رتبه ایران از نظر کیفیت و آلودگی هوا در جهان

سید محمد میرزایی قمی در گفت و گو با ایسنا، افزود: در جدیدترین گزارش شرکت IQAir (سال ۲۰۲۲)، اطلاعات بیش از ۳۰ هزار ایستگاه سنجش آلودگی هوا در سراسر جهان جمع آوری شده است. در این گزارش جمعیت در معرض میانگین سالانه غلظت آلاینده ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون در ۱۳۱ کشور بر اساس ۷۳۲۳ مکان رتبه‌بندی شده است. تنها ۱۳ کشور موجود در این گزارش موفق به دستیابی به غلظت کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون کمتر از دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی (معادل غلظت سالانه، ۵ میکروگرم بر مترمکعب) شده‌ااند و تنها شهروندان ۱۰ درصد از کشورها و مناطق جهان، هوایی تنفس می‌کنند که خطری برای سلامتی آنها ندارد.

نقشه رنگ­بندی میزان قرارگیری در معرض غلظت سالانه آلاینده PM۲.۵ در کشورهای جهان طی سال ۲۰۲۲

وی با اشاره به وضعیت کشور ایران و شهر تهران در این رتبه‌بندی گفت: کشور ایران با میانگین غلظت سالانه ۳۲،۵ میکروگرم بر مترمکعب در جایگاه بیست و یکم در بین کشورهای جهان قرار دارد.

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران اضافه کرد: کشورهای چاد، عراق، پاکستان، بحرین، بنگلادش و بورکینافاسو به‌ترتیب آلوده ‌ترین کشورها در این طبقه‌بندی هستند.

وی اضافه کرد: در بخش دیگری از این گزارش، رتبه‌بندی ۱۱۶ پایتخت جهان که مجهز به سیستم اندازه‌گیری و پایش آلاینده ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون بوده‌اند، بر اساس میانگین غلظت سالانه و در مقایسه با دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی (۵ میکروگرم بر مترمکعب) ارائه ‌شده است. شهرهای انجامنا در چاد، دهلی در هند و بغداد در عراق با میانگین غلظت سالانه فراتر از غلظت ۸۵ میکروگرم بر مترمکعب با اختلاف از سایر پایتخت‌های جهان آلوده‌تر بوده‌اند.

وی تصریح کرد: با توجه به سختگیرانه شدن سطح رهنمود کیفیت هوای سازمان بهداشت جهانی، غلظت سالانه آلاینده ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون به ۵ میکروگرم بر مترمکعب در سال ۲۰۲۱، تنها هشت پایتخت جهان در این رتبه‌بندی در محدوده مجاز قرار داشته‌اند.

رتبه‌بندی ۲۵ پایتخت­ آلوده جهان از منظر آلاینده PM۲.۵

میرزایی قمی در پایان ابراز امیدواری کرد که آلودگی هوا با هم‌افزایی دستگاه‌ها در اجرای قانون هوای پاک و اقدامات شهرداری تهران در توسعه حمل و نقل عمومی و عرضه خودروها و موتورسیکلت‌های برقی کاهش یابد و ایران به‌ویژه تهران جایگاه بهتری از لحاظ جمعیت در معرض آلاینده ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون پیدا کند.

به گزارش ایسنا ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون تقریبا یک سی ام قطر موی انسان است و به عنوان ذرات ریز (fine) نیز شناخته می‌شوند. ترکیب شیمیایی ذرات بسته به محل، زمان و آب و هوا متفاوت است و منابع انتشار آن شامل انواع فعالیت‌های احتراقی (وسایل نقلیه موتوری، نیروگاهی، سوزاندن چوب، و غیره) و فرایندهای صنعتی خاص می‌شود. این ذرات هم به‌طور مستقیم ساطع می‌شوند و هم به شکل آلاینده ثانویه در جو شکل می‌گیرند.

به‌طور کلی عمده‌ترین منابع انتشار ذرات معلق نیز احتراق سوخت مانند سوزاندن زغال سنگ و چوب، خودروهای دیزلی فاقد فیلتر دوده، فرایندهای صنعتی و کشاورزی و انتشار از خودروها است. ذرات معلق عموما در ماه‌های سرد سال کیفیت هوا را تحت تاثیر قرار می‌دهند. مطالعات علمی متعدد درباره ذرات معلق نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض این آلاینده باعث بروز مشکلات زیادی می‌شود. مرگ زودرس در مبتلایان به بیماری‌های قلبی و ریوی، بروز حملات قلبی غیرکشنده، ضربات قلب نامنظم، ابتلا به سرطان ریه، تشدید آسم، کاهش عملکرد ریه و افزایش علائم تنفسی مشکلاتی است که آلودگی هوا برای سلامت انسان ایجاد می‌کند.