سالانه بیش از ۳۶ میلیون نفر در جهان براثر ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر جان خود را از دست می‌دهند و حدود ۱۴ میلیون مرگ ناشی از بیماری‌های غیرواگیر در زیر ۷۰ سالگی رخ می‌دهد.

مطالعات و گزارش‌ها نشان می‌دهد که درحال‌حاضر عمده‌ترین دلیل مرگ‌های ناشی از بیماری‌های غیرواگیر، «بیماری‌های قلبی و عروقی» هستند. بیماری‌هایی که عامل مرگ ۱۷.۵ میلیون نفر در سال هستند.

ژنتیک ۵۰ سال قبل هم بود

بر اساس آخرین مطالعات بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان‌ها، حوادث و سوانح (تصادفات جاده‌ای، سوختگی، سقوط و ...)، بیماری‌های تنفسی مزمن و دیابت ۵ عامل اصلی مرگ و میر در ایران هستند. بیماری‌های قلبی و عروقی شامل فشار خون بالا، سکته‌های قلبی، سکته‌های مغزی و نارسایی قلبی و می‌شود که همچنان عامل اصلی مرگ و میر در ایران و بسیاری از کشور‌های جهان است.

عواملی از جمله شهرنشینی، تغییر در نوع تغذیه، کم‌تحرکی، چاقی، سیگار کشیدن، کلسترول یا چربی خون بالا و دیابت از دلایل عمده افزایش بروز بیماری‌های غیرواگیر هستند؛ بیماری‌هایی که در حال حاضر، بیش از ۵۳ درصد بار بیماری‌ها را به دوش می‌کشند. دکتر ایرج خسرونیا، متخصص داخلی، فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد و استاد دانشگاه به موضوع بسیار مهمی در این زمینه اشاره می‌کند: «خیلی‌ها تصور می‌کنند عامل بروز تمام بیماری‌ها ژنتیک است، اما تقصیر بیماری‌ها را نمی‌توان تنها به گردن ژنتیک انداخت. ژنتیک تا ۵۰ سال قبل هم بود، اما زمان آمار بیماری‌های قلبی تا این حد بالا نبود.»

به گفته این استاد دانشگاه، «رژیم غذایی نامناسب، بی‌تحرکی و چاقی باعث افزایش آمار بیماری‌های غیرواگیر در کشور و درنتیجه افزایش آمار مرگ‌های ناشی از این بیماری‌ها شده است؛ بیماری‌هایی مثل فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی، حمله‌های قلبی، دیابت نوع ۲ و کبد چرب که هر یک از اینها می‌توانند منجر به مرگ شوند.»

«آمار چاقی در ایران در سال‌های اخیر افزایش چشمگیری داشته و هر سال هم در حال افزایش است. اگر تا ۵۰ سال پیش ۲۰ درصد ایرانی‌ها چاق بودند، الان بیشتر از ۵۰ درصد مردم ایران چاق یا دارای اضافه وزن هستند. چاقی حتی کودکان کشور را هم درگیر است.»

دکتر خسرونیا می‌گوید: قبلا بیماری‌های قلبی عمدتا افراد مسن را درگیر می‌کرد، اما الان خیلی از افراد جوان زیر ۳۵ ساله جراحی قلب می‌کنند یا به علت بیماری‌های قلبی در آی‌سی‌یو بستری می‌شوند. یعنی سن بیماری‌های قلبی از ۵۰ سالگی به ۳۰ سالگی رسیده است!

فشار خون‌تان را مدام چک کنید

فشار خون بالا، یکی از عوامل ابتلا به بیماری‌های قلبی است و ۳۳ درصد بزرگسالان در ایران دچار این عارضه هستند؛ عارضه‌ای که در صورت کنترل نشدن می‌تواند منجر به حمله‌های قلبی، سکته مغزی، آسیب چشمی، کوری، نارسایی کلیه، آسیب دیدن سایر اندام‌ها و حتی موجب مرگ فرد شود. این در حالی است که بیش از نیمی از بیماران از ابتلای خود کاملا بی‌خبرند.

به گفته پزشکان، با افزایش سن، آمار ابتلا به فشار خون بالا نیز افزایش می‌یابد. به طوری که ۵۰ درصد افراد بالای ۶۰ سال در ایران مبتلا به فشار خون بالا هستند. اما از آنجا که میزان آگاهی عمومی نسبت به این بیماری اندک است، افراد تا دچار سردرد‌های شدید و سرگیجه و تاری دید نشوند، برای اندازه گرفتن فشار خون خود مراجعه نمی‌کنند. در حالی که حتی با وجود عدم ابتلا، افراد هر ۲ ماه یک بار باید فشار خون خود را چک کنند. دکتر منوچهر قارونی، متخصص قلب و عروق پیش از این گفته بود: «عامل اصلی ابتلا به فشار خون بالا، ژنتیک است، اما علاوه بر ژنتیک، سبک زندگی هم در ابتلا یا عدم ابتلا به این عارضه نقش مهمی دارد.»

به گفته این متخصص قلب، «مصرف زیاد نمک، تغذیه ناسالم و بی‌تحرکی احتمالِ ابتلا به بیماری‌های مزمن مثل فشار خون بالا را افزایش می‌دهند. این در حالی است که میزان مصرف نمک در ایران ۳ برابر استاندارد جهان است و بسیاری از افراد در طول هفته فعالیت بدنی کافی هم ندارند.» مصرف سیگار و سایر دخانیات، مصرف بی‌رویه الکل، استرس مزمن و مصرف غذا‌های چرب نیز مواردی هستند که به گفته متخصصان می‌توانند احتمال ابتلا به فشار خون بالا – به خصوص در افرادی که سایقه خانوادگی دارند - را افزایش دهند. موضوعی که متاسفانه کمتر مورد توجه جامعه است.