پرخوری عصبی چیست | دلایل، نشانه ها و روش های درمان در بزرگسالان و کودکان

پرخوری عصبی (Bulimia nervosa) یک اختلال خوردن است که باعث می‌شود شما مقدار زیادی غذا را در یک زمان بخورید (پرخوری) و سپس از شر آن با استفراغ عمدی، یا مصرف مواد ملین و مدر خلاص شوید. علائم فیزیکی، رفتاری و عاطفی در این اختلال متفاوت است. علت دقیق پرخوری عصبی ناشناخته است، ممکن است دلیل پرخوری عصبی ترکیبی از عوامل ژنتیکی و رفتارهای آموخته شده باشد. آموزش و آگاهی از علائم ممکن است از پرخوری عصبی جلوگیری کند. در این مقاله مجله فیدیلیو به بررسی اختلال پرخوری عصبی و نشانه‌ها و دلایل آن می‌پردازیم. همچنین ارتباط پرخوری عصبی و افسردگی و پرخوری عصبی در کودکان را هم بررسی می‌کنیم. درباره قرص و داروی پرخوری عصبی هم به شما خواهیم گفت.

پرخوری عصبی چیست؟

«پرخوری عصبی» (بولیمیا) یک اختلال خوردن است. این اختلال شامل غذا خوردن سریع و خارج از کنترل است و به دنبال آن با استفراغ عمدی یا سایر اشکال تصفیه و پاکسازی معده، متوقف می‌شود. این چرخه ممکن است چندین بار در هفته یا در موارد جدی‌تر، چندین بار در روز تکرار شود.

اگر اختلال خوردن دارید، ممکن است در مورد غذا و وزن خود وسواس داشته باشید. این وسواس می‌تواند به سلامت جسمی و روحی شما آسیب برساند.

به عبارت دیگر پرخوری عصبی را می‌توان به‌عنوان یک الگوی غذا خوردن تعریف کرد که با موارد زیر مشخص می‌شود:

• مصرف مقدار زیادی غذا در مدت زمان کوتاه (پرخوری).
• خلاص شدن از شر غذا (پاکسازی)؛ پاکسازی ممکن است شامل وادار کردن خود به استفراغ یا مصرف ملین باشد. ملین‌ها داروهایی هستند که حرکت غذا را در بدن شما تسریع می‌کنند.

سایر نشانه‌های پرخوری عصبی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• استفاده نادرست از قرص‌های مدر (ادرار‌آور) یا قرص‌های لاغری؛
• خوردن بسیار کم یا اصلاً نخوردن (روزه‌داری)؛
• ورزش بیش از حد؛
• مخفی کردن غذا برای پرخوری و سپس پاکسازی آن به روش‌های مختلف.

افراد مبتلا به بولیمیا معمولا وزن طبیعی و سالمی دارند. اما آن‌ها بر اساس دیدگاهی که از شکل بدن و/یا وزنشان دارند، خود را به شدت قضاوت می‌کنند. در مجموع افرادی که پرخوری عصبی می‌کنند معمولا با مشکلاتی مثل استرس روانی، فشار فرهنگی برای دستیابی به نوع خاصی از فرم بدنی، عزت نفس ضعیف، چاقی، داشتن والدین وسواسی درباره وزن فرزندان و فرهنگ غالب بر جامعه که لاغری و فرم خاصی از بدن را ارزش می‌داند، دست و پنجه نرم می‌کند. در ادامه بیشتر درباره عوامل موثر بر پرخوری عصبی اشاره می‌کنیم.

چه افرادی بیشتر به پرخوری عصبی مبتلا می‌شوند؟

پرخوری عصبی در زنان بیش از مردان شایع است. این اختلال معمولاً در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی بروز پیدا می‌کند، اما می‌تواند افراد در هر سنی را هم تحت‌تاثیر قرار دهد. بین 1 تا 2 درصد از مردم در طول سال بولیمیا را تجربه می‌کنند. پرخوری عصبی می‌تواند در افراد با هر جنس، سن، نژاد، قومیت یا هر فرم بدنی رخ دهد. علاوه بر این، برخی از افرادی که مبتلا به پرخوری عصبی هستند ممکن است سابقه بی‌اشتهایی عصبی یا سایر اختلالات خوردن نیز داشته باشند.

