راهنمای سفر به ریاض : از کبسه خوشمزه تا آسمان‌خراش‌های بلند

تصور کنید در شهری ایستاده‌اید که بوی ادویه‌های گرم و خوش عربی در هوا پیچیده است. از یک سو، نمای آسمان‌خراش‌های شیشه‌ای و بلند، چشم‌ها را خیره می‌کند و از سوی دیگر، صدای تاریخ از دل قلعه‌های خشتی کهن به گوش می‌رسد. به ریاض خوش آمدید! پایتخت عربستان سعودی، شهری که تضادهای رویایی آن، هر مسافری را مسحور خود می‌کند.

اینجا جایی است که عطر دلفریب «کبسه» از آشپزخانه‌های سنتی برمی‌خیزد و تا پای بلندترین آسمان‌خراش‌های مدرن پیش می‌رود. در این راهنما، شما را گام به گام از طعم‌های بی‌نظیر غذای محلی تا ارتفاع خیره‌کننده‌ترین برج‌های جهان می‌بریم و هر آنچه برای سفری به یاد ماندنی به قلب شبه‌جزیره عربستان نیاز دارید – از تاریخ و جغرافیا گرفته تا بهترین سوغات و شرایط ویزا – را با شما به اشتراک می‌گذاریم.

آماده یک ماجراجویی تمام‌عیار باشید!

تاریخچه و قدمت: از الریاض تا پایتخت مدرن

نام «ریاض» از واژه عربی «روضه» به معنای «باغ‌ها و مکان‌های سرسبز» گرفته شده است. این نام نشان می‌دهد که این منطقه به دلیل وجود وادی‌ها (دره‌های فصلی) و چشمه‌هایش، از دیرباز مکانی حاصلخیز و قابل سکونت در میان بیابان بوده است.

ریشه‌های تاریخی: قدمت سکونت در این منطقه به دوران پیش از اسلام بازمی‌گردد. ریاض در گذشته بخشی از منطقه «الیمامه» بود و شهر تاریخی «حجر» (که امروزه العیینه نام دارد) مرکز این منطقه به شمار می‌رفت.

قلعه‌های دیرین: قلب تاریخی ریاض، قلعه المصمک است که یادگار دوران امیر محمد بن سعود است. در سال ۱۷۴۴، پیوند تاریخی بین امیر محمد بن سعود و امام محمد بن عبدالوهاب در این قلعه شکل گرفت و پایه‌های اولین دولت سعودی را بنا نهاد.

پایتخت شدن: در سال ۱۸۲۴، امام ترکی بن عبدالله، ریاض را به عنوان پایتخت دولت دوم سعودی انتخاب کرد. اما نقطه عطف تاریخی، در سال ۱۹۰۲ رخ داد؛ زمانی که ملک عبدالعزیز بن سعود با فتح قلعه المصمک، ریاض را بازپس گرفت. این رویداد، آغاز به قدرت رسیدن او و تأسیس پادشاهی عربستان سعودی در سال ۱۹۳۲ بود که ریاض را به عنوان پایتخت این کشور جدید معرفی کرد.

تحول شگفت‌انگیز: از دهه ۱۹۷۰ به بعد، ریاض با سرعتی حیرت‌انگیز و با بهره‌گیری از درآمدهای نفتی، تبدیل به یک کلان‌شهر مدرن با آسمان‌خراش‌های بلند، بزرگراه‌های عریض و مراکز تجاری و فرهنگی بین‌المللی شد.

ریاض ۱۹۵۰

موقعیت جغرافیایی: قلب تپنده نجد

ریاض در قلب شبه‌جزیره عربستان و در منطقه مرکزی معروف به نجد واقع شده است. این شهر در یک فلات نسبتاً مسطح در ارتفاع حدود ۶۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد.

موقعیت استراتژیک: قرارگیری ریاض در مرکز کشور، نقش اداری و سیاسی آن را به عنوان پایتخت تقویت کرده است.

