فرارو- وکالت فروش خودرو در سال‌های اخیر به یکی از متداول‌ترین روش‌های معامله در ایران تبدیل شده است.

به گزارش فرارو؛ خیلی‌ها تصور می‌کنند این کار صرفاً یک اقدام حقوقی است اما در واقعیت، انتخاب بین وکالت فروش و انتقال سند رسمی یک تصمیم اقتصادی است. تصمیمی که می‌تواند میلیون‌ها تومان تفاوت در هزینه نهایی معامله ایجاد کند. در این مطلب، هزینه‌های وکالت فروش خودرو را از دید اقتصادی بررسی می‌کنیم و خط قرمزهای حقوقی را نیز در پایان یادآور می‌شویم تا بتوانید تصمیم دقیق‌تری بگیرید.

تعریف فروش وکالتی خودرو

فروش وکالتی خودرو به حالتی گفته می‌شود که مالک (فروشنده)، به جای انتقال رسمی سند خودرو در دفترخانه، با تنظیم یک وکالت‌نامه بلاعزل یا مدت‌دار، اختیار فروش، تعویض پلاک و انجام امور اداری را به خریدار واگذار می‌کند.

در این روش، مالکیت رسمی خودرو همچنان به نام فروشنده باقی می‌ماند، اما خریدار به‌عنوان «وکیل»، حق استفاده و فروش خودرو را دارد.

در زمان تنظیم وکالت‌نامه، دفترخانه تمامی استعلام‌های لازم از جمله وضعیت قضایی، مالیاتی و ممنوعیت نقل‌وانتقال خودرو را انجام می‌دهد و در صورت نبود مانع قانونی، وکالت صادر می‌شود.

فروش وکالتی معمولاً با هدف کاهش هزینه‌های دفترخانه، صرفه‌جویی در مالیات، یا تسریع در معامله انجام می‌شود.

چرا معاملات وکالتی افزایش یافته‌اند؟

تحلیل داده‌های بازار خودرو در سال گذشته (1403) نشان می‌دهد که حدود 40٪ معاملات خودرو در کشور به‌صورت وکالتی انجام شده‌اند.

مهم‌ترین دلایل اقتصادی این روند عبارتند از افزایش هزینه دفترخانه‌ها و مالیات رسمی، نوسان قیمت خودرو و تمایل به فروش فوری، معاملات بین‌شهری که حضور فروشنده دشوار است و تمایل فروشندگان به کاهش هزینه‌های نهایی معامله.

در شرایط تورمی، هر هزینه‌ای که بتوان حذف کرد، حتی اگر ریسک اندکی داشته باشد، در نگاه خریدار و فروشنده یک صرفه‌جویی اقتصادی محسوب می‌شود. اما این نوع انتقال خودرو چه هزینه‌ها و ریسک‌هایی دارد و آیا از لحاظ مالی و حقوقی مقرون به صرفه و عاقلانه است؟

جزئیات هزینه وکالت فروش خودرو در سال 1404

هر سال سازمان امور مالیاتی نرخی برای «مالیات نقل‌وانتقال» منتشر می‌کند که می‌توانید با وارد کردن شماره پلاک از سایت https://cartransfer.tax.gov.ir استعلام کنید و بر همین اساس سازمان ثبت اسناد قواعدی مثل «حق‌الثبت» را اعلام می‌کند. بنابراین هزینه نهایی وکالت در دفترخانه بسته به مدل خودرو، ارزش آن و نوع وکالت‌نامه (بلاعزل یا مدت‌دار) متغیر است، اما میانگین هزینه‌ها به‌صورت زیر برآورد می‌شود:

نوع هزینه	توضیح	میانگین مبلغ (تومان)
حق‌الوکاله دفترخانه	تعرفه رسمی بر اساس ارزش خودرو	300 الی 600 هزار
مالیات نقل‌وانتقال	درصدی از ارزش خودرو طبق تعرفه سازمان امور مالیاتی	حدود 1 تا 2%
حق‌الثبت و تمبر	هزینه ثابت صدور سند رسمی	50 تا 100 هزار
هزینه صدور وکالتنامه جدید	در صورت تفویض یا تمدید	حدود 150 هزار
مجموع تقریبی	—	450 تا 850 هزار

