مقام‌های محلی اوکراین اعلام کردند که در جریان حمله شبانه روسیه در بامداد جمعه، حجم زیادی از موشک‌ها و پهپادها کی‌یف را هدف قرار دادند. بنا بر گزارش نیویورک‌تایمز، این حمله شش کشته بر جای گذاشت و باعث آتش‌سوزی در چندین ساختمان در سراسر شهر شد. ناظران مدعی‌اند این تازه‌ترین مورد از سلسله حملات هوایی روسیه است که معمولا زیرساخت‌های برق اوکراین را هدف قرار می‌دهد تا با نزدیک شدن زمستان، شهروندان را در سرما و تاریکی فرو ببرد. در ادامه این گزارش آمده که حملات جدید روسیه، خارکیف در شمال‌شرق اوکراین را نیز هدف قرار داد و باعث محدودیت در برق‌رسانی و اختلال در تامین آب شد. با این حال، تمرکز اصلی حملات به نظر می‌رسید کی‌یف باشد. نیروی هوایی اوکراین اعلام کرد که روسیه در این حمله از ۱۹ موشک و ۴۳۰ پهپاد استفاده کرده است.

به گزارش اعتماد، ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهور اوکراین، همزمان در شبکه‌های اجتماعی مدعی شد: «این حمله‌ای حساب‌شده و عمدی بود که هدف آن ایجاد بیشترین خسارت به مردم و زیرساخت‌های غیرنظامی قلمداد می‌شود.» به ادعای زلنسکی، اوکراین اما با قدرتی دوچندان به این حملات پاسخ خواهد داد. به ادعای این نشریه، این جمله احتمالا اشاره‌ای است به کارزار کی‌یف برای حملات گسترده علیه زیرساخت‌های نفتی روسیه، که هدف آن کاهش درآمدهای انرژی این بازیگر است. این درحالی است که پیش‌تر نیز مقامات روسیه در منطقه جنوب‌غربی کراسنو‌دار از حمله‌ای به بندر نووروسییسک در دریای سیاه خبر دادند، جایی که پهپادهای اوکراینی به یک انبار نفت، ترمینال کانتینری و تاسیسات ساحلی آسیب رساندند.

تشدید درگیری‌ها: اوکراین و روسیه در مدار حملات متقابل

در هفته‌های اخیر، نیروهای اوکراینی دامنه کارزار حملات گسترده خود را گسترش داده و شبکه برق روسیه را نیز هدف قرار داده‌اند؛ چند ایستگاه فرعی و نیروگاه حرارتی مورد حمله قرار گرفته و باعث خاموشی موقت شده است. برخی تحلیلگران مدعی‌اند هدف از این حملات درگیر کردن شهروندان روس و در عین حال نشان دادن توانایی اوکراین برای پاسخ متقابل به حملات روسیه است. با این حال، این گروه همزمان اذعان دارند که روسیه همچنان در جنگ هوایی برتری دارد.

تنها در ماه گذشته، روسیه بیش از ۵۵۰۰ پهپاد تهاجمی و پهپاد فریب‌دهنده به سمت اوکراین پرتاب کرده است و این کشور را مجبور کرده تقریبا هر شب آسمان خود را در حالت تدافعی قرار دهد. همچنین، طبق تحلیل داده‌های منتشر شده توسط نیروی هوایی اوکراین که توسط نیویورک‌تایمز بررسی شده است، در این مدت نزدیک به ۲۷۰ موشک شلیک شده که بیشترین میزان در یک ماه از اوایل سال ۲۰۲۴ به شمار می‌رود. زلنسکی مدت‌هاست که از متحدان غربی اوکراین خواسته است تا سامانه‌های پدافند هوایی بیشتری دراختیار این کشور قرار دهند.

او اعلام کرده است که قصد دارد سامانه‌های پاتریوت را از ایالات‌متحده سفارش دهد، سامانه‌هایی که ساخت هر کدام حداقل یک میلیارد دلار هزینه دارند. کی‌یف که تقریبا چهار سال جنگ را پشت سر گذاشته و با مشکلات مالی شدیدی روبه‌رو است، ناچار است از هم‌پیمانان اروپایی خود بخواهد هزینه این تجهیزات را تامین کنند. به گزارش نشریه پولیتیکو، زلنسکی که همواره گفته است اوکراین به حملات کرملین با ضربات دوربرد به خاک روسیه پاسخ می‌دهد، مجددا از جهان خواست تا با تحریم‌ها، مسکو را متوقف و پدافند هوایی کی‌یف را تقویت کنند.

به ادعای زلنسکی، روسیه هنوز قادر است نفت بفروشد و برنامه‌های خود را پیش ببرد و همه اینها باید متوقف شود. نشریه گاردین نیز همزمان آورده است: با این همه اما ارتش اوکراین پیش‌تر و در روز پنجشنبه از موشک کروز «فلامینگو» به ‌همراه پهپادهای تولید داخل برای هدف قرار دادن مناطقی از خاک روسیه استفاده کرده است. موشک FP-5 اوکراین‌ساخت توانایی پرواز تا ۳۰۰۰ کیلومتر (۱۸۶۴ مایل) را دارد و می‌تواند در فاصله ۱۴ متر (۴۵ فوت) از هدف خود فرود بیاید. به گزارش این نشریه و براساس نظر کارشناسان، این موشک از بزرگ‌ترین موشک‌های مشابه در جهان است و قادر است یک کلاهک ۱۱۵۰ کیلوگرمی (۲۵۳۵ پوندی) حمل کند.

به ادعای ناظران، این موشک تا حدی جایگزینی برای موشک‌های پیشرفته «تاماهاوک» است که ایالات‌متحده تاکنون از تحویل آنها به اوکراین خودداری کرده است. ستاد کل ارتش اوکراین اعلام کرد که نیروهای این کشور یک ترمینال نفتی دریایی در کریمه، پارکینگ هلیکوپتر و انبار پهپادها، مناطق آموزشی در فرودگاه کیروف‌سک و یک ایستگاه رادار پدافند هوایی در منطقه یوپاتوریا را با استفاده از این موشک‌ها هدف قرار داده‌اند.

فساد و ناپایداری داخلی، مانع دستیابی به برتری قاطع اوکراین

وب‌سایت الجزیره با انتشار گزارشی از معضلات درونی اوکراین آورده است: اوکراینی‌ها با رسوایی فساد مرتبط با متحدان رییس‌جمهور ولودیمیر زلنسکی مواجه هستند و این موضوع جبهه نبرد را در حالتی ناپایدار قرار داده است و احتمالا باعث شده است که تاکنون هیچ‌یک از طرفین نتوانند برتری قاطعی به دست آورند. در همین راستا، هم روسیه و هم اوکراین‌بارها محله‌ها و ساختمان‌های منفرد را از یکدیگر پس می‌گرفتند و دوباره تصرف می‌کردند. «هوس»، فرمانده تیم پهپادی از تیپ ۶۸ ژاگر در حومه پوکروفسک، به خبرگزاری رویترز گفت: «اینجا یک ساختمان دراختیار ماست، ساختمان بعدی توسط روسیه اشغال شده و ظرف چند ساعت جای آنها عوض می‌شود.» با این حال، به نظر می‌رسد که نیروهای روسیه به‌تدریج در حال پیشروی هستند.

در همین رابطه، نیروهای