وادی حنینه: شهر در کنار وادی حنینه (دره حنینه) بنا شده که یک رودخانه فصلی است و در گذشته منبع حیاتی برای کشاورزی منطقه محسوب می‌شد.

آب و هوا: اقلیم بیابانی گرم و خشک

ریاض دارای آب و هوای گرم و خشک بیابانی است که با ویژگی‌های زیر شناخته می‌شود:

تابستان‌های بسیار گرم و خشک: از ماه مه تا سپتامبر، دمای هوا به طور مرتب از ۴۰ درجه سانتی‌گراد (۱۰۴ درجه فارنهایت) فراتر می‌رود و حتی در برخی روزها به ۴۵ درجه (۱۱۳ درجه فارنهایت) و بیشتر نیز می‌رسد. هوا بسیار خشک است و بارش باران به ندرت اتفاق می‌افتد.

زمستان‌های معتدل و خنک: از نوامبر تا فوریه، هوا به طور محسوسی خنک‌تر می‌شود. روزها آفتابی و مطبوع با دمای حدود ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد (۶۸ تا ۷۷ درجه فارنهایت) هستند، اما شب‌ها می‌تواند بسیار سرد شود و دما حتی به زیر ۱۰ درجه سانتی‌گراد (۵۰ درجه فارنهایت) نیز برسد.

بارش باران: بارندگی در ریاض کم و معمولاً نامنظم است و بیشتر در ماه‌های زمستان رخ می‌دهد. گاهی ممکن است رگبارهای سیل‌آسای کوتاهی اتفاق بیفتد.

بهترین زمان سفر: از پاییز تا بهار

با توجه به آب و هوای گرم و خشک ریاض، انتخاب زمان سفر برای لذت بردن از آن حیاتی است.

بهترین زمان: از اکتبر تا آوریل (پاییز، زمستان و اوایل بهار)

در این ماه‌ها هوا در مطبوع‌ترین حالت خود قرار دارد. روزها گرم و آفتابی اما نه سوزان، و شب‌ها خنک و دل‌پذیر است. این فصل، ideal برای گشت‌وگذار در جاذبه‌های تاریخی مانند قلعه المصمک، بازدید از موزه ملی ملک عبدالعزیز و پیاده‌روی در منطقه تاریخی الدرعیه (جبله) است. همچنین میزبانی بسیاری از فستیوال‌ها و رویدادهای فرهنگی در این بازه زمانی انجام می‌شود.

زمانی که باید از آن پرهیز کرد: از ژوئن تا آگوست (اواسط تابستان)

تابستان‌های ریاض به دلیل گرمای طاقت‌فرسا و سوزان برای گردشگری اصلاً مناسب نیستند. انجام فعالیت‌های بیرون از فضای بسته در این مدت بسیار دشوار و ناخوشایند است.

فصل میانی: مه و سپتامبر

این ماه‌ها می‌توانند گرم باشند، اما گرمای آن به شدت تابستان نیست. اگر قصد سفر در این زمان را دارید، فعالیت‌های خود را به صبح‌ها و عصرها موکول کنید و از امکانات فراوان مراکز خرید سرپوشیده و مدرن شهر نهایت استفاده را ببرید.

جاهای دیدنی ریاض

۱. قصر المصمک (Al-Masmak Palace)

نگین تاریخی شهر ریاض، قلعه‌ای خشتی باشکوه است که قدمت آن به قرن نوزدهم میلادی بازمی‌گردد. این قصر که نماد بنیانگذاری پادشاهی عربستان سعودی محسوب می‌شود، محل فتح تاریخی ریاض توسط ملک عبدالعزیز در سال ۱۹۰۲ میلادی است. امروزه این بنا به موزه‌ای جذاب تبدیل شده که داستان شکل‌گیری کشور عربستان را روایت می‌کند. برای بازدید از این اثر تاریخی، می‌توانید به راحتی با خودروی شخصی یا تاکسی به منطقه الدرعیه در مرکز قدیم ریاض مراجعه کنید. این قصر در نزدیکی بازار سنتی الزل و میدان الصفاه واقع شده و دسترسی به آن بسیار آسان است.

