اهداف سیاست ارزی جدید

محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی، در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری حضور پیدا کرد و ضمن تشریح سیاست ارزی جدید این بانک، گفت: از دوسال پیش اتخاذ سیاست‌های جدید ارزی در اولویت بانک مرکزی قرار گرفت. در این راستا، مرکز مبادله ارز و طلای ایران تاسیس شد و تلاش شد تا بخشی از نیازهای ارزی کشور از طریق سامانه نیما تامین شود. بر این اساس نرخ‌گذاری در سامانه نیما براساس نرخ بانک مرکزی انجام شد.

بازار ارز تجاری؛ نخسین بازار ارز حواله

او با بیان اینکه بازار ارز تجاری نخسین بازار ارز حواله در کشور است، بیان کرد: این بازار به‌گونه‌ای است که ارز تجاری به‌صورت بازار و در قالب حراج در اختیار متقاضیان قرار می‌‌گیرد. پیش از این در هیچ دوره‌ای چنین بازاری وجود نداشته است.

فرزین با بیان اینکه پیش از ایجاد بازار ارز تجاری، ارز حاصل از صادرات صنایع پتروشیمی، پالایشی‌ها و صنعت فولادی در سامانه نیما عرضه می‌شد، بیان کرد: در کنار سامانه نیما، سایر بخش‌ها نرخ توافقی داشتند و معاملات ارزی خود را انجام می‌دادند. بخش دیگری از ارز که در سامانه نیما عرضه نمی‌شد، معاملات آنها به‌صورت توافقی میان صادرکننده و واردکننده شکل می‌گرفت یا برای مثال شرکت‌های بزرگ از محل صادرات خود نسبت به واردات اقدام می‌کردند. بنابراین رویه ارز توافقی در دسترس بود و به واسطه این امر میان افراد نرخی شکل می‌گرفت. اما نرخ آن اعلام نمی‌شد و بازاری وجود نداشت و صرفا براساس توافق میان طرفین بود.

معاملات براساس توافق طرفین

رئیس کل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه معاملات در بازار ارز تجاری آزدانه و توافقی است، بیان کرد: روز شنبه و با آغاز به کار بازار در نخستین معاملات، نرخ حدود ۵۹هزار و ۶۰۰ بود. معاملات نیز کاملا آزاد بود و افراد می‌توانستند در هر نرخی نسبت به فروش ارز اقدام و ارز خود را در سامانه عرضه کنند. همچنین خریداران نیز نرخ خود را مطرح کردند و در نهایت نرخ ارز توافقی در پایان روز شکل گرفت.

رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه هیچ سقف وکفی برای نرخ در بازار ارز تجاری وجود ندارد، گفت: برای مثال ممکن است شخصی نرخ ارز خود را ۸۰ تا۹۰ هزار تومان بگذارد؛ ولی با این نرخ خریداری وجود ندارد. یا فرد دیگری به دنبال آن است که ارز خود را با قیمت ۴۰هزار بخرد، اما فروشنده‌ای برای آن وجود ندارد. بنابراین در بازار ارز تجاری نرخ براساس سیستم حراج و جورسازی شکل می‌گیرد.

او ضمن تاکید بر اینکه راه اندازی سامانه ارز تجاری اتفاق جدیدی نیست و صرفا ارز توافقی که پیش از این نیز وجود داشت به بازار تبدیل شده است، گفت: تنها تغییر ایجادشده در این مسیر افزایش نرخ نیما و نزدیک شدن نرخ آن به بازار ارز توافقی بود.

عملیات روانی علیه بازار ارز تجاری

فرزین در ادامه با اشاره به عملیات روانی برخی رسانه‌ها برای مخدوش کردن برنامه‌های ارزی بانک مرکزی تصریح کرد: پس از انتشار اطلاعیه بانک مرکزی در روز پنج‌شنبه مورخ ۲۱آذرماه، ساعت۲۳ خبر پهپادهای مشکوک از سوی سی‌ان‌ان منتشر شد. همچنین انتشار اخبار دروغی مبنی بر کاهش فروش نفت ایران به چین از دیگر جریان‌سازی انجام‌شده در این راستا بود که یک دروغ محض است. از زمان انتشار اطلاعیه بانک مرکزی با محوریت بازار ارز تجاری هر ۲-۳ ساعت یک‌بار، خبری منفی منتشر شد. انتشار و گردش اخبار مذکور موجب شد که نرخ بازار غیررسمی افزایش یابد.

