به گزارش ایران اکونومیست؛ این موضوع سبب شده است تا مدیران سازمان بورس با اتکا به «شاخص‌سازی»، تصویری غیرواقعی و مثبت از عملکرد خود ارائه دهند؛ در حالی که بخش عمده‌ای از بازار، وضعیتی ضعیف دارد.

برای مثال، دیروز شاخص هم‌وزن ۳۹۰۰ واحد منفی بود، اما شاخص کل ۲۶۰۰ واحد مثبت گزارش شد. نکتهٔ قابل‌تأمل اینکه ۷۶ درصد از نمادهای بازار منفی بودند و با وجود این، شاخص کل به کمک شاخص‌سازی مثبت ماند. به همین دلیل، ممکن است در آینده از این روز به‌عنوان یکی از روزهای موفقیت‌آمیز سازمان بورس و مسئولان اقتصادی یاد شود! جالب اینکه از ۸۱۱ نماد موجود در بازار، ۶۱۴ نماد در محدودهٔ منفی و ۲۴۱ نماد در صف فروش قرار داشتند؛ با این حال، شاخص کل همچنان مثبت بود. این پدیده تنها به دیروز محدود نیست و در گذشته نیز شاهد چنین شرایطی بوده‌ایم. دردناک‌تر اینکه مسئولان اقتصادی کشور و برخی نمایندگان مجلس از همین آمارهای غیرواقعی برای خوب جلوه دادن وضعیت بازار استفاده می‌کنند.

از یک سو، سهامداران متحمل زیان‌های سنگین شده‌اند و از سوی دیگر، تحریف واقعیت به کمک شاخص‌سازی، نارضایتی و ناراحتی عمیقی را در میان آن‌ها ایجاد کرده است.

راه حل چیست؟

۱. اصلاح شاخص یا معیار تحلیل‌ها: یا شاخص هم‌وزن به‌عنوان معیار اصلی تحلیل قرار گیرد یا وزن‌دهی شرکت‌ها به‌گونه‌ای اصلاح شود که سلطهٔ حدود ۲۰ شرکت بزرگ بر کل بازار کاهش یابد.

۲. استفاده از شاخص‌های واقعی: در شرایطی که نرخ ارز و تورم به‌شدت نوسان دارند، عدد اسمی فعلی شاخص کل معیار مناسبی برای ارزیابی سود و زیان واقعی نیست. بهتر است شاخص بر اساس ارزی باثبات (مانند دلار) محاسبه شود یا تورم از آن کنار گذاشته شده و نرخ واقعی مبنای محاسبه قرار گیرد.

اگر با دیدی واقع‌بینانه ارزیابی کنیم، بورس ایران اکنون در بدترین و اسفناک‌ترین وضعیت خود در بیش از یک دههٔ اخیر قرار دارد و اثبات این ادعا چندان دشوار نیست. ارزش دلاری بازار سهام که در سال ۱۳۹۹ به بیش از ۴۳۳ میلیارد دلار رسیده بود و حتی در سال ۱۳۹۰ هم بالای ۱۲۴ میلیارد دلار بود، اکنون ــ با وجود پذیرش شرکت‌های جدید و افتتاح طرح‌های توسعه‌ای ــ نه‌تنها رشدی نداشته، بلکه نسبت به سال ۱۳۹۹ حدود ۷۵ درصد و نسبت به سال ۱۳۹۰ حدود ۱۲ درصد کاهش را تجربه کرده است. همهٔ اینها در حالی است که تلاش‌های فراوانی برای شاخص‌سازی انجام شده و اگر این شاخص‌سازی‌ها را در نظر نگیریم، وضعیت بازار به‌مراتب بدتر و بحرانی‌تر خواهد بود.

مقایسهٔ بازار سهام با بازارهای دیگر همچون طلا، مسکن و خودرو نیز نشان‌دهندهٔ عقب‌ماندگی چشمگیر بورس است. به بیان دیگر، بازار سهام به‌شدت از سایر بازارها عقب مانده است.
در پایان، لازم است تأکید شود که شرایط فعلی بورس بسیار ناامیدکننده و بحرانی است. امید می‌رود دولت و مجلس با تغییر رویکرد و تعامل سازنده بتوانند این بازار آسیب‌دیده را به مسیر صحیح بازگردانند./بازار