۲. برج المملکه (Al-Mamlaka Tower)

یا مرکز خرید المملکه، یکی از نمادهای مدرن و لوکس شهر ریاض است. این برج که به «پادشاهی سنتر» نیز معروف است، با ۹۹ طبقه و ۳۰۰ متر ارتفاع، یکی از بلندترین ساختمان‌های عربستان به شمار می‌رود و میزبان بزرگ‌ترین مرکز خرید اختصاصی زنانه در جهان است. بازدیدکنندگان می‌توانند از طبقه ۹۹ این برج، یعنی «پل المملکه» (Sky Bridge) دیدن کنند که چشم‌اندازی پانوراما و خیره‌کننده از کل شهر ریاض را ارائه می‌دهد. برای دسترسی به این برج، می‌توانید از خطوط متروی ریاض استفاده کنید (ایستگاه Olaya در خط آبی) یا با تاکسی و خودروی شخصی به خیابان ملک فهد، منطقه العلیا مراجعه کنید. این برج در مجاورت برج معافی و برج فیصلیه واقع شده و به‌راحتی قابل دسترسی است.

۳. برج الفیصلیه (Al Faisaliah Tower)

یکی از نمادهای مدرن و اولین آسمان‌خراش شهر ریاض است که در منطقه تجاری العلیا واقع شده است. این برج که توسط معمار برجسته نورمن فاستر طراحی شده، با ۲۶۷ متر ارتفاع و معماری منحصر به فردش که نماد یک قلم سنتی عربی است، از جمله ساختمان‌های شاخص شهر محسوب می‌شود. در راس این برج، گوی درخشان ۲۴ متری قرار دارد که در شب با نورپردازی خیره کننده‌ای می‌درخشد. بازدیدکنندگان می‌توانند از رستوران گردان و تماشاخانه طبقه آخر برج، چشم‌انداز پانورامای بی‌نظیری از کل شهر را تجربه کنند. برای دسترسی به این برج، می‌توانید از متروی ریاض (ایستگاه العلیا در خط آبی) استفاده کنید یا با تاکسی و خودروی شخصی به میدان الفیصلیه در خیابان ملک فهد مراجعه کنید. این برج در مجاورت برج المملکه و مرکز خرید الفیصلیه واقع شده و دسترسی به آن بسیار آسان است.

۴. کاخ یمامه (Al-Yamamah Palace)

اقامتگاه رسمی و دفتر کار پادشاه عربستان سعودی در ریاض است که به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز سیاسی و اداری کشور شناخته می‌شود. این کاخ مجلل با معماری اسلامی-عربی و محوطه وسیع و سرسبزش، در منطقه دیپلماتیک ریاض واقع شده است. اگرچه ورود به محوطه کاخ برای عموم آزاد نیست، اما بازدیدکنندگان می‌توانند از نمای بیرونی این بنای باشکوه و دروازه تاریخی آن دیدن کنند. برای دسترسی به این منطقه، می‌توانید از خطوط اتوبوسرانی عمومی استفاده کنید (خطوطی که به سمت منطقه دیپلماتیک حرکت می‌کنند) یا با تاکسی و خودروی شخصی به خیابان الملک خالد در غرب ریاض مراجعه کنید. این کاخ در نزدیکی سفارتخانه‌های مختلف و هتل بین‌المللی ریاض واقع شده است.

۵. کاخ پادشاه (King’s Palace)

یا قصر المربع (Al-Murabba Palace)، یکی از کاخ‌های تاریخی و مهم شهر ریاض است که در مجاورت قصر المصمک واقع شده است. این کاخ که در سال ۱۹۳۸ توسط ملک عبدالعزیز بنا شد، با معماری سنتی نجد و حیاط وسیع و باغ‌های سرسبزش، نمونه‌ای برجسته از معماری عربستان به شمار می‌رود. اگرچه این کاخ در حال حاضر به عنوان اقامتگاه رسمی پادشاه استفاده نمی‌شود، اما به عنوان یکی از جاذبه‌های تاریخی ریاض، امکان بازدید از محوطه و نمای بیرونی آن برای عموم فراهم است. برای دسترسی به این کاخ تاریخی، می‌توانید با استفاده از مترو (ایستگاه المصمک) یا تاکسی به منطقه قصر الحکم در مرکز تاریخی ریاض مراجعه کنید. این کاخ در نزدیکی موزه ملی ملک عبدالعزیز و منطقهالدرعیه قرار دارد و دسترسی به آن بسیار آسان است.