تفاوت بین پرخوری عصبی و بی‌اشتهایی عصبی چیست؟

افراد مبتلا به پرخوری عصبی معمولاً وزن طبیعی دارند و در چرخه‌ای از پرخوری و پاکسازی حرکت می‌کنند. اما افراد مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی معمولاً دچار کمبود وزن هستند. آن‌ها برای کاهش وزن به خود گرسنگی می‌دهند یا به رژیم‌های غذایی شدید و ورزش شدید می‌پردازند. افراد مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی با وجود اینکه بسیار لاغر هستند اما همیشه در مورد خود این تصور را دارند که چاق هستند. افراد مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی ممکن است آنقدر لاغر شوند که بیمار به نظر برسند.

فرق بین پرخوری عصبی و اختلال پرخوری چیست؟

افراد مبتلا به پرخوری عصبی پرخوری می‌کنند و سپس پاکسازی می‌کنند و سعی می‌کنند از شر غذایی که خورده‌اند با استفراغ عمدی یا از طریق خوردن دارو یا ورزش کردن خلاص شوند. افراد مبتلا به اختلال پرخوری در خوردن زیاده‌روی می‌کنند اما کار پاکسازی را انجام نمی‌دهند. همچنین، افراد مبتلا به پرخوری عصبی معمولاً دارای وزن نرمال هستند، در مقابل افراد مبتلا به اختلال پرخوری معمولاً دارای اضافه وزن/ چاقی هستند.

نشانه‌ها و علائم پرخوری عصبی چیست؟

تشخیص پرخوری عصبی ممکن است سخت باشد. افراد مبتلا به این عارضه اغلب پرخوری می‌کنند و دور از چشم دیگران غذای خورده شده را از بدن خود پاکسازی می‌کنند. اما ظروف خالی مواد غذایی و داروهای ملین‌ و دیورتیک یا مکمل‌ها و داروهای گیاهی لاغری می‌توانند از علائم هشدار‌دهنده پرخوری عصبی باشند. سایر علائم رفتاری و عاطفی پرخوری عصبی عبارتند از:

• ورزش بیش از حد؛
• دستشویی رفتن بلافاصله بعد از خوردن غذا؛
• استفاده نادرست از ملین‌ها یا دیورتیک‌ها؛
• استفاده از مکمل‌ها یا گیاهان دارویی برای کاهش وزن؛
• پرخوری، معمولا در یک دوره ۲ ساعته؛
• درگیر بودن مداوم با تصویر بدن و بعضا شیفتگی نسبت به آن؛
• ترس شدید از افزایش وزن و صحبت کردن در مورد آن؛
• غذا نخوردن در حضور دیگران؛
• افسردگی، اضطراب یا سوء‌مصرف مواد مخدر؛
• ترس از دست دادن کنترل وزن؛
• احساس گناه یا شرم در خوردن؛
• کناره‌گیری از فعالیت‌های اجتماعی معمولی مثل معاشرت با دوستان و خانواده.

از دیگر علائم فیزیکی پرخوری عصبی پوسیدگی دندان‌هاست؛ استفراغ عمدی می‌تواند باعث فرسایش مینای دندان شما در اثر اسید معده شود. همچنین ممکن است دندان‌های شما به جای سفیدی، شفاف و نازک به نظر برسند و حساس‌تر باشند. سایر علائم فیزیکی پرخوری عصبی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• گونه‌ها یا خط فک متورم شده است؛
• مشکلات گوارشی مانند یبوست و رفلاکس معده؛
• جای زخم، خراش یا پینه روی بند انگشتان فرد (در اثر استفراغ عمدی)؛
• غش کردن؛
• دوره‌های قاعدگی نامنظم در زنان؛
• ضعف عضلانی؛
• قرمزی و خون‌گرفتگی چشم؛
• کم آبی بدن.

دلایل پرخوری عصبی چیست؟

علت دقیق پرخوری عصبی شناخته نشده است. اما محققان تصور می‌کنند که ممکن است ترکیبی از ژنتیک و رفتارهای آموخته شده باشد. اگر یکی از خویشاوندان شما مبتلا به اختلال خوردن بوده یا در حال حاضر مبتلا به آن است، ممکن است شما هم در خطر ابتلا به این اختلال قرار داشته باشید.

فرهنگ عامه و رسانه‌ها افراد را تحت فشار قرار می‌دهند تا تیپ بدنی خاصی داشته باشند. این تأثیرات بیرونی می‌تواند بر تصویر بدن و عزت نفس شما تأثیر بگذارد. همچنین، احساس استرس، ناراحتی یا عدم کنترل همگی می‌تواند منجر به پرخوری عصبی شود.

