گوش دان فعال کلید واژه توسعه خانواده است

پدر و مادرها باید به نوجوانان قدرت تشخیص دهند و از کودکی به آنان بیاموزند که به ارزش های خانواده احترام بگذارند. به همین سبب برخورد صحیح با نوجوان، در حرف شنوی اینها بسیار حائز اهمیت است.» ماجرای حرف شنوی نوجوانان به همین جا ختم نمی شود به سبب این که برخی از نوجوانان نیز به علت نداشتن مهارت کافی در بیان درخواست و نظر خود هنگام صحبت با والدین نمی توانند حرف های شان را از راه منطقی بیان کنند و احساساتی می شوند. برای همین لازم است تا آموزش هایی نظیر مدیریت خشم، اعتمادبه نفس وعزت نفس رابرای بیان صحیح سخنان خودبیاموزند اما خانواده ها هم باید قوانین و محدودیت هایی منطقی و مبتنی بر عشق و دوستی در خانه برقرار کنند تا حرف شنوی نوجوانان نیز بیشتر شود.

پدر و مادرهایی که سال ها منتظر بودند تا کودک شان بزرگ شود و نوجوانی و جوانی او را ببینند و غرق لذت شوند و برای او نقشه ها و آرزوهای زیادی هم داشته اند اما حالا که نوجوان شان درآستانه سن بلوغ قرار گرفته است با ناسازگاری و حرف نشنوی و رفتارهای عجیب وغریب او مواجه شده و درجا ذوق شان کور می شود.
حرف نشنوی نوجوانان چالشی است که خانواده های زیادی با آن درگیر هستند و بسیار از آن گله دارند. البته به نظر می رسد یکی از مشکلات والدین در این خصوص عدم ارتباط صحیح با نوجوانان و آشنا نبودن با ویژگی های این دوره است. البته درنظرگرفتن این موضوع هم خالی از لطف نیست که نوجوانان نسل جدید، از قافله فضای مجازی و تکنولوژی عقب نمانده اند و همین امر موجب تغییرات رفتاری فراوان آنان نسبت به زمان جوانی و نوجوانی والدین شان می شود.
گلایه های پرتکرار والدین مبنی بر این که نوجوانان شان از آنها حرف شنوی ندارند، شاید برای پدر و مادرها غیرمنطقی به نظر برسد اما عبور از دوران کودکی و ورود به مرحله جوانی و نوجوانی که یکی از دوره های حساس زندگی نوجوانان محسوب می شود با کمی پیچیدگی همراه است. تمایل به مستقل بودن، تشدید اختلافات با والدین، فشار همسالان و... ازجمله چالش هایی است که نوجوان با آن درگیر است. گرچه نوجوانی پدیده خیلی قدیمی ای نیست و از وقتی که واژه نوجوان در جوامع بر سر زبان ها افتاده، زمان زیادی نمی گذرد و بلوغ تنها گذاری از کودکی به بزرگسالی است اما در شرایط فعلی با تغییر بسیاری از مسائل، شرایط جامعه هم دچار تغییر شده و به دنبال آن نحوه برخورد با کودک، نوجوان و جوان متفاوت تر از گذشته است.
والدین باید با نوجوانان رابطه دوستانه برقرار کنند و آنها را بیشتر بشناسند و از علایق و خواسته ها و حتی مشکلاتی که آنها را از درون رنج می دهد، آگاه شوند؛ اما متاسفانه اغلب گفت وگوهای بین والدین ونوجوانان، پیرامون امر ونهی آنان و کارهای لازم الاجراست. پدر و مادرها باید به نوجوان ثابت کنند برایش ارزش قائلند و به نظرات او اهمیت می دهند. بهمن حوریزاد، فوق دکترای روان شناسی تربیتی و دکترای علوم تربیتی در این خصوص به جام جم می گوید: «یکی از کلیدهای طلایی ارتباط با نوجوان احترام به اوست. زمانی که نوجوان را به دلیل رفتارها و کلماتی که به کار می برد و مربوط به نسل خودش است یا رفتارهایی که انجام می دهد و متفاوت با دیدگاه والدین است، مورد تمسخر قرار می دهیم، در حقیقت به او بی احترامی می کنیم. بنابراین نوجوان هم می آموزد که به تفکرات و نظرات والدین بی احترامی کند و حرف شنوی نداشته باشد.» گفتن این نکته به نوجوان که او باید احساس متفاوتی داشته باشد یا نباید چنین احساسی می داشت، هرگز او را به گوش دادن به حرف والدین تشویق نمی کند، چراکه شدت عواطف و احساسات نوجوان نمی تواند متناسب با انتظارات و درخواست های بزرگسالان باشد. از طرفی دیگر برای نوجوانان، تلخ ترین اندرز ها و راهنمایی ها یادآور این نکته است که وقتی بچه بودی چنین و چنان می کردی و نوجوان از این که پدر و مادر، دوران کودکی او را پیوسته به عنوان معیار ارزشیابی به حساب می آورند، عصبانی می شود.

حوریزاد ضمن بیان دیگر راهکارهایی برای ارتباط موثر با نوجوانان عنوان می کند: «از دیگر کلیدهای طلایی برای ارتباط موثر با نوجوانان، یک چمدان پر از مهر و عاطفه است. زمانی که یک نوجوان اشتباهی می کند، فورا به او برچسب می زنیم و قضاوتش می کنیم. ملامت، مقایسه، تحقیر و تهدید، چند سم مهلک در رابطه عاطفی نوجوان با والدین است. هر خانواده ای باید صادقانه از خود سوال کند که اگر نوجوانی بی احترامی می کند و پرخاشگری دارد، من والد چه رفتاری با او دارم و چگونه برخورد می کنم؟ آیا من به عقاید او احترام گذاشته ام؟ آیا به او گوش یا اهمیت داده ام؟ تا چه حد والدین این مهارت ها را دارند؟» والدین باید مهارت های گوناگونی را دربرخورد با فرزندان خود بیاموزند اما گوش کردن یکی از راه های موثر برای ارتباط بیشتر آنان با نوجوان است و شاید همین موضوع به ظاهر ساده بتواند در حرف شنوی نوجوانان موثر باشد.