او با بیان اینکه ذی‌نفعان افزایش نرخ ارز در کشور تلاش می‌کنند با شایعات ارزی دل مردم را خالی کنند به مردم اطمینان داد که وضعیت ذخایر ارزی مطلوب است و بعد از پایان تعطیلات جاری در کشور شاهد افزایش عرضه ارز در بازار خواهیم بود.

فرزین تاکید کرد: نرخ کشف‌شده در بازار ارز تجاری بر معاملات ارزی کشور غالب می‌شود و امیدواریم در آینده نزدیک علامت‌دهی بازار غیررسمی و قاچاق کاهش یابد.

دستور رئیس‌جمهور برای حمایت از معیشت مردم

عالی‌ترین مقام بانک مرکزی با اشاره به دستور رئیس‌جمهور برای حمایت از معیشت مردم مبنی بر تامین ارز ۲۸۵۰۰تومانی برای تامین کالاهای اساسی و دارو در سال جاری گفت: حدود یک‌ماهونیم پیش عنوان شد که میزان ارز ۲۸۵۰۰تومانی کاهش پیدا کند؛ چراکه براساس برآوردها امسال ۱۵میلیارد دلار برای کالاهای اساسی و دارو ارز ۲۸۵۰۰تومانی باید پرداخت می‌شد. طبق برنامه‌ریزی‌ها مقرر شده بود که حدود ۱۱.۵میلیارد دلار به کالاهای اساسی و ۳.۵میلیارد دلار به دارو اختصاص یابد.اما بعدتر، بحثی مطرح شد که به‌دلیل کسری بودجه دولت، رقم ۱۵میلیارد دلار به ۱۲میلیارد دلار کاهش یابد تا دولت مابقی یا همان ۳میلیارد دلار را در سامانه نیما به فروش برساند و دولت بخشی از ریال خود را به‌دلیل کسری بودجه تامین کند. او ادامه داد: هنگامی که این برنامه در ستاد هماهنگی اقتصادی دولت مطرح شد، رئیس‌جمهور به‌دلیل اهمیت مقوله معیشت مردم با کاهش رقم ارز دارو و کالاهای اساسی مخالفت کردند. بنابراین هیچ اتفاقی در تامین ارز کالای اساسی با ارز ترجیحی چه درخصوص نرخ و چه در زمان میزان آن برای سال جاری رخ نداده است.

دو برابر شدن سرمایه بانک‌ها تا پایان سال

رئیس کل بانک مرکزی در بخش دیگری از گفت‌وگو با اشاره به برنامه اصلاح نظام بانکی به اقدامات انجام‌شده در این زمینه پرداخت و گفت: یکی از مشکلات بانک‌های کشور کفایت سرمایه پایین آنهاست؛ به‌گونه‌ای که سال گذشته این نسبت منفی ۲درصد بود. این در حالی است که در سند بازل این نسبت برای هر بانک ۸درصد تعیین شده است.

او بیان کرد که در سال جاری تاکنون ۲۲۰همت افزایش سرمایه در شبکه بانکی انجام شده است و این میزان تاپایان سال جاری به بیش از ۴۰۰همت افزایش پیدا می‌کند.

رئیس کل بانک مرکزی افزود: کل سرمایه نظام بانکی نزدیک به ۵۱۸همت است. اگر در سال جاری حدود ۴۰۰همت افزایش سرمایه در بانک‌ها عملی شود، تقریبا سرمایه بانک‌ها نزدیک به دوبرابر افزایش پیدا می‌کند. امیدواریم نسبت کفایت سرمایه منفی یک‌درصد در سال جاری را به ۲ تا ۳درصد برساند و در سال بعد به سمت نسبت کفایت سرمایه ۸ حرکت کنیم.

برنامه اصلاحی برای بانک آینده

فرزین در ادامه از نهایی شدن برنامه اصلاحی بانک مرکزی برای بانک آینده خبرداد و گفت: بانک آینده از موضوعات مهم جلسات بانک مرکزی بوده و برنامه اصلاح این بانک به‌طور جدی در دستور کار قرار دارد. هفته آینده جلسه ویژه‌ای برای تصویب برنامه اصلاحی بانک آینده برگزار خواهد شد. پس از تصویب برنامه در هیات عالی و تایید جلسه سران، اصلاح این بانک آغاز خواهد شد. فرزین تاکید کرد: برنامه اصلاح بانک آینده یک برنامه اساسی است که تغییرات مهمی در شاخص کفایت سرمایه کل نظام بانکی ایجاد خواهد کرد؛ چراکه یکی از مشکلات فعلی اثر بالای بانک آینده بر کلیت اعداد مرتبط با نظام بانکی است.

