌نگاهی به همین عبارت داشته باشیم، باید بدانیم که خیلی هم نمی‌توان به نسبت پول به نقدینگی 25.1 درصدی امیدوار بود؛ چراکه کوچک‌ترین جرقه‌ها، به‌ویژه اخبار منفی سیاست خارجی می‌تواند بار دیگر انتظارت تورمی را بالا برده و سبب شود که سهم پول از نقدینگی افزایش یابد. از طرف دیگر، این رقم در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته همچنان در سطوح بالایی قرار دارد.

در این شرایط، عملکرد سیاست‌گذار برای ایجاد ثبات در اقتصاد از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. اگر قرار بر این باشد که در سال 1402 مهار تورم به عنوان اصلی‌ترین هدف دولت باشد، سیاست‌گذار باید از تصمیم‌گیری‌های خلق‌الساعه پرهیز کرده و به این ترتیب، مسیر را برای بهبود وضعیت انتظارات تورمی هموار کند.