۶. موزه ملی عربستان سعودی (National Museum of Saudi Arabia)

که به زبان عربی «المتحف الوطنی» نامیده می‌شود، یکی از مدرن‌ترین و جذاب‌ترین موزه‌های خاورمیانه است که در مرکز تاریخی ریاض واقع شده است. این موزه با معماری خیره‌کننده و مساحت ۲۸۰۰۰ متر مربع، با بهره‌گیری از آخرین فناوری‌های نمایشگاهی، داستان شگفت‌انگیز شبه‌جزیره عربستان را از دوران ماقبل تاریخ تا تأسیس دولت سعودی روایت می‌کند. بازدیدکنندگان می‌توانند از ۸ گالری دائم موزه شامل آثار باستانی، نسخ خطی، عروسک‌های متحرک و نمایشگاه‌های چندرسانه‌ای دیدن کنند. برای دسترسی به این موزه می‌توانید از متروی ریاض (ایستگاه الوطنی) استفاده کنید یا با تاکسی و خودروی شخصی به میدان الملک عبدالعزیز در منطقه قصر الحکم مراجعه کنید. این موزه در مجاورت کاخ المربع و قلعه المصمک قرار دارد و دسترسی به آن بسیار آسان است.

۷. پارک ملک عبدالله (King Abdullah Park)

که به عربی «حدیقه الملک عبدالله» نامیده می‌شود، یکی از مدرن‌ترین و زیباترین فضاهای سبز شهر ریاض است که به عنوان یک مقصد تفریحی محبوب برای خانواده‌ها و گردشگران شناخته می‌شود. این پارک با مساحت بیش از ۳۱۸ هزار متر مربع، دارای دریاچه مصنوعی، آبنمای رقصان موزیکال، شهر بازی کودکان، مسیرهای دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی و فضای سبز بسیار وسیعی است. آبنمای مرکزی پارک که هر شب نمایش خیره‌کننده‌ای از نور، موسیقی و آب را اجرا می‌کند، از جذاب‌ترین بخش‌های این پارک محسوب می‌شود. برای دسترسی به این پارک می‌توانید از متروی ریاض (ایستگاه العلیا) استفاده کنید یا با تاکسی و خودروی شخصی به منطقه العلیا در نزدیکی برج الفیصلیه مراجعه کنید. این پارک در مجاورت مرکز خرید العلیا و هتل ریحان Rotana واقع شده و دسترسی به آن بسیار آسان است.

۸. باغ وحش ریاض (Riyadh Zoo)

که با نام عربی «حدیقه حیوان الریاض» شناخته می‌شود، یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین باغ‌وحش‌های خاورمیانه است که در منطقه العلیا واقع شده است. این باغ وحش با مساحتی حدود ۵۵ هکتار، میزبان بیش از ۱۲۰۰ حیوان از ۱۹۰ گونه مختلف از سراسر جهان از جمله شیرهای عربی، ببر، زرافه، فیل و انواع خزندگان و پرندگان است. بازدیدکنندگان می‌توانند از بخش‌های مختلفی مانند آکواریوم، بخش حیوانات شب‌زی، و منطقه مخصوص کودکان دیدن کنند. برای دسترسی به این باغ وحش می‌توانید از اتوبوس‌های عمومی (خطوط منتهی به منطقه الملک عبدالعزیز) استفاده کنید یا با تاکسی و خودروی شخصی به خیابان الامیر محمد بن سعود در شرق ریاض مراجعه کنید. این باغ وحش در نزدیکی پارک الملک عبدالله و استادیوم ملک فهد قرار دارد و دسترسی به آن بسیار آسان است.