در خودروهای زیر 500 میلیون تومان، هزینه وکالت معمولاً پنج برابر کمتر از هزینه انتقال سند رسمی است. اما هرچه ارزش خودرو بالاتر برود، مالیات سهم بیشتری از هزینه را تشکیل می‌دهد و صرفه‌جویی کاهش می‌یابد.

از لحاظ اقتصادی، وکالت فروش بهتر است یا انتقال سند رسمی؟

اگر قصد فروش سریع خودرو دارید و به دنبال کاهش هزینه‌های جانبی هستید، وکالت فروش گزینه به‌صرفه‌تری است.

اما اگر خریدار هستید و خودرو را برای نگهداری یا سرمایه‌گذاری می‌خواهید، انتقال سند رسمی امنیت مالی بیشتری دارد، حتی اگر گران‌تر باشد.

در جدول زیر هزینه‌های هر دو حالت برای مقایسه آورده شده.

معیار	وکالت فروش	انتقال سند
میانگین هزینه کل	۵۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان	۲ تا ۴ میلیون تومان
زمان انجام	کمتر از ۱ روز	۲ تا ۵ روز
مالیات و عوارض	حداقلی یا غیررسمی	کامل و رسمی
امنیت مالکیت	پایین‌تر	بالاترین سطح
سرعت نقدشوندگی خودرو	زیاد	کم‌تر

ریسک‌های مالی وکالت فروش

وکالت فروش اگرچه ارزان‌تر است، اما از دید مالی چند ریسک مهم دارد. اولین و مهم‌ترین ریسک ابطال وکالت نامه در صورت فوت فروشنده است. زیرا مطابق ماده 678 قانون مدنی وکالت در صورت فوت وکیل یا موکل خود‌به‌خود باطل و ممکن است خودرو توقیف شود، حتی اگر در متن وکالت‌نامه نوشته شده باشد «وکالت بلاعزل و مادام‌العمر». در این حالت خریدار باید با وراث وارد مذاکره شود و مجدداً برای انتقال سند هزینه دفترخانه، مالیات و استعلامات را بپردازد. بنابراین مهم است در سریع‌ترین زمان بعد از وکالت انتقال رسمی توسط خریدار انجام شود.

دومین حالت نامطلوب انتقال بدهی‌های خودرو به خریدار است. با فروش وکالتی هزینه‌های عوارض، مالیات یا جرایم احتمالی پس از امضای وکالت بر عهده خریدار است. بنابراین تحویل خودرو باید بلافاصله پس از صدور وکالت‌نامه انجام ‌شود.

همچنین هزینه‌های پنهان در پیگیری اختلافات هم یکی از موارد احتمالی است، زیرا در صورت بروز اختلاف، هزینه‌های دادرسی چند برابر صرفه‌جویی اولیه خرج روی دست خریدار می‌گذارد.

بنابراین اگر هدف شما فروش سریع و کم‌هزینه است می‌توانید با فروش خودرو به صورتی وکالتی، حدود 1 الی 3 میلیون تومان صرفه جویی کنید. اما اگر خریدار هستید، انتقال قطعی سند در دفترخانه بهتر و کم‌دردسرتر است.

توصیه می‌شود در صورتی که هدف شما صرفه‌جویی در هزینه معامله است، پیش از صدور وکالت از دفترخانه استعلام دقیق هزینه‌ها را بگیرید و نوع وکالت‌نامه (بلاعزل یا مدت‌دار) را مشخص کنید. زیرا در بسیاری از موارد، تفاوت جزئی در نوع وکالت می‌تواند چندصد هزار تومان اختلاف در هزینه نهایی ایجاد کند.