عبدالرضا فرجی راد، استاد ژئوپلیتیک با اشاره به افزایش تنش میان اوکراین و روسیه در گفت‌وگو با ایلنا عنوان کرد: واقعیت این است که پرونده اوکراین با مسائل و چالش‌های فراوانی روبه‌رو است. یکی از این مسائل، افزایش قابل توجه تعداد سربازان فراری است؛ چنان‌که اوکراین به‌سختی می‌تواند نیروی انسانی جذب کند و حتی مقامات آلمان به زلنسکی هشدار داده‌اند که چرا مانع خروج سربازان فراری به آلمان نمی‌شود. بسیاری از جوانان اوکراینی، با آگاهی از این‌که شرایط جنگ به‌گونه‌ای نیست که اوکراین برنده باشد، به‌دنبال راهی برای فرار از کشور هستند. این افراد تحصیل‌کرده و آگاه، به‌خوبی تشخیص داده‌اند که جنگ جاری جز مرگ و تخریب، نتیجه‌ای در پی ندارد و اوکراین با شرایط فعلی توان مقابله با روسیه را ندارد؛ واقعیتی که تقریباً برای هر ناظر بی‌طرف در جهان قابل درک است. افزون بر ضعف نظامی، فساد گسترده در دستگاه‌های اداری و حکومتی اوکراین، کمبود نیروهای انسانی، محدودیت منابع و شرایط سخت زندگی وضعیت را پیچیده‌تر کرده است. فساد در لایه‌های مختلف اداری ریشه دوانده و هنوز هم مشخص نیست که زلنسکی در این فسادها نقش دارد یا خیر. حتی اگر فرض کنیم او درگیر نباشد، با توجه به گستردگی فساد در شرایط جنگی، توان برخورد با تمام این عناصر آلوده را ندارد؛ چراکه ممکن است چنین اقدامی موجب فروپاشی ناگهانی ساختار حکومتی شود.

وی ادامه داد: در کنار این مسائل، پیشروی‌های اخیر نیروهای روس نیز موجب نگرانی جدی شده است. روس‌ها در روزهای گذشته به یکی از شهرهای مهم اوکراین نزدیک شده‌اند و اگر این شهر سقوط کند، ارتباط شمالی ـ جنوبی نیروهای اوکراینی قطع خواهد شد و بحران جدی برای ارتش و دولت اوکراین به‌وجود می‌آورد. از آنجا که روس‌ها از مناطق جنگلی و صعب‌العبور خارج شده و وارد دشت‌ها شده‌اند، امکان حرکت تانک‌ها و تجهیزات سنگین برای آنها فراهم شده است؛ عاملی که سرعت پیشروی روسیه را افزایش داده است. اما بحران تنها به سطح میدانی میان اوکراین و روسیه محدود نیست؛ بلکه به سطح بین‌المللی نیز سرایت کرده است. رهبران اروپایی از جمله رئیس‌جمهوری لهستان، صدراعظم آلمان و نخست‌وزیر انگلیس هشدار داده‌اند که جنگ با روسیه تقریباً اجتناب‌ناپذیر است. هرچند ممکن است در این اظهارات نوعی بزرگ‌نمایی وجود داشته باشد، اما چند عامل موجب تشدید احساس تهدید شده است. یکی از این عوامل، پرواز پهپادهای ناشناس بر فراز شهرهای اروپایی (حتی تا بلژیک) بوده است؛ پهپادهایی که احتمال می‌رود به‌نوعی با روسیه در ارتباط باشند، هرچند مدرک قطعی برای این ادعا وجود ندارد. همین پروازها، بدون انجام حملات نظامی، نوعی ترس و ناامنی در میان رهبران اروپایی ایجاد کرده و آنها را به تکاپو انداخته تا واکنشی درخور نشان دهند.