۹. بازار دیره ریاض (Deira Souq)

که با نام‌های «سوق الدیره» یا «سوق الضیافه» نیز شناخته می‌شود، یکی از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین بازارهای شهر ریاض به شمار می‌رود. این بازار پرجنب‌وجوش با کوچه‌های باریک و سقف‌های سنتی، فضایی واقعی از زندگی و تجارت سنتی عربستانی را به نمایش می‌گذارد. بازدیدکنندگان می‌توانند در این بازار انواع صنایع‌دستی محلی، عطرهای عربی، خرما، لباس‌های سنتی، طلا و جواهرات و سوغاتی‌های متنوع را با قیمت‌های مناسب بیابند. برای دسترسی به این بازار می‌توانید از متروی ریاض (ایستگاه Al-Dirah در خط نارنجی) استفاده کنید یا با تاکسی و خودروی شخصی به منطقه الدیره در مرکز تاریخی ریاض، نزدیک به قصر المصمک و موزه ملی مراجعه کنید. این بازار در مجاورت مسجد امام ترکی بن عبدالله قرار دارد و دسترسی به آن بسیار آسان است.

غذاهای محلی: یک ضیافت سنتی

غذای عربستانی تجربه‌ای غنی از طعم‌ها و عطرهاست که اغلب حول محور برنج و گوشت می‌چرخد.

کبسه: سلطان بی‌رقصان غذای عربستانی! این غذای ملی، ترکیبی از برنج معطر (که اغلب با ادویه مخصوص “بهارات” پخته می‌شود) و گوشت (معمولا گوسفند، مرغ یا بز) است که به آرامی پخته شده و در یک دیس بزرگ سرو می‌شود.

مندی: یک روش سنتی پخت گوشت که در یک گودال در زمین انجام می‌شود. گوشت گوسفند یا بز را با ادویه‌ها مزه‌دار کرده و به آرامی روی ذغال‌های گداخته می‌پزند تا کاملاً نرم و دودی شود و سپس با بررخ سرو می‌کنند.

جال پلو: این غذا شبیه کبسه است اما گوجه‌فرنگی و پیاز رنده شده به برنج اضافه می‌شود که رنگ و طعم ترش مایل به شیرینی به آن می‌دهد.

عربی (نان تخت عربی): این نان که در تمام خاورمیانه محبوب است، در عربستان اغلب به عنوان پایه‌ای برای پیچیدن غذا یا برای برداشتن غذا با دست استفاده می‌شود.

حمص و متبل: پیش‌غذاهایی محبوب و جهانی که از نخود، ارده و ادویه‌جات درست می‌شوند.

بهترین سوغات ریاض: از عطر کهن تا شکلات مدرن

عطر عربی (عود و عطر): ریاض بهشت عطر دوستان است. عود (چوب خوشبو)، بخور و عطرهای غلیظ و ماندگار عربی که اغلب با رایحه‌های کهربا، چوب صندل و عنبر ساخته می‌شوند، از برترین سوغاتی‌ها هستند.

خرما: انواع اعلا و باکیفیت خرماهای عربستان در بسته‌بندی‌های لوکس، هدیه‌ای کلاسیک و خوشمزه است.

قهوه عربی: قهوه‌ای سنتی که با هل طعم‌دار شده و اغلب در قهوه‌جوش‌های مخصوص دله سرو می‌شود. می‌توانید قهوه و دله را به عنوان سوغاتی بخرید.

لباس محلی: خرید یک ثوب (لباس مردانه عربی) یا عبایه (پوشش زنانه) با طراحی‌های زیبا و مدرن، یادگاری ارزشمند است.

شکلات‌های الروژه (Roya): این برند لوکس عربستانی، با شکلات‌ها و شیرینی‌های خوشمزه‌اش، سوغاتی مدرن و ایده‌آلی محسوب می‌شود.

