1- انتخاب نادرست متریال و بی توجهی به کیفیت اولیه

اولین و شاید مهم ترین اشتباه، نادیده گرفتن کیفیت اولیه و تناسب متریال قالب با نوع پروژه است.در ساخت قالب های مدولار فلزی استفاده از ورق های فولادی بی کیفیت یا با ضخامت نامناسب، همگی ریسک تخریب سریع را افزایش می دهند.

در پروژه های بزرگ و با تکرار زیاد، استفاده از قالب های با کیفیت بالاتر، مانند قالب های فلزی، گرچه هزینه اولیه بیشتری دارد، اما به دلیل دوام و قابلیت استفاده مکرر، در درازمدت اقتصادی تر هستند. برای مثال، قالب های فلزی در صورت نگهداری مناسب می توانند صدها بار مورد استفاده قرار گیرند، در حالی که قالب های چوبی در بهترین حالت، تنها برای چند ده بار بتن ریزی مناسب هستند.

بی توجهی به ویژگی های فنی متریال، از جمله مقاومت فشاری، مقاومت در برابر سایش و مقاومت در برابر جذب رطوبت، منجر به تغییر شکل، تاب برداشتن یا حتی شکستگی در حین بتن ریزی می شود. یک مهندس عمران باید بر اساس نوع بتن مورد استفاده، ابعاد سازه، تعداد دفعات مورد انتظار برای بتن ریزی و شرایط جوی محل احداث، بهترین گزینه را انتخاب کند. انتخاب درست در این مرحله، مانند سرمایه گذاری در یک زیرساخت پایدار است.

2- نگهداری و انبارداری غیراصولی

زمانی که صحبت از روش های افزایش عمر قالب بتن می شود، نگهداری صحیح یک اصل اساسی است که متاسفانه به راحتی نادیده گرفته می شود. پس از باز کردن قالب ها، اغلب آن ها به صورت نامنظم و در شرایط نامساعد محیطی رها می شوند. انباشتگی قالب ها در فضای باز و در معرض باران و آفتاب، منجر به تاب برداشتن و تغییر شکل آن ها می شود. همین طور، رطوبت و تماس با خاک مرطوب می تواند به زنگ زدگی قالب های فلزی بیانجامد. برای جلوگیری از این مشکلات، باید یک برنامه دقیق برای نگهداری قالب ها در نظر گرفت:

تمیزکاری فوری: بلافاصله پس از باز کردن قالب، باید باقی مانده های بتن از سطح آن با دقت و بدون آسیب رساندن به قالب، پاک شود.
استفاده از روغن قالب بندی: اعمال یک لایه نازک و یکنواخت از روغن قالب (Release Agent) پیش از هر بار بتن ریزی، از چسبندگی بتن به قالب جلوگیری می کند و بازکردن آن را آسان تر می سازد.
انبارداری مناسب: قالب ها باید در مکانی خشک، مسقف و به دور از تابش مستقیم آفتاب و باران نگهداری شوند. چیدن آن ها به صورت منظم و طبقه بندی شده، علاوه بر حفظ سلامت فیزیکی، دسترسی و شمارش آن ها را نیز آسان تر می کند.

این نکات به ظاهر ساده، در افزایش عمر قالب بتن تاثییر زیادی دارند و از هزینه های اضافی برای تعمیر و جایگزینی جلوگیری می کنند. یک قالب تمیز و سالم، نه تنها دوام بیشتری دارد، بلکه سطحی صاف و یکنواخت را برای بتن نهایی فراهم می کند.

روش افزایش عمر قالب های فلزی

3- بی دقتی در مونتاژ و اتصالات قالب

مونتاژ نادرست قالب ها یکی از دلایل اصلی کاهش عمر مفید آن ها و همچنین کاهش کیفیت نهایی بتن است. عدم رعایت هم ترازی، استفاده از بست ها و پیچ های نامناسب یا بیش از حد سفت کردن اتصالات، باعث ایجاد تنش های موضعی و تغییر شکل دائمی در قالب می شود. همچنین، استفاده از ابزارهای نامناسب مانند چکش های سنگین برای هم تراز کردن قالب ها می تواند به لبه ها و سطوح آن ها آسیب برساند.

