اولین دستگاه ساخت تراشه روسیه ساخته شد؛ اقدامی بزرگ ولی با فناوری ۳۰ سال قبل!

همانطور که می‌دانید تعداد شرکت‌هایی که دستگاه‌های ساخت تراشه را تولید می‌کنند بسیار اندک و شاید در نوع پیشرفته‌ آنها کمتر از انگشتان یک دست باشد. از طرفی این شرکت‌ها به دلیل تحریم‌های موضوعه آمریکا، محصولات خود را به چین و روسیه نمی‌فروشند. همین مورد دلیلی شده تا روس‌ها اقدام به ساخت دستگاه‌های تولید تراشه کنند ولی اولین اقدام آنها بسیار عجیب بوده و دستگاهی را تولید کرده که ۳۰ سال پیش توسط ASML تولید می‌شد!

بدون شک ASML یکی از مهمترین شرکت‌های فناوری تاریخ است؛ شرکتی که شاید اسمش را هم نشنیده باشید ولی باید بدانید که این شرکت مهمترین و پیشرفته‌ترین تولیدکننده دستگاه‌های فوق پیشرفته تولید تراشه است که در شرکت‌هایی مانند TSMC و سامسونگ از آنها برای ساخت تراشه‌های بسیار پیشرفته با فناوری‌های سطح بالا (مثلاً ۳ نانومتری) استفاده می‌شود.

پس از حمله روسیه به اوکراین و وضع تحریم‌های گسترده علیه این کشور که صنعت تراشه هم یکی از آنهاست، این کشور با کمبود شدید تراشه روبرو شده است. از آنجایی که اولین اقدام موازی در این شرایط، تلاش برای تقویت تولید ملی است، در روسیه نیز برنامه ساخت دستگاه‌های تولید تراشه پیش رفته که به نظر امروز شاهد رونمایی از اولین خروجی آن هستیم.

بنابر گزارش Tom’s Hardware، اولین ابزار فتولیتوگرافی روسی که قادر به تولید تراشه با فناوری فرآیند ۳۵۰ نانومتر یا بزرگ‌تر است، در روسیه ساخته شده و در Zelenograd (شهرک صنعتی فناوری نزدیک موسکو) در حال آزمایش است. این فناوری قدیمی در حال حاضر برای برخی از تراشه های خودرو و الکترونیک قدرت استفاده می شود، اگرچه می توان از آن برای تجهیزات نظامی نیز استفاده کرد. شاید به بیان ساده بتوان تخمین زد که قطعه جدید و تجهیزاتی که می‌خواهند با این فناوری ساخته شوند، از صنعت الکترونیک و نیمه هادی روز که آن را در آخرین گوشی‌های هوشمند، پردازنده‌ها و کامپیوترهای پیشرفته می‌بینیم، حدود ۳۰ سال عقب‌تر باشد.

در همین رابطه بخوانید:

- نگاهی بر اولین لپ تاپ ساخت روسیه؛ افتضاح یا افتخار؟
- روسیه برای تانک‌های خود دست به دامن یخچال و ماشین لباس‌شویی شده است!

در همین زمینه واسیلی شپاک، معاون وزیر صنعت و تجارت فدراسیون روسیه به خبرگزاری TASS این کشور گفته است:

ما اولین اسکنر لیتوگرافی داخلی را مونتاژ و ساختیم. در حال حاضر این دستگاه به عنوان بخشی از خط فناورانه صنعت در Zelenograd در حال آزمایش است.

فارغ از ابعاد بروز بودن این دستگاه باید بگوییم که این پیشرفت شاید نقطه عطف قابل توجهی برای توانایی‌های فناورانه روسیه در تولید نیمه‌هادی‌ها باشد. با این حال، فناوری ساخت تراشه ۳۵۰ نانومتری (۳۵۰ میکرون) یک فناوری بسیار قدیمی بر اساس استانداردهای کلاس جهانی است. اینتل پردازنده‌های Pentium MMX، Pentium Pro و Pentium II اولیه خود را به ترتیب در سال های ۱۹۹۵ و ۱۹۹۷ بر روی این گره ساخته، در حالی که AMD از این گره برای پردازنده K۶ خود در سال ۱۹۹۷ استفاده کرد.

ذکر این نکته نیز قابل توجه است که فناوری ساخت ۳۵۰ نانومتری حتی برای استفاده در روسیه نیز می‌تواند یک فناوری ساخت منسوخ شده در نظر گرفته شود. علت این گزاره آن است که در حال حاضر دو شرکت بزرگ از سازندگان تراشه‌ این کشور یعنی شرکت‌های Angstrem و Mikron نیز محصولات خود بر پایه این گره را متوقف کرده و دیگر آنها را تولید نمی‌کنند. هر دو شرکت Angstrem و Mikron در حال حاضر تراشه‌هایی با فرآیندهایی از ۲۵۰ نانومتر تا ۹۰ نانومتر را به بازار عرضه می‌کند.

در حال حاضر، مشخص نیست که چگونه ابزار لیتوگرافی روسی می تواند به صورت تجاری مورد استفاده قرار گیرد، اما می توان حدس زد که هدف اصلی آن این است که به عنوان وسیله ای برای توسعه ماشین های لیتوگرافی پیچیده‌تر به کار گرفته شود.

بخش نیمه هادی روسیه با سرعتی بسیار کندتر از آنچه که دولت این کشور در سال ۲۰۲۳ اعلام کرده بود در حال توسعه است. اهداف کوتاه مدتی که پیش از این اعلام شده بود شامل افزایش تولید تراشه‌های محلی با استفاده از فناوری ۹۰ نانومتری تا پایان سال بود تا با هدف بلندمدت به ایجاد تولید ۲۸ نانومتری تا سال ۲۰۲۷ و سپس گره ۱۴ نانومتری تا سال ۲۰۳۰ برسد.

مجدداً یادآور می‌شویم که اگر این سوال در ذهن شما شکل گرفته که «چرا روسیه به ابزارهای پیشرفته ساخت تراشه نیاز دارد؟» باید بدانید که این حرکت در واقع به دلیل کمبود استعدادهای محلی و جدیدترین ابزارهای اتوماسیون طراحی الکترونیکی نمی‌تواند تراشه‌های پیچیده تولید کند. همچنین مواد اولیه داخلی برای ساخت تراشه با فناوری های مدرن ندارد. علاوه بر این، نهادهای روسی دیگر نمی‌توانند مجوز هسته‌های پیشرفته CPU یا IP تراشه را صادر کنند، بنابراین حتی نمی‌توانند فناوری‌های مورد نیاز برای ساخت پردازنده‌های پیشرفته را خریداری کنند.