صنایع‌دستی و تزئینات: محصولات چرمی، طلا و جواهرات ، وسایل تزئینی با طرح‌های سنتی و اشیای کوچک مسی.

شرایط و نحوه گرفتن ویزا برای ایرانیان

توجه: قوانین ویزا می‌تواند به سرعت تغییر کند، بنابراین همیشه پیش از اقدام، از سفارت عربستان یا دفاتر معتبر گردشگری استعلام بگیرید.

در حال حاضر (سال ۱۴۰۴)، شرایط به شرح زیر است:

ویزای گردشگری: عربستان سعودی ویزای گردشگری الکترونیکی (e-Visa) را برای شهروندان بسیاری از کشورها راه‌اندازی کرده است. متأسفانه در حال حاضر شهروندان ایرانی واجد شرایط دریافت این ویزای الکترونیکی نیستند.

راه‌های ممکن:

ویزای تجاری: دریافت ویزای تجاری نیازمند یک دعوت‌نامه معتبر از یک شرکت یا نهاد عربستانی است. شرکت دعوت‌کننده باید در وزارت خارجه عربستان برای شما درخواست ویزا کند.

ویزای زیارتی: این ویزا مخصوص انجام عمره و حج است و از طریق دفاتر مجاز زیارتی در ایران و تحت شرایط خاص religious صادر می‌شود.

ویزای از طریق سوم: برخی مسافران با داشتن ویزای معتبر شنگن یا آمریکا، از طریق خطوط هوایی خاص یا زمینی از کشور ثالث (مانند امارات) اقدام کرده‌اند، اما این روش قطعیتی ندارد و کاملاً به مقررات روز بستگی دارد.

نحوه اقدام (عموماً برای ویزای تجاری):

تماس با یک شرکت معتبر مسافرتی که در زمینه ویزای عربستان تجربه دارد.

تهیه مدارک لازم (پاسپورت با حداقل ۶ ماه اعتبار، فرم درخواست، عکس، دعوت‌نامه معتبر از عربستان، بلیط و رزرو هتل).

ارسال مدارک به سفارت عربستان در تهران یا یک کشور ثالث (با توجه به شرایط سیاسی، ممکن است پروسه در کشوری مانند مسقط یا دبی انجام شود).

نحوه دسترسی به ریاض

هواپیما (اصلی‌ترین راه):

فرودگاه بین‌المللی ملک خالد ریاض (RUH) یکی از مدرن‌ترین فرودگاه‌های منطقه است. این فرودگاه مستقیماً به بسیاری از پایتخت‌های جهان و شهرهای اصلی پرواز دارد. از ایران، در حال حاضر هیچ پرواز مستقیمی به ریاض وجود ندارد و مسافران می‌بایست از طریق شهرهایی مانند دبی، دوحه، استانبول یا ابوظبی به ریاض پرواز کنند.

قطار:

شبکه ریلی پیشرفته عربستان، ریاض را به شهرهای اصلی دیگر مانند جده و دمام در سواحل شرقی و غربی متصل می‌کند. سفر با قطارهای سریع‌السیر و مدرن، تجربه‌ای راحت و دیدنی از بیابان‌های عربستان است.

اتومبیل:

اگر در عربستان هستید، می‌توانید از طریق شبکه بزرگراهی بسیار عالی و مدرن به ریاض سفر کنید. این سفر جاده‌ای می‌تواند بسیار scenic باشد.

جمع‌بندی نهایی:

ریاض شهری است با دو چهره جذاب؛ از تاریخ پر فراز و نشیب و بناهای قدیمی‌اش گرفته تا معماری خیره‌کننده و پروژه‌های عظیم آینده‌نگرانه‌اش. سفر به این شهر در بهترین زمان، تجربه‌ای منحصربه‌فرد از هویت اصیل عربستان و شکوه مدرن آن را برای شما به ارمغان خواهد آورد. برای سفر از ایران، برنامه‌ریزی دقیق و بررسی شرایط به‌روز ویزا اولین و مهم‌ترین گام است.