پیشی گرفتن از برنامه پرداخت وام ازدواج و فرزندآوری

فرزین در ادامه در پاسخ به پرسشی درباره آمار وام‌های قرض‌الحسنه با بیان اینکه در حال حاضر تقریبا ۲۳درصد از کل تسهیلات به خانوار پرداخت می‌شود و این سهم پیش از این ۱۳درصد بوده است، گفت: یکی از دلایل این رشد، پرداخت تسهیلات ازدواج و فرزندآوری است و پرداخت این تسهیلات از دغدغه‌های بانک مرکزی است و در نظام بانکی به آن توجه می‌شود.

او با بیان اینکه شبکه بانکی به موجب قانون تا پایان سال مکلف به پرداخت ۲۰۰همت وام ازدواج و فرزندآوری است، خاطرنشان کرد: تا ۲۶آذرماه سال جاری، ۱۶۴همت وام ازدواج به ۴۹۰هزار متقاضی این تسهیلات پرداخت شده است که درصد تحقق آن بر اساس برنامه زمان‌بندی‌شده ابلاغی به شبکه بانکی ۱۵۲درصد است. یعنی شبکه بانکی ۵۲درصد از برنامه در این بخش جلوتر است. این امر ناشی از اقدام بانک مرکزی مبنی بر کاهش ۵۰ همت از ذخیره قانونی بانک‌ها و اختصاص ان به پرداخت وام ازدواج است تا صف متقاضیان در این بخش کوتاه شود. فرزین گفت: تاکنون ۳۵همت وام فرزندآوری به ۴۳۵هزار نفر پرداخت شده است و درصد رشد وام فرزندآوری ۱۰۲ است و نظام بانکی ۲درصد از برنامه جلو‌تر است.

نرخ رشد نقدینگی ۲۸.۱درصد

فرزین با اشاره به آخرین وضعیت آمار نقدینگی و پایه پولی گفت: در سال گذشته هدف‌گذاری بانک مرکزی برای نرخ رشد نقدینگی کاهش این نرخ به ۲۵درصد بود که خوشبختانه تا پایان سال این متغیر به ۲۴.۳درصد رسید و بانک مرکزی توانست به هدف‌ تعیین شده و حتی اندکی کمتر برسد. همچنین با برنامه‌ریزی انجام‌شده رشد پول کنترل شد. هرچند نباید زیاد جلوی رشد پول را گرفت؛ چون ممکن است انسداد پولی ایجاد شود. تعیین این میزان و تنظیم آن به شرایط اقتصادی کشور بستگی دارد.

او افزود: در سال جاری نیز نرخ رشد نقدینگی را در کانال ۲۵درصد حفظ خواهد شد؛ اما طی ۵-۶ ماه اخیر به‌دلیل شوک‌های مختلف و غیرقابل پیش بینی، نرخ رشد نقدینگی محقق نشد. همچنین برای جلوگیری از انسداد پولی و به‌دلیل اینکه بخش‌هایی مشکل نقدینگی داشتند، محدود نرخ رشد نقدینگی کاهش داده شد. به‌طوری‌که تا یک‌ماه پیش نرخ رشد نقدینگی به ۲۸.۶درصد رسید. البته بانک مرکزی مجددا با عملیات بازار باز، نرخ رشد نقدینگی را کاهش داد و امروز این رقم به ۲۸.۱درصد کاهش یافته است.

فرزین بیان کرد: نرخ رشد پایه پولی که طی سال‌های گذشته معمولا بیش از ۴۰درصد بود در حال حاضر به ۲۰.۴ یا ۲۰.۵درصد کاهش یافته است. بنابراین بانک مرکزی بر پول مسلط شده است و نگرانی در این زمینه ندارد.

فرزین در پایان تاکید کرد: امیدواریم با همکاری تجار، فعالان اقتصادی و بانک‌ها برنامه‌هایمان را در حوزه ارزی و ریالی به خوبی اجرا کنیم. بانک مرکزی نگران آینده نیست. افرادی که فضای روانی جامعه را بر هم می‌زنند و دائما در بازار اضطراب به وجود می‌آورند، بدانند که بانک مرکزی با اقتدار کامل سیاست‌های خود را به‌ویژه در زمینه سیاست‌های ارزی‌ پیش خواهد برد و جای هیچ نگرانی وجود ندارد.