گروه تاریخ-رجانیوز: اول یا دوم آبان ماه به روایت تاریخ با سقوط اصفهان، پایتخت صفویان مصادف است. در میانه سال ۱۷۲۲ میلادی و پس از شش ماه محاصره، سرانجام سلطان حسین صفوی نگین حکومت عظیم شاهان صفوی را بدون قید و شرط به محمود افغان و سپاه تنها ۲۰ هزار نفره‌اش تسلیم کرد.

سقوط اصفهان با وقایع عبرت‌آموزی همراه است. سلطان حسین به دست خود تاج سلطنت ایران را بر سر محمود هوتکی گذاشت و به همراه قاطبه اشراف صفوی وارد دوره‌ای طولانی از اسارت شد، هرچند او سرانجام به دست اشرف افغان گردن زده شد اما تسلیم پایتخت صفوی توسط او آغازگر عصری تاریک برای کشور ایران شد.

نابودی سلسله صفوی، باعث شد تا ایران به مدت ۱۴ سال اسیر هرج و مرگ، جنگ، بیماری و قتل‌ عام‌های بی‌سابقه باشد. ۷ سال از این زمان عنان حکومت در دست بیگانگان قرار داشت و گوشه گوشه کشور در معرض تعدی روسیه، اقوام ازبک و عثمانی قرار گرفته بود.

در باب شخصیت سلطان حسین صفوی مطالب مفصلی به نگارش درآمده اما به اختصار، اکثریت منابع تاریخی و شاهدان عینی نظیر کروسینسکی، آخرین شاه صفوی را آرام، ضعیف‌النفس، نرم خو و سرگرم عیاشی معرفی کرده‌اند.

سلطان حسین که پرورش یافته حرم‌ سرا بود و به ندرت محیطی خارج از کاخ را تجربه کرده بود در اثر فشارهای سیاسی متنفذان دربار صفوی به تخت نشست. بی‌اعتنایی و بی‌میلی او به امورات کشوری زبانزد بود و ضعف او در مدیریت مملکت را بیشتر ناشی از شخصیت سست و بی‌تجربگی عنوان کرده اند.

ضعف سلطان حسین سبب شده بود تا مورد احاطه و نفوذ درباریان ناکارآمد قرار بگیرد و به جای توجه به مسائل کشور، بساط سحر و جادو و خرافه‌پردازی دربار اصفهان را قبضه کند. سلطان حسین به‌اندازه‌ای که از واقعیت دور بود که حتی تا رسیدن سپاه شورشیان قندهار به نزدیکی اصفهان نیز اطلاع دقیقی از حجم فاجعه نداشت و تلاش می‌کرد تا با ورد و طلسم افغان‌ها را متوقف سازد.

نوشته‌اند که سلطنت نزدیک به سی‌ساله سلطان حسین میخ آخر را به تابوت صفویان کوبید. شاه خرافاتی و خیال‌پرداز سرانجام باعث شد تا کشتی عظیم سلطنت صفویه به موج نه‌چندان قدرتمند افغان‌ها غرق شود و نقطه آغاز زوال ایران فرا برسد.

آخرین شاه صفوی حتی تلاش چندانی هم برای دفاع از کشور به خرج نداد و با بی‌ارادگی حیرت‌انگیزی باعث شد تا یاغیان قندهار که در ابتدا تنها بنا به شورش در شهر خود داشتند، تا عزل سلطان و براندازی حکومت ۲۰۰ ساله صفویه پیش‌‌روی کنند.

رهبر معظم انقلاب در باب واقعه تلخ سقوط اصفهان و عبرت‌های این رخداد برای جمهوری اسلامی یادآور می‌شوند: «حوادث گوناگون عالم نخواهد توانست این درخت تناور را تکان بدهد که آن روزی که یک نهال بود، نتوانستند از جا درش بیاورند، امروز تبدیل شده به یک درخت تناور و ریشه‌دار. ما باید خودمان مراقب باشیم که از درون پوک نشویم؛ از درون پوسیده نشویم.

