خسروپناه: سازهای موسیقی ایرانی مبتنی بر حکمت است

به گزارش خبرنگار مهر، نخستین همایش ملی هنر از منظر اندیشه اسلامی و اندیشمندان مسلمان با حضور جمعی از اهالی فرهنگ، هنر و اندیشه در فرهنگستان هنر برگزار شد.

حجت الاسلام عبدالحسین خسروپناه با مقایسه هنر حکمی و هنر مدرن و به بیان دیگر نسبت هنر حکمی، سنتی و مدرن با یکدیگر گفت: وقتی از هنر سخن به زبان می‌آید منظور همه هنرهای جهان است. در حوزه اندیشه هنر و اندیشمندانی که در باب هنر سخن گفتند کتاب‌ها و مقالات زیادی منتشر شده است و هم در حوزه فلسفه هنر و هم در حوزه فقه هنر کارهای خوبی داریم. عمده آثار در حوزه مسائل فقه هنر کتاب است و همایش‌هایی نیز با این عنوان برگزار شده است که از جمله آن هنر از باب فلسفه ابن سینا، اشراق و حکمت متعالیه است، بنابراین ما در آغاز راه نیستیم.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نکته مهم در پرداختن به اندیشه هنر را اجرای آن در حکمرانی دانست و در خصوص انواع اندیشه هنری بشر افزود: کل تمدن بشری از سه نوع هنر برخوردار است، هنر سنتی، هنر مدرن و هنر حکمت. هنر سنتی هم اقسامی دارد که می‌توان به هنر در مسیحیت و حتی در قرن وسطی اشاره کرد که با واژه ترادیشن مطرح می‌شد، در شرق آسیا در هند و چین نیز هنر سنتی مبتنی بر آموزه‌های دینی وجود داشته است. البته سنت در قرون وسطا معناگرایی بود و هنر مبتنی بر ایمان محسوب می‌شد که از عقل عملی و معاش خبری نبود. در آئین‌های شرقی نیز عمدتاً دغدغه عقل معاد و سازنده حیات پس از حیات دنیوی مطرح بوده است.

وی در ادامه بیان کرد: تخیل را از هنر نمی‌شود جدا کرد، کسی که بخواهد این دو را جدا کند پارادوکسیکال است. باید ببینیم این هنر با عقل معاد مبتنی بر اندیشه‌های دکارت پیوند دارد یا با عقل معاش مبتنی بر اندیشه‌های کانت پیوند. ما مدعی هستیم در دوره تمدن اسلامی هنر مبتنی بر حکمت بوده است. حتی سازهای تمدن ایرانی مثل رباب، سنتور، نی، تنبک و دستگاه‌های موسیقی تا خوشنویسی و معماری ما از جمله مسجد جامع یزد و اصفهان دقیقاً مبتنی بر حکمت است. هنر سنت قرون وسطایی مبتنی بر عقل معاد بود هنر مدرن مبتنی بر عقل معاش بود و اینجا هنر مبتنی بر حکمت است. این جدای از فلسفه اسلامی است، چرا که هنر مبتنی بر حکمت پیش از اسلام هم بود و بر مبنای عقل نظری و عملی جلو رفته است.

خسروپناه در تفسیر هنر مبتنی بر حکمت افزود: فرق هنر حکمی و سنتی در منشأ تخیل است. گاهی منشأ تخیل عقل معاد است، گاهی منشأ عقل معاش است یا عقل معاش با عقل نظری یا عملی است یا منشأ عقل معاد و نظری و عملی و معاش است. مساجدی چون یزد و اصفهان تلفیقی از این چهار عقل بوده و هنر حکمی را پدید آورده است. در مسئله هنر با ۲ مسئله جدی پیوند هنر با حکمت و پیوند حکمت هنر با اندیشه حکمرانی رو به رو هستیم.