مراحل چهارگانه ایجاد و تقویت ذهنیت رشد

مدیران باتجربه و تیزهوش به خوبی می دانند که هوش و استعداد و تحصیلات به تنهایی نمی تواند افراد موفق را از دیگران متمایز سازد بلکه این ذهنیت افراد است که به آنها برای روبه رو شدن با چالش های سخت زندگی کمک می کند و آنها را از دیگران متمایز می سازد.
مدیران و کارکنان یک سازمان به طور کلی یا دارای ذهنیت ثابت و ایستا هستند یا اینکه از ذهنیت رشد و پویا سود می برند.
تجربه نشان داده گروه دوم، یعنی دارندگان ذهنیت رشد این قدرت را دارند تا هم خودشان پیشرفت کنند و به اهداف مورد نظرشان برسند و هم به ارتقا و بالندگی سازمان هایی که به آنها خدمت می کنند کمک کنند.
در ادامه به این موضوع خواهیم پرداخت که داشتن ذهنیت ثابت چرا و چگونه باعث عقب ماندن افراد و سازمان ها می شود. حال آنکه ذهنیت رشد به آنها کمک می کند تا به اهدافشان دست یابند.
ویژگی های افراد دارای ذهنیت ثابت: ذهنیت ثابت بر این اساس شکل می گیرد که هوش و استعداد و توانایی ها و مهارت های شما چیزهایی ثابت و تغییرناپذیرند که از زمان تولدتان با شما بوده اند و نمی توان آنها را تغییر داد.
حال اگر شما دارای ذهنیت ثابت و ایستایی باشید به این نتیجه خواهید رسید که برای دستیابی به اهدافتان به اندازه کافی باهوش و بااستعداد نیستید. در این حالت، شما خودتان را محدود به انجام آن فعالیت هایی می کنید که مطمئن هستید می توانید آنها را به خوبی انجام دهید.
یک مدیر دارای ذهنیت ثابت دچار این توهم است که دستاوردهای تیم تحت رهبری اش نمی تواند فراتر از توانایی ها و تخصص شان باشد. در چنین تیمی نمی توان به ظهور ستاره های درخشان و انجام کارهای بزرگ امیدوار بود و چنین مدیری توجهی به نیازها و توانمندی های واقعی و در حال رشد افرادش ندارد.
محققان دانشگاه استنفورد در پژوهشی جامع در سال 2022 اقدام به بررسی مغز افرادی با ذهنیت های مختلف کردند و دریافتند که مغز افرادی با ذهنیت ثابت فقط زمانی فعالیت بیشتری نشان می داد که به آنها اعلام می شد پاسخی که به سوالات مطرح شده داده بودند درست بوده یا نادرست. آنها بیشتر دوست داشتند بفهمند آیا در پاسخگویی به سوالات مطرح شده موفق بوده اند یا ناموفق. این در حالی بود که مغز این افراد زمانی که از آنها خواسته شد تا از اشتباه های خود درس بگیرند و بفهمند که چرا به یک سری از سوالات جواب غلط داده اند، واکنش چندانی نشان نمی داد. خود این افراد هم علاقه ای به یادگیری از اشتباه هایشان نداشتند، چراکه معتقد بودند نمی توانند بهتر شوند و عملکرد بهتری ارائه دهند پس چه بهتر که دیگر تلاش بیشتری نکنند.
ویژگی های افراد دارای ذهنیت رشد: اگر شما ذهنیت رشد داشته باشید به این معتقدید که با تلاش و پشتکار و حرکت به سمت جلو می توانید کیفیت های طبیعی خود را ارتقا دهید و پیشرفت کنید. واقعیت این است که افراد می توانند مهارت ها، استعدادها و حتی هوششان را از طریق تجربه اندوزی، آموزش و تلاش توسعه دهند. شما هم می توانید با تبدیل اشتباه ها و بازخوردهایی که به خاطر اقدامات نادرستتان دریافت کرده اید، به فرصت هایی برای یادگیری و پیشرفت، مسیر تعالی و تکامل را طی کنید و پربازده تر شوید. وقتی دارای ذهنیت رشد باشید، به این اعتقاد می رسید که می توان هر مانعی را از سر راه برداشت. برای این کار باید از تجربیات گذشته آموخت، بیشتر کار کرد و با پشتکار کافی به اهداف خود رسید.