بد نیست بدانید افراد مشهوری چون لیدی گاگا، دمی لواتو، التون جان و پرنسس دایانا با اختلال پرخوری عصبی روبرو بوده‌اند. پرنسس دایانا در یک سخنرانی عمومی در سال ۱۹۹۴ از این مشکل خود سخن گفت و معتقد بود فرد برای درمان این اختلال حتما باید از یک روان‌درمانگر کمک بگیرد یا با کسی در این ارتباط صحبت کند.

پرخوری عصبی در کودکان و نوجوانان

پرخوری عصبی در کودکان و نوجوانان به‌خصوص در دختران هم ممکن است اتفاق بیفتد. برخی از مشکلات دخیل در پرخوری عصبی در کودکان عبارتند از:

• مشکلات خانوادگی؛
• نظر افراد جامعه درباره معیارهای زیبایی و اندام؛
• مقایسه و بررسی افراطی وزن و شکل بدن خود با سایرین.

در صورت ابتلای کودک یا نوجوان به اختلال بولیمیا در همان ابتدای شروع نشانه‌ها حتما با یک پزشک مشورت کنید و درمان را شروع کنید. درمان پرخوری عصبی در کودکان معمولا شامل موارد زیر است؟

• درمان فردی کودک برای حل مشکل پرخوری عصبی؛
• مشاوره خانوادگی برای درمان پرخوری عصبی کودک؛
• تجویز داروهای ضد‌اضطراب و ضد‌افسردگی با نسخه پزشک؛
• تجویز داروهای گیاهی برای درمان پرخوری عصبی کودکان با نسخه پزشک؛
• استفاده از قرص برای جلوگیری از پرخوری عصبی با نسخه پزشک.

پرخوری عصبی چه عوارضی به دنبال دارد؟

پرخوری عصبی می‌تواند مانع دریافت و جذب مواد مغذی مورد نیاز بدن شود. بسیاری از عوارض و مشکلات جسمی ممکن است به دلیل پرخوری عصبی رخ دهد از جمله:

• زخم گلو و معده؛
• خرابی و پوسیدگی دندان؛
• بیماری‌های لثه؛
• التهاب مری (ازوفاژیت) و پارگی آن؛
• آسیب به روده و آسیب معده؛
• نارسایی کلیه؛
• عدم تعادل الکترولیتی یا شیمیایی؛
• ریتم غیر‌طبیعی قلب (آریتمی)؛
• نارسایی قلبی؛
• اضطراب و افسردگی:
• افزایش ریسک خودکشی.

پرخوری عصبی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

برای تشخیص پرخوری عصبی، پزشک یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. همچنین پزشک از شما در مورد سابقه پزشکی و علائم شما سوالاتی می‌پرسد. مهم است که با پزشک خود در مورد عادات غذایی خود صادق باشید.

پزشک پرخوری عصبی را در صورت داشتن معیارهای زیر تشخیص می‌دهد:

• آیا دفعات تکراری پرخوری دارید؟
• آیا هر بار پرخوری عصبی دارید بر روی غذا خوردن خود کنترلی ندارید؟
• آیا بعد از پرخوری عصبی استفراغ عمدی انجام می‌دهید؟
• آیا حداقل یک بار در هفته به مدت سه ماه پرخوری عصبی را تجربه کرده‌اید؟
• آیا وزن یا شکل بدن شما تأثیر زیادی بر رضایت شما از خودتان دارد؟

هیچ آزمایش آزمایشگاهی برای تشخیص خاص بولیمیا وجود ندارد، پزشک شما ممکن است آزمایش‌هایی را تجویز کند تا ببیند پرخوری عصبی چگونه بر سلامت شما تأثیر گذاشته است. این تست‌ها عبارتند از:

• آزمایش خون؛
• آزمایش ادرار؛
• تست عملکرد کلیه؛
• الکتروکاردیوگرام EKG)).

طبقه‌بندی پرخوری عصبی از خفیف تا شدید

منبع معتبر DSM-5 همچنین پرخوری عصبی را از خفیف تا شدید طبقه‌بندی می‌کند:

• خفیف: 1 تا 3 بار در هفته؛
• متوسط: 4 تا 7 بار در هفته؛
• شدید: 8 تا 13 بار در هفته؛
• بسیار شدید: ۱۴ بار یا بیشتر در هفته.

