فرارو- روز گذشته خبری درباره احتمال برکناری سخنگوی وزارت امور خارجه و اعزام او به ماموریت نیویورک در کانال‌های تلگرامی منتشر شد.

به گزارش فرارو، بر اساس این خبر که بر مبنای شنیده‌های یک رسانه غیررسمی منتشر شده بود، قرار است اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه جایگزین امیرسعید ایروانی، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در مقر اصلی سازمان ملل در نیویورک شود. ایروانی سال ۱۴۰۱ جایگزین مجید تخت‌روانچی شد و به نیویورک رفت. اگرچه سه سال از ماموریت ایروانی در نیویورک می‌گذرد اما الزاماً این به معنای پایان ماموریت او نیست. چرا که پیش از این کمال خرازی ۸ سال، محمدجواد ظریف ۵ سال و محمد خزاعی ۶ سال در این جایگاه بودند. به غیر از دوره‌های یک تا چهار ساله‌ای که در سوابق وجود دارد. پیگیری خبرنگار فرارو نشان می‌دهد که خبر جابجایی بقائی و اعزام او به نیویورک، شایعه بوده و تا کنون چنین موضوعی مطرح نشده؛ اما همین شایعه نیز بی‌هدف منتشر نشده است.

دفتر ژنو تا تریبون سخنگویی

بقائی با تغییر دولت در سال ۱۴۰۳، ۱۱ مهرماه سال گذشته با حکم سیدعباس عراقچی به عنوان معاون وزیر، سخنگو و رئیس مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزارت امور خارجه منصوب شد. او از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ سفیر و نماینده دائم ایران در مقر سازمان ملل در ژنو (مقر اروپایی سازمان ملل) بود. پس از پایان ماموریتش در ژنو، به تهران بازگشت و به عنوان مشاور و دستیار وزیر امور خارجه وقت – مرحوم حسین امیرعبداللهیان – مشغول به کار شد.

بقائی از جمله دیپلمات‌های درگیر در مذاکرات برجام بود که حضورش در وزارت امور خارجه تحت مدیریت امیرعبداللهیان با حملاتی از سوی جریان تندرو روبرو می‌شد. به خصوص این که او از زمان حضور در ژنو، درگیر مذاکرات احیای برجام تحت مدیریت علی باقری کنی، معاون سیاسی وقت وزارت امور خارجه نیز شده بود و این نقش را پس از بازگشت به تهران نیز ادامه داد.

او در دوران اجرای توافق هسته‌ای هم دبیر ستاد اجرای برجام در وزارت امور خارجه بود. در مذاکرات احیای برجام، جایگزین کاظم غریب‌آبادی شد که سال ۱۴۰۰ از ماموریت وین به تهران بازگشته و معاون امور بین‌الملل قوه قضائیه شده بود. بقائی در این دوران، کمیته هسته‌ای تیم ایران را مدیریت می‌کرد.

بقائی کنار علی باقری در مذاکرات احیای برجام - وین، ۲۳ بهمن ۱۴۰۰

فروردین ۱۴۰۱ محمود نبویان، نماینده مجلس در یادداشتی انتقادی درباره مذاکرات احیای برجام و متنی که باقری کنی روی آن مذاکره می‌کرد، با ذکر اشکالاتی که نسبت به این متن داشت، نوشته بود: «همه این اقدامات تاسف‌بار ناشی از آن است که مسئولین اصلی مشغول در مذاکرات فعلی وین-یعنی مسئولین کمیته‌های هسته‌ای، تحریم، تصمیم کمیسیون مشترک و ضمیمه بازاجرا- عینا همان مسئولین اصلی تیم مذاکراتی آقای ظریف هستند. به‌طوری که کمیته هسته‌ای به آقای بقایی و کمیته تحریم به آقای سادات‌میدانی و دو کمیته تصمیم کمیسیون مشترک و نیز ضمیمه بازاجرا به آقای صابری انصاری سپرده شده است. لازم است به رئیس‌جمهور محترم-جناب حجه‌الاسلام دکتر رئیسی- که بحمدالله به صورت جدی در صدد رعایت خطوط قرمز نظام در مذاکرات است، یادآوری شود که برای دست‌یابی به یک توافقی که با رعایت خطوط قرمز نظام بتواند منافع ملت ایران را تامین کند، مستلزم آن است که تغییر فوری در تیم مذاکرات داده شود و از افراد انقلابی و متدین و متعهد به منافع ملت و خطوط قرمز نظام استفاده شود.»

ارتقاء یا تنزل؟

بقائی در حال حاضر یکی از هفت معاون وزیر امور خارجه و یکی از تغییرات اصلی سال ۱۴۰۳ در ساختار این وزارتخانه است. پس از حضور در مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای نیز بعضی تغییرات در برنامه‌های این مرکز را کلید زد؛ از جمله برگزاری جلسات پرسش و پاسخ با دانشجویان دانشگاه‌های مختلف و انجمن‌های علمی. همچنین از جمله دیپلمات‌هایی است که کار خود را از سطح کارشناسی در وزارت امور خارجه در دهه ۸۰ آغاز کرد و هیچ وقت خارج از این دستگاه نبود.

مراسم بزرگداشت نوروز، ژنو ، فروردین ۱۴۰۱

با توجه به جایگاه امروز بقائی در ساختار اداری وزارت امور خارجه، اعزام او به نیویورک به عنوان رئیس نمایندگی ایران در مقر سازمان ملل، به معنی ارتقاء اداری نیست. چرا که او پیش از این جایگاه مشابه را در سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ در مقر اروپایی سازمان ملل بر عهده داشته است. اگر او از ژنو به نیویورک هم می‌رفت، از لحاظ اداری جایگاهش ارتقاء پیدا نمی‌کرد چرا که در هر دوی این نقاط ماموریت، به عنوان سفیر و نماینده دائم حضور پیدا می‌کرد. در حال حاضر نیز معاون وزیر و سخنگوی دستگاه دیپلماسی است و انتقال به نیویورک از لحاظ اداری برای او ارتقاء به حساب نمی‌آید.

از سوی دیگر ریاست نمایندگی در نیویورک به عنوان مدیریت ارتباطات دیپلماتیک و حضور در مرکز تماس‌های بین‌المللی یکی از مهمترین جایگاه‌های سیاسی محسوب می‌شود. در فاصله سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ نیز این نمایندگی توسط مجید تخت‌روانچی مدیریت می‌شد. در حالی که دو سال پیش از آن، از وزارت امور خارجه به دفتر رئیس‌جمهور رفته و معاون سیاسی این دفتر بود. در همین ماموریت بود که مشخص شد تخت‌روانچی به سرطان مبتلا شده و زمانی که به ایران بازگشت نیز تا دو سال مسئولیتی نداشت تا این که به عنوان معاون سیاسی عراقچی به وزارت امور خارجه برگشت. با توجه به پیگیری‌های فرارو این موضوع درباره انتقال بقائی مطرح نیست و هنوز علت طرح ناگهانی آن نامشخص است.