محققان به این نتیجه رسیده اند که مغز انسان این قابلیت را دارد تا در دوران بزرگسالی نیز ارتباطات و پیوندهای جدیدی را از طریق تجزیه وتحلیل تجربیات گذشته ایجاد کند. این به آن معناست که ذهنیت رشد را می توان در تمام مراحل زندگی به کار بست. مرحله اول: مثبت اندیش باشید. ندای درون یک ذهنیت ثابت، فرد را از ادامه مسیر موفقیت بازمی دارد و مثلا به یک مدیر می گوید که فاقد مهارت ها و استعداد لازم برای انجام یک پروژه بزرگ است یا اینکه به او می گوید که هم او و هم افرادی که تحت رهبری او هستند شکست خواهند خورد. ناگفته پیداست که تداوم پیدا کردن این وضعیت باعث می شود آن فرد دچار وسواس فکری و ناامیدی نسبت به آینده شود و بیشتر به دنبال بهانه آوردن و سرزنش دیگران و توجیه خود باشد. برای مقابله با چنین ندای درونی منفی و زیان باری باید از طریق تقویت خودآگاهی و مثبت اندیشی با افکار منفی به مقابله برخاست و آنها را از خود دور ساخت.
مرحله دوم: همیشه به یاد داشته باشید که شما هم حق انتخاب دارید. هر کسی ممکن است با موانع و چالش هایی روبه رو شود که به شکست او بینجامد، اما آنچه مهم تر است این است که چگونه نسبت به این شکست ها و ناکامی ها واکنش نشان دهیم. به طور کلی، اگر دارای ذهنیت ثابت باشید، به موانع و شکست هایی که برای شما و کارکنانتان اتفاق می افتند به عنوان دلایلی برای ناتوانی خود در مسیر رسیدن به موفقیت نگاه می کنید که به شما چنین القا می کنند که نمی توانید آن کار را انجام دهید. حال آنکه اگر به شکست ها و چالش هایی که برای شما پیش می آید به مثابه فرصت هایی برای رشد و تعالی نگاه کنید، می توانید یک برنامه عمل موثر برای سازمانتان ترسیم کنید.
مرحله سوم: ذهنیت ثابت خود را به چالش بکشید. هنگامی که شما یا کارکنانتان با یک چالش برخورد می کنید و این فکر در ذهن شما شکل می گیرد که بهتر است دیگر تلاش نکنید، به یاد بیاورید که انسان ها همیشه می توانند با آموختن مهارت های موردنیازشان به اهدافشان دست یابند. البته این امکان وجود دارد که شما در گام اول موفق نشوید اما با تمرین و تکرار خواهید توانست به سمت جلو حرکت کنید. به عنوان مثال، اگر در برخورد با یک چالش این فکر به ذهنتان خطور کرد که «مطمئن نیستم بتوانم این کار را انجام بدهم و فکر نمی کنم برای انجام این کار به اندازه کافی باهوش باشم» باید خیلی سریع در برابر این ذهنیت ثابت موضع گیری قاطعانه کنید و به خود بگویید: «اگرچه مطمئن نیستم که بار اول بتوانم این کار را انجام بدهم اما با تمرین و تلاش بیشتر و یادگرفتن از اشتباهاتم، می توانم آن کار را به بهترین شکل ممکن انجام دهم.»
مرحله چهارم: اقدام کنید. هنگامی که شما در حال تمرین اندیشیدن و عمل کردن بر اساس ذهنیت رشد هستید، به شکل راحت تری می توانید موانع موجود را شناسایی کرده و از سر راه خود بردارید. همچنین به نحو بهتری می توانید با چالش ها روبه رو شوید و بدانید که با تشویق اعضای تیم تحت رهبری تان به تقویت ذهنیت رشد در آنها کمک می کنید. بنابراین لازم است برای تشویق افراد و بهبود بخشیدن به ذهنیت رشدشان محیطی را برای آنها ایجاد کنید که در آنجا امکان برگزاری جلسات بحث آزاد و تبادل نظر و ایده پردازی های آزادانه وجود داشته باشد.