چاپ استنسیل چیست؟ + (کاربرد و مزایا)

چاپ استنسیل یا ترافارد نوعی تکنیک چاپی بوده که در آن از یک الگوی برش خورده یعنی استنسیل جهت انتقال طرح چاپ استنسیل به سطح مورد نظر استفاده می کنند. رنگ یا جوهر از طریق قسمت های باز از استنسیل عبور پیدا می کند و طرح را روی سطح، به چاپ می رساند. این روش برای چاپ روی انواع متریال ها مانند: پارچه، چوب، فلز، دیوار و… کاربرد داشته و به علت ساده بودن و هزینه اولیه پایین در اکثر هنرهای خیابانی صنایع دستی و تولید انبوه مورد استفاده قرار می گیرد.

استنسیل چیست؟

استنسیل به یک صفحه لایه نازک با جنس مقوا، پلاستیک، فلز یا دیگر متریال ها گفته می شود که طرح و الگوی خاصی روی آن برش داده شده است. وقتی که استنسیل روی یک سطح با عبور رنگ قرار بگیرد اسپری و جوهر از قسمت های خالی روی سطح اصلی منتقل می شود. از استنسیل در چاپ، هنر تجسمی، طراحی دیوار، صنعت و…. استفاده می شود و مهم ترین مزیت آن قابلیت تکرار سریع و یکنواخت طرح ها است.

استنسیل چیست؟

کاربردهای استنسیل

طرح چاپ استنسیل به علت سادگی، سرعت و انعطاف بالا دارای کاربردهای زیادی در زمینه ها و صنایع مختلف است. بعضی از مهم ترین کاربردهای استنسیل را در جدول زیر با هم مرور می کنیم.

هنر و طراحی	در هنرهایی مانند: دیوارنگاری، چاپ روی پارچه و نقاشی دکوراتیو استنسیل کاربرد بسیار زیادی دارد و می توان با آن طراحی های مختلف روی تیشرت کیف کش دیوار و سطوح مختلف را انجام داد.
صنعت و تولید	برای علامت گذاری تجهیزات، چاپ مدارهای الکترونیکی و ساخت برد مدار چاپی استنسیل کاربرد زیادی دارد.
تبلیغات و بسته بندی	در صنعت چاپ تبلیغاتی و بسته بندی استنسیل بسیار پرکاربرد است به طوری که با کمک آن چاپ لوگو و طرح روی محصولات مختلف مانند جعبه های غذایی، بطری ها، کارتون ها و…. انجام می شود. علاوه بر این می توان با کمک استنسیل به انجام تبلیغات محیطی و اقداماتی مانند ساخت استیکر، شابلون و… نیز پرداخت.
آموزش سرگرمی	از چاپ استنسیل می توان برای درست کردن کاردستی و ساخت طرح های ساده برای فعالیت کودکان استفاده کرد. همچنین ساخت دکورهای تکراری برای مهمانی ها و مراسم نیز با استنسیل قابل انجام می باشد.

استنسیل چاپ سیلک یا شابلون چاپ سیلک از ابزارهای مهم و کاربردی در روند چاپ سیلک به حساب می آید. این ابزار نوعی صفحه توری شکل بوده که روی آن طرح مشخص شده به شکل منفی ایجاد می شود. به این صورت که قسمت هایی که باید رنگ روی آن ها چاپ شود، باز هستند و قسمت هایی که نباید رنگ روی آن ها بیاید، مسدود می شوند.

ساختار استنسیل چاپ سیلک

استنسیل یا همان کلیشه در چاپ سیلک به عنوان عنصر اصلی انتقال طرح به سطح چاپ شونده عمل می کند. ساختار استنسیل بر اساس روش تولید و مواد مصرفی متفاوت است اما به صورت کلی شامل پایه توری ، امولسیون و طرح می باشد.

توری معمولاً از جنس پلی استر یا نایلون است و منافذ ریزی دارد. امولسیون ماده حساس به نور است که روی توری کشیده می شود پس از تابش نور قسمت هایی که با نور تابیده شده سخت شده و سپس طرح مورد نظر روی امولسیون قرار می گیرد.

مزایای استفاده از شابلون در چاپ سیلک

استفاده از شابلون در چاپ سیلک مزایایی دارد که در ادامه به آن ها اشاره خواهیم کرد؛

دقت و جزئیات بالا: استفاده از شابلون امکان چاپ تصاویر و طرح های پیچیده با جزئیات دقیق را می دهد.
مقرون به صرفه بودن: این روش هزینه کمتری مقایسه با برخی روش ها مخصوصاً در تیراژ های بالا دارد.
انعطاف پذیری بالا: شابلون ها را می توان برای چاپ روی انواع سطوح با جنس های مختلف استفاده کرد.
ماندگاری چاپ: رنگ های به کار رفته در چاپ سیلک دوام بالای در برابر سایش و شستشو دارند.

مراحل ساخت استنسیل چاپ سیلک

به صورت کلی فرایند ساخت استنسیل چاپ سیلک به شرح زیر است:

آماده سازی طرح: طرح در نرم افزار هایی مانند فتوشاپ و کورل ماده می کنند.
انتخاب قاب شابلون: یک قاب چوبی فلزی را انتخاب کرد و توری مخصوص چاپ سیلک را روی آن می کشند.
پوشش دهی با امولسیون: یک لایه به امولسیون روی توری شابلون اعمال می کنند.
انتقال طرح: طرح چاپ شده را روی شابلون قرار می دهند و آن را در معرض اشعه فرابنفش می گذارند.
شستشوی شابلون: پس از دادن نور فرابنفشی لامپ مخصوص شابلون را شسته تا بخش هایی از امولسیون که سخت نشده اند از بین رفته و طرح روی توری ظاهر شود.
آماده سازی برای چاپ: شلول به خوبی خشک کرده و برای چاپ آماده می کنند.
اجرای چاپ: با قرار دادن شابلون روی سطح مورد نظر، رنگ را روی آن اعمال کرده و با کاردک مخصوص رنگ را از میان توری عبور می دهند تا طرح روی سطح منتقل شود.

نحوه استفاده از استنسیل در چاپ سیلک

ابتدا استنسیل انتخاب شده را روی توری می چسبانند و از صاف بودن و بدون چین خوردگی بودن آن مطمئن می شوند و لبه های آن را محکم می کنند.

سپس با کمک کاردک یا اسکویجی مرکب یا رنگ را در یک سمت توری می ریزند و با فشار یکنواخت روی سطح توری می کشند.

به این ترتیب رنگ ها فقط از قسمت های باز استنسیل عبور کرده و طرح مورد نظر ایجاد می شود. سپس کار را در دمای مناسب قرار می دهند تا خشک شود.

منبع : اتاق چاپ