آن روزی که شهر اصفهان در دوره‏ی شاه سلطان حسین مورد غارت قرار گرفت و مردم قتل عام شدند و حکومت باعظمت صفوی نابود شد، خیلی از افراد غیور بودند که حاضر بودند مبارزه و مقاومت کنند؛ اما شاه سلطان حسین ضعیف بود. اگر جمهوری اسلامی دچار شاه سلطان حسین‏ها بشود، دچار مدیران و مسئولانی بشود که جرأت و جسارت ندارند؛ در خود احساس قدرت نمیکنند، در مردم خودشان احساس توانائی و قدرت نمیکنند، کار جمهوری اسلامی تمام خواهد بود.۱۳۸۷/۰۹/۲۴»

مطابق فرموده حضرت آیت‌الله خامنه‌ای اگر جمهوری اسلامی دچار سلطان حسین‌ها بشود و مسئولانی که نه درک درستی از اراده مردم و قدرت انقلاب و نه جسارت کافی برای ایستادگی در برابر دشمان دارند به تصمیم‌گیران اصلی کشور تبدیل بشوند عاقبت جمهوری اسلامی همان عاقبت سقوط اصفهان و دربار صفوی خواهد شد.

اگر نگاه حداقلی و تسلیم‌‌خواه افسار سیاست‌گذاری را به‌دست بگیرد همان خواهد شد که شورش نکردن مردم در اثر حمله اسرائیل به یک مزیت و تسلیم بی‌قید و شرط عوامل بازدارنده و حافظ امنیت ملی به یک استراتژی و برنامه جامع حکمرانی تبدیل خواهد شد.

مسئولانی که فکر می‌کنند مردم و نظام جمهوری اسلامی با یک بمب ایالات متحده ساقط خواهند شد و حضور منفعلانه و سازش‌جو در نظم آمریکایی می‌تواند ضامن بقا و توسعه کشور باشد همان سلطان حسین‌های بالقوه امروز ایران هستند.‌

سلطان‌ حسین‌‌هایی که اگر به مشاوران و تصمیم‌سازان سیاست‌های امروز تبدیل شوند نه نشانی از انقلاب اسلامی و نه یادی از ملتی که یک‌روز توانست بر اراده استکبار جهانی فائق بیاید، باقی خواهد ماند.

تجربه قتل عام اصفهان و تسلیم دربار صفوی چراغ راه و تذکر هوشمندانه‌ای برای ثبات قدم مسئولان امروز جمهوری اسلامی نیز هست. مسئولانی که شکست توطئه ناتو برای اسقاط نظام را به چشم دیدند اما هنوز هم فکر می‌کنند که بدون برافراشتن پرچم سفید تسلیم نمی‌توانند بقا پیدا کنند باید نسبت به عواقب تسلیم و تجربه صلح تحمیلی آگاه باشند.

در سخنرانی سال ۸۷ رهبر انقلاب نکته دیگری هم برای اصحاب «هرچه بسازیم می‌آید و باز هم می‌زند» وجود دارد. هزینه ایستادگی بیشتر از هزینه تسلیم نیست و در پس وادادگی و ترس در برابر دشمن، تضمینی برای بقا و صلح وجود ندارد؛ همان‌طور که تصمیم‌گیران آن روز دربار اصفهان فکر می‌کردند که با تسلیم بی‌قید و شرط می‌توانند زنده بمانند اما محمود افغان آمد و ۸۰ هزار کشته و آن‌همه ویرانی برجای گذاشت.

عبرت‌های سقوط اصفهان هنوز هم می‌تواند در میانه تهاجم پادگان اقماری ایالات متحده و تحریم همه‌جانبه جبهه غرب، راهگشای جمهوری اسلامی باشد و اثر مخرب حکمران بی‌جسارت و متوهم را بعنوان مکمل اراده دشمنان خارجی، یادآور شود.