سفیر پیشین ایران در نروژ تصریح کرد: از سوی دیگر، اروپایی‌ها با مشکل دیگری به نام دونالد ترامپ مواجه هستند. در شرایطی که اروپا خواهان هماهنگی و همکاری با آمریکا برای مقابله با روسیه است، ترامپ نه‌تنها در تأمین تسلیحات یا اعطای موشک به اوکراین تعلل می‌کند، بلکه گاهی با روس‌ها وارد مذاکراتی می‌شود که نتیجه آن مبهم باقی می‌ماند. این رفتارها سیستم تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی اروپایی‌ها را به‌هم ریخته و آن‌ها را دچار تردید و سردرگمی کرده است. بر این اساس باید گفت که پرونده اوکراین پیچیده است و چشم‌انداز روشنی برای آینده آن وجود ندارد. با این حال، به‌نظر می‌رسد که روس‌ها در هفته‌های آینده پیشروی‌های بیشتری خواهند داشت؛ چراکه وضعیت اوکراین از نظر ساختاری، اقتصادی و نظامی بسیار شکننده است و انسجام لازم را ندارد. در این شرایط، این پرسش مطرح است که آیا دونالد ترامپ می‌تواند در این وضعیت پراکنده و تشتت‌زا نقش مثبت برای پایان جنگ ایفا کند یا خیر؟ در پاسخ باید گفت که آمریکا و غرب تلاش کرده‌اند صادرات انرژی روسیه را کاملاً تحریم کنند. هرچند مجارستان به رهبری ویکتور اوربان همچنان مقاومت می‌کند اما سایر کشورهای اروپایی طرح‌هایی را بررسی می‌کنند که حتی خرید انرژی از روسیه را برای تمام کشورها ممنوع کنند. مجارستان در واکنش تهدید کرده که به دادگاه اروپا شکایت کند.

وی افزود: در این میان، روس‌ها نیز با مشکلاتی روبه‌رو هستند؛ به گونه‌ای که نفت تولیدی آن‌ها در دریا معطل مانده، اما اخیراً قیمت نفت خود را آن‌قدر پایین آوردند که دوباره برای چین جذاب شده است. هند نیز به‌دلیل فشارهای آمریکا، خرید نفت از روسیه را متوقف کرده است. با این وجود، با فروش نفت ارزان، روسیه توانسته بخشی از نقدینگی لازم برای تأمین هزینه‌های جنگ را فراهم کند. باید در نظر داشت که حدود ۴۰ درصد درآمد روسیه از فروش نفت است و فشار تحریم‌ها همچنان بر اقتصاد این کشور سنگینی می‌کند. با این همه، روس‌ها همچنان در موضع برتر در میدان جنگ هستند و به‌نظر می‌رسد قصد دارند این جنگ را تا جایی که امکان دارد، ادامه دهند. حملات پهپادی و موشکی اوکراین نیز هرچند برخی مراکز حساس روسیه را هدف قرار داده، اما روس‌ها با سرعت به ترمیم این نقاط پرداخته‌اند و برای تداوم عملیات نظامی خود آمادگی لازم را دارند. هنوز حدود ۳۰ درصد از مناطقی که روسیه قصد دارد به‌طور کامل کنترل کند، در اختیار آن نیست؛ با این حال احتمال فروپاشی ناگهانی جبهه اوکراین وجود دارد، به‌ویژه اگر برخی مناطق کلیدی سقوط کند.

فرجی راد در پایان خاطرنشان کرد: جبهه اوکراین تنها محدود به میدان نبرد نیست؛ بلکه در داخل کشور نیز مردم با مشکلات شدید اقتصادی، انرژی، برق و سوخت روبه‌رو هستند و با آغاز فصل سرما، شرایط دشوارتر خواهد شد. هرچند مردم اوکراین تاکنون مقاومت قابل‌توجهی از خود نشان داده‌اند، اما درصورت کاهش درآمدهای ارزی و فشارهای بیشتر، شرایط اجتماعی و امنیتی کشور نیز آسیب‌پذیرتر می‌شود. در این میان، هرچند غرب تلاش می‌کند فشار را بر روسیه افزایش دهد، اما روس‌ها با ارسال پهپادهای ناشناس به‌سوی اروپا، تلویحاً پیام داده‌اند که درصورت ورود نیروهای اروپایی به جنگ، این پهپادها می‌توانند به‌جای شناسایی، به‌صورت عملیاتی هم وارد شوند. با این حساب، هرچند برخی رهبران اروپایی تهدید به درگیری مستقیم با روسیه می‌کنند و از «جنگ اجتناب‌ناپذیر» سخن می‌گویند، اما به‌نظر نمی‌رسد که به این زودی‌ها وارد یک جنگ تمام‌عیار با روسیه شوند. افزون بر این، حتی به متحد اصلی خود یعنی ترامپ نیز اطمینان کامل ندارند و این موضوع، خطر را برای اروپا مضاعف می‌کند.

انتهای پیام/