گجت نیوز نوشت:

تاریخچه دریانوردی به روزهای اولیه پیدایش انسان در زمین می‌رسد. برخی از دانشمندان حتی بر این باور هستند که انسان‌ها ۹۰۰ هزار سال پیش به توانایی گذر از دریا دست یافتند. هرچند ایده غرق شدن کاپیتان با کشتی به قرن نوزدهم می‌رسد. داستان جالبی نیز پشت این سنت خاص وجود دارد.

غرق شدن کاپیتان با کشتی؛ سنتی دیرینه با ریشه‌های خاص

در قرن نوزدهم و دوران ویکتوریایی باورهای کاملا متفاوتی بر جهان حاکم بود. در آن زمان مفهوم جوانمردی بسیار اهمیت داشت. به همین خاطر سربازان لباس روشن و مشخص می‌پوشیدند تا کسی آنها را با افراد غیرنظامی اشتباه نگیرد. جاسوسی عملی کثیف محسوب می‌شد و سرویس‌های جاسوسی به گستردگی امروز وجود نداشتند. همچنین کاپیتان کشتی وظیفه اخلاقی خاصی نسبت به دیگران داشت.

او نه تنها باید از کشتی و محموله‌های درون آن محافظت می‌کرد، بلکه باید سلامتی و ایمنی تک تک مسافران را در اولویت قرار می‌داد.

قوانین موجود برای غرق شدن کاپیتان با کشتی

هیچ قانونی وجود ندارد که بر اساس آن کاپیتان موظف به غرق شدن با کشتی باشد. هرچند در قوانین بین‌المللی گفته شده که ناخدا باید به اصول دریانوردی محتاطانه پایبند بوده و از ایمنی مسافران و خدمه اطمینان حاصل نماید.

در سال ۱۹۱۴ و پس از رخ دادن فاجعه تایتانیک بود که کنوانسیون بین‌المللی ایمنی جان اشخاص در دریا (SOLAS) وظایف قانونی ناخدا را مشخص کرد. بعدها این کنوانسیون پایه‌های سازمان بین‌المللی دریانوردی را شکل داد. نهادی که زیرمجموعه سازمان ملل متحد است و وظیفه تدوین قوانین بین‌المللی کشتیرانی و حفظ امنیت حمل و نقل دریایی را بر عهده دارد.

شاید در قوانین جهانی به مسئله غرق شدن کاپیتان با کشتی اشاره‌ای نشده باشد، اما در قوانین برخی کشورها وضعیت فرق می‌کند. اسپانیا، یوتان، ایتالیا و فنلاند سابقه دیرینه‌ای در زمینه دریانوردی دارند. در قوانین این کشورها به صراحت عنوان شده که ناخدا باید به‌عنوان آخرین نفر از کشتی خارج شود. پیش از آن نیز باید اطمینان حاصل کند که تمامی مسافران و خدمه در امنیت هستند و دیگر هیچ تلاشی نمی‌توان برای نجات کشتی انجام داد.

همین قانون نیز باعث شده که بسیاری از کاپیتان‌ها جان خود را از دست بدهند.

قانون اولویت زنان و کودکان

برای قرن‌ها ناخدا صاحب کشتی محسوب می‌شد و در تمام زمینه‌ها اختیار کامل داشت. طبیعتا همراه با اختیار کامل مسئولیت کامل نیز می‌آمد. همچنین کشتی معمولا خانه ناخدا محسوب می‌شد و تمام زندگی او در آن قرار داشت. در صورتی که یک فاجعه دریایی رخ می‌داد، تلاش تا آخرین لحظه همیشه گزینه بهتری نسبت به ویرانی اقتصادی و مشکلات قضایی بود.

به همین خاطر حتی پیش از قرن نوزدهم نیز در اکثر مواقع کاپیتان کشتی غرق شدن را به هر سرنوشت دیگر ترجیح می‌داد. هرچند ماجرای تایتانیک باعث شد که این مسئله حسابی برجسته شود. در اثر این حادثه ۱۵۰۰ نفر از جمله ناخدا ادوارد اسمیت جان خود را از دست دادند. ناخدا نه‌تنها حاضر نشد با قایق‌های نجات از فاجعه فرار کند، بلکه دستور داد اولویت با زنان و کودکان باشد.

