عزاداری‌های حرم رضوی رنگ آداب و رسوم محلی گرفته است

به گزارش خبرنگار مهر، دوازدهمین پیش‌نشست تخصصی همایش علمی هیئت و آئین‌های مذهبی ۱۴۰۳ با موضوع «حرم مطهر امام رضا (ع) و آئین‌های مذهبی» با سخنرانی حجت‌الاسلام رضا بخشی، جانشین معاون تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی، در دانشگاه علوم اسلامی رضوی برگزار شد. بخشی در این نشست به مسائل میدانی عزاداری در حرم رضوی پرداخت و در خصوص لزوم انجام پژوهش‌های اجتماعی و انسانی برای کمک به بهبود عزاداری پرداخت.

حجت‌الاسلام بخشی در این نشست به اهمیت دانشگاه رضوی به عنوان یک مرکز علمی و فرهنگی اشاره کرد و گفت: دانشگاه رضوی مکان بسیار خوبی برای رشد و پیشرفت است. موضوع هیئت و روایت اجتماعی آن در کشور ما و جهان اسلام از اهمیت بالایی برخوردار است.

وی به روایت‌های امام رضا (ع) درباره آداب محرم اشاره کرد و گفت: این روایت‌ها نه تنها به ما آداب عزاداری می‌آموزند، بلکه به ما یادآوری می‌کنند که چگونه می‌توانیم با حفظ هویت محلی خود، به ترویج فرهنگ اهل بیت بپردازیم. اگر همایش روی این روایت کار کند، حرم مطهر می‌تواند از نتایج آن بهره‌مند شود. روایت امام صادق (ع) به ابوهارون مکفوف نیز نشان می‌دهد که ائمه دوست دارند که عزاداری‌ها با لهجه و سبک محلی برگزار شود.

جانشین معاون تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی در ادامه افزود: دهه اول محرم گذشته برنامه ۲۱ استان در ۱۰ شب اول محرم حرم ساماندهی شدند به علاوه اردو زبان‌ها از شبه قاره و افغانستانی‌ها و ناشنوایان و نابینایان و کودکان و نوجوان‌ها هم اضافه شدند. یعنی مراسم حرم از اقوام و استان‌ها به صنوف اجتماعی هم رسیده است. الان عزاداری شب‌های قدر ناشنوایان زنده پخش می‌شود این کار فرصت‌هایی احیا و تسهیل آئین‌های محلی را ایجاد کرده است. به طور مثال مراسم عزاداری لرستانی‌ها که گل مالی است در حرم و هم شبکه استان و هم شبکه‌های دیگر مانند شبکه خبر و افق به صورت ضبطی و زنده پخش شد و مورد استقبال واقع شد.

بخشی با تاکید بر نقش عزاداری محلی گفت: وقتی این آداب و رسوم دیده می‌شود، جوانان آن بوم به این آداب و رسوم علاقه مند می‌شوند تا به آن بپردازند. و چون این مراسم در حرم برگزاری می‌شود محتوا و شکل فاخرتری از آنچه در یک محل محدود اجرا می‌شد به خود می‌گیرد و نوحه و نظمش بهتر می‌شود. اینها آثار مستقیم بود و البته بعضی آثار غیر مستقیم هم داشت مثلاً رشد فرهنگ میزبانی در مشهد.

جانشین معاون تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی در ادامه به موضوع شادی و ایام سرور اهل بیت هم اشاره کرد و گفت: یک بخشی هم که خیلی کم به آن ورود کردیم آن قسمت نشاط و شادی اهل بیت است که اتفاقاً امام رضا (ع) در آن همان روایت ان کنت باکیا… به بحث شادی اهل بیت هم ورود دارند و می‌فرمایند با شادی‌های ما شادی کنید. اقوام یک سری آداب و رسومی دارند و در محل خودشان با مزیت‌های نسبی محلی خودشان- از قومیت و لباس و چهره و مفاخر و محصولات و فرهنگ و اقتصاد -بر آن اساس یک سری شادی‌هایی را در طول تاریخ وضع کرده اند. این آداب محلی به واسطه فراگیرشدن رسانه‌ها در معرض تهدید است.

رضا بخشی به چالش‌ها و سوالات موجود در برگزاری آداب محلی عزاداری در حرم رضوی اشاره کرد و گفت: ما باید کمک کننده و تسهیل گر زیارت و متولی تعالی زیارت باشیم. این هیئت، اقوام، استان و گروه‌ها کجای امر زیارت واقع می‌شوند؟ می‌تواند در دل این قرار بگیرد یا چیز متباینی است؟ اینها برای ما گره است. یک سوال مهم وجود دارد چند منبر در سال خوب است؟ در شبانه روز چندبار منبر و مداحی و زیارت باید داشته باشیم؟ گستره انتشار صوت و تصویر تا چه حدی مطلوب است؟ دو تا نظر دو سر طیف داریم. یک عده از بزرگان می‌فرمایند آرامش را حاکم کنید و اینجا باید آرام باشد. عکس این نظر هم داریم حرم باید مردم را هدایت کند در زیارت و راه رفتن و… پس شما نباید یک دقیقه هم ساکت باشید. میزان مطلوب این برای عموم چقدر باید باشد؟ آستان قدس رضوی اگر بخواهد در حرم یک هیئت ایجاد کند، چه مدلی باید ایجاد کند؟ آینده هیئت با تغییرات رسانه‌ای و هوش مصنوعی چه می‌شود؟ الان فرم اصل شده است. چکار کنیم که فرم و محتوا پایشان را به گلیم هم نگذارند سهم فرم و محتوا چقدر است؟

جانشین معاون تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی در پایان سخنان خود گفت: یک برکت خیلی بزرگ غیرمستقیمی هم که در این بخش وجود دارد، تبدیل سازمان حرم و سازمان آستان قدس از یک سازمان متصدی به یک سازمان تسهیل گر و تنظیم گر و ستادی است. همین که ما بفهمیم می‌توانیم در یک جایگاه دیگر بایستیم و کار کنیم و خدمت متفاوتی را ارائه کنیم که کمیت و کیفیت ما افزایش پیدا کند، حتماً برکت غیرمستقیم خیلی خوبی دارد.