برای مونتاژ، باید از دستورالعمل های فنی پیروی کرد و از ابزارهای مناسب و نیروی کار متخصص استفاده نمود. استفاده از پیچ گوشتی های برقی با گشتاور کنترل شده و ترازهای دقیق، می تواند دقت و سرعت مونتاژ را بهبود بخشد. همچنین، استفاده از پین ها و گوه ها به جای اتصالات جوشی در قالب های فلزی، فرایند مونتاژ و دمونتاژ را ایمن تر و سریع تر می سازد.

" نگهداری و افزایش عمر مفید پنل ها تاثیر مستقیم بر کاهش اثرات زیست محیطی و هزینه های کل چرخه دارد. "

4- بتن ریزی شتاب زده و استفاده از ویبراتور به شیوه نادرست

روند بتن ریزی به خودی خود می تواند به قالب ها آسیب برساند. ریختن بتن با سرعت بالا و از ارتفاع زیاد، فشار دینامیکی شدیدی به قالب وارد می کند که می تواند باعث تغییر شکل یا حتی شکستگی آن شود. همچنین، استفاده نادرست از ویبراتور بتن برای تراکم مصالح، یکی دیگر از اشتباهات پرتکرار است. تماس مستقیم و طولانی مدت سر ویبراتور با سطح داخلی قالب، نه تنها به قالب آسیب می رساند، بلکه می تواند باعث ایجاد حباب های هوا در نزدیکی سطح بتن و ایجاد نقص در ظاهر نهایی شود. برای افزایش عمر قالب بتن، باید به اصول بتن ریزی اصولی پایبند بود:

کنترل سرعت بتن ریزی: بتن باید به آرامی و به صورت لایه لایه ریخته شود تا از ایجاد فشار ناگهانی بر قالب جلوگیری شود.
استفاده صحیح از ویبراتور: ویبراتور باید با فاصله از سطح قالب به بتن وارد شود و تنها برای مدت زمان لازم برای تراکم کامل مورد استفاده قرار گیرد.
بازرسی مداوم: در حین بتن ریزی، باید به طور مداوم قالب ها از نظر استحکام و عدم تغییر شکل مورد بررسی قرار گیرند تا در صورت مشاهده مشکل، به سرعت اقدامات اصلاحی انجام شود.

نکات بتن ریزی قالب بتن

5- باز کردن زودهنگام و نامناسب قالب (De-shuttering)

یکی از خطاهای رایج که هم به بتن و هم به قالب آسیب می رساند، باز کردن زودهنگام قالب هاست، پیش از اینکه بتن به مقاومت کافی رسیده باشد. این اقدام می تواند باعث ایجاد ترک های سطحی در بتن و کاهش کیفیت نهایی سازه شود. همچنین، برای باز کردن قالب، استفاده از زور و ابزارهای تهاجمی مانند دیلم های بزرگ، باعث ایجاد خراش، فرورفتگی و شکستگی در قالب می شود و عمر آن را به شدت کاهش می دهد. فرایند باز کردن قالب باید با دقت و به آرامی انجام شود. باید از ابزارهایی استفاده کرد که حداقل آسیب را به قالب وارد کنند.

افزایش عمر مفید قالب های بتن، موضوعی فراتر از یک مسئله فنی ساده است. این امر، مستقیما با مدیریت هزینه ها، افزایش بهره وری، و ارتقاء استانداردهای کیفی در پروژه های عمرانی مرتبط است. همان طور که در این مقاله بررسی کردیم، از لحظه انتخاب متریال اولیه تا فرایند باز کردن قالب، هر مرحله نیازمند دقت، دانش و رعایت اصول مهندسی است. در نهایت، با پرهیز از اشتباهاتی همچون نگهداری نادرست، مونتاژ غیراصولی و عدم رعایت استانداردها در بتن ریزی و باز کردن قالب، می توانیم از این ابزار کلیدی به بهترین شکل ممکن بهره ببریم. به یاد داشته باشیم که هر قالب سالم و قابل استفاده مجدد، یک گام به سوی کاهش ضایعات، حفظ محیط زیست و ساخت و ساز هوشمند تر و پایدارتر است.