ریشه این دستور نیز به سال ۱۸۵۲ برمی‌گردد. در آن زمان هنوز ناوهای هواپیمابر اقیانوس‌ها را در اختیار نگرفته بودند و صنعت کشتی‌رانی نیز چندان پیشرفته نبود. کشتی نظامی انگلیسی HMS Birkenhead هنگام عبور از دماغه امید نیک در آفریقای جنوبی با صخره برخورد کرد و به‌شدت آسیب دید.

حدود ۶۴۰ افسر و سرباز به همراه زنان و کودکان خود در کشتی حضور داشتند. از میان آنها تنها ۱۹۳ نفر نجات یافتند. چراکه کاپیتان آلموند و افسران تصمیم گرفتند اولویت با زنان و کودکان است و باید غرق شدن با کشتی را انتخاب کنند. این اقدام قهرمانانه خیلی زود توجه همگان را جلب کرد و به‌عنوان یک اصل بدیهی پذیرفته شد.

نقش قوانین نجات کشتی و مالکیت آن

البته که کل ماجرا چندان قهرمانانه و جوان‌مردانه نیست. چراکه یک جنبه مهم دیگر نیز وجود دارد. بر اساس قوانین دریانوردی اگر کاپیتان کشتی در حال غرق شدن را رها کند و شخص دیگری بتواند آن را نجات دهد، کشتی و تمامی وسایل داخل آن به فرد تعلق خواهد گرفت.

در سال ۱۸۵۷ کشتی SS Central America به‌خاطر طوفان در شرف غرق شدن قرار گرفت. در آن زمان ۵۷۵ مسافر و ۲ میلیون دلار طلا در کشتی وجود داشت. ناخدا در ابتدا دستور داد که زنان و کودکان از کشتی خارج شوند. هرچند خودش تا لحظه آخر کشتی را رها نکرد.

او حتی به قایق‌های نجات نیز هشدار داد که دیگر کسی در کشتی وجود ندارد و نباید نزدیک شوند.

موارد عجیب در تاریخ دریانوردی

در سال ۱۸۹۳ دو ناو جنگی انگلیسی به ‌نام‌های HMS Victoria و HMS Camperdown مشغول انجام مانورهای تاکتیکی در سواحل لبنان بودند. دریاسالار سر جورج تریون می‌خواست نشان دهد که ناوگان دریایی تحت فرمان او توانایی انجام سریع تاکتیک‌های معکوس را نیز دارد. ببه همین خاطر به دو ستون از کشتی‌های پشت Victoria و Camperdown که به سمت یکدیگر بچرخند. هرچند که او فاصله ایمن بین آنها را در نظر نگرفته بود.

در آن زمان ارتباطات رادیویی بین کشتی‌ها وجود نداشت و همین باعث شد ناو Victoria آسیب دیده و غرق شود. در نتیجه این اتفاق ۳۵۰ نفر جان خود را از دست دادند. خود دریاسالار هم تصمیم گرفت همچون یک کاپیتان سنتی کشتی غرق شدن را بپذیرد. فرمانده روی عرشه ایستاد و فریاد زد که همه‌چیز تقصیر او بوده است.

آخرین مورد نیز به ماجرای کاپیتان فرانچسکو شتینو مربوط می‌شود. در سال ۲۰۱۲ کشتی Costa Concordia در نزدیکی جزیره جیگلیو با صخره برخورد کرد و به‌شدت آسیب دید. پس از آنکه تعدادی از ۴۲۲۹ نفر مسافر کشتی تخلیه شدند، خود کاپیتان نیز سوار قایق نجات شد. او ادعا می‌کرد که می‌خواسته عملیات نجات را از زاویه دیگری هدایت کند.

عدم اهمیت کاپیتان به سنت غرق شدن با کشتی سبب شد که ده‌ها نفر جان خود را از دست بدهند. البته که خود ناخدا نیز به همین خاطر به ۱۶ سال زندان محکوم شد.