اگر برای مدت طولانی به بولیمیا مبتلا بوده‌اید، ممکن است به آزمایشات بیشتری نیاز داشته باشید. این آزمایش‌ها می‌توانند عوارضی را که می‌تواند شامل مشکلات قلب یا سایر اندام‌ها باشد، بررسی کند.

پرخوری عصبی چگونه درمان می‌شود؟

پزشک شما ممکن است پرخوری عصبی را با استفاده از تکنیک‌های مختلف درمان کند. همچنین ممکن است پزشک شما را به تیمی از متخصصان از جمله متخصصان تغذیه و متخصصان سلامت روان ارجاع دهد. درمان‌ها پرخوری عصبی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• روان درمانی: درمان شناختی- رفتاری نوعی مشاوره فردی است. این روش درمان بر تغییر تفکر (شناختی) و رفتار (رفتاری) شما تمرکز دارد. درمان شامل تکنیک‌هایی برای ایجاد نگرش سالم نسبت به غذا و وزن است. همچنین شامل رویکردهایی برای تغییر نحوه واکنش شما در شرایط دشوار و بحران‌ها است.
• مشاوره تغذیه: مشاوره تغذیه شامل یادگیری روش‌های سالم‌تری برای تغذیه است. شما با یک متخصص تغذیه یا مشاور تغذیه جلسات مشاوره خواهید داشت تا به مسیر عادی زندگی خود بازگردید.
• دارو: مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین، درواقع نوعی داروی ضد افسردگی برای درمان پرخوری عصبی هستند. آن‌ها می‌توانند دفعات پرخوری و استفراغ را کاهش دهند. اما اثربخشی طولانی‌مدت این داروها مشخص نیست. آن‌ها همچنین در درمان اضطراب و افسردگی موثر هستند. رابطه افسردگی و پرخوری عصبی معمولا یک رابطه ثابت و رایج است.
• گروه‌های حمایتی: گروه‌های حمایتی می‌توانند در صورت استفاده در کنار سایر اشکال درمان مفید باشند. در گروه‌های حمایتی، افراد مبتلا به اختلال پرخوری عصبی و خانواده‌هایشان با هم ملاقات می‌کنند و روایت‌های خود از این مشکل را به اشتراک می‌گذارند.

چطور می‌توان از ابتلا به پرخوری عصبی پیشگیری کرد؟

اگر سابقه بولیمیا در خانواده شما وجود دارد، از علائم هشدار‌دهنده آگاه باشید تا بتوانید زودتر مشکل را تشخیص دهید. درمان زودهنگام پرخوری عصبی می‌تواند الگوهای غذایی ناسالم را قبل از اینکه غلبه بر آن‌ها سخت‌تر شود، بشکند.

شما می‌توانید با درمان سایر بیماری‌ها مانند افسردگی و اختلالات اضطرابی، خطر ابتلا به پرخوری عصبی خود را کاهش دهید. همچنین این وظیفه والدین و فعالان فرهنگی جامعه است که به جوانان بیاموزند تیپ بدنی «ایده‌آل» که رسانه‌ها به تصویر می‌کشند، واقع‌بینانه نیست و می‌تواند ناسالم و حتی ناامن باشد.

سوالات متداول درباره اختلال پرخوری عصبی

پرخوری عصبی چیست؟

«پرخوری عصبی» که «پرخوری» نیز نامیده می‌شود، یک اختلال خوردن است. این اختلاف شامل غذا خوردن سریع و خارج از کنترل است و به دنبال آن با استفراغ عمدی یا سایر اشکال تصفیه و پاکسازی غذا از بدن، متوقف می‌شود. این چرخه ممکن است چندین بار در هفته یا در موارد جدی‌تر، چندین بار در روز تکرار شود.

ارتباط پرخوری عصبی و افسردگی چیست؟

یکی از عوامل اصلی ابتلا به پرخوری عصبی ابتلا به اختلالات خلقی مثل افسردگی و اضطراب است. همچنین مشکلاتی مثل ترس بیش از حد، کمرویی،‌ بدبینی، عزت نفس پایین و سوءمصرف مواد مواد هم در این رابطه تاثیرگذار هستند.

درمان پرخوری عصبی در طب سنتی چیست؟

از نظر طب سنتی مصرف برخی از میوه‌ها برای درمان پرخوری عصبی ممکن است موثر باشند. پرتقال یکی از میوه‌های توصیه شده در طب سنتی است که به خاطر دارا بودن متابولیت‌هایی مثل فلاونوئید، آلکالوئید، روغن‌های ضروری و لیمونوئید ممکن است در درمان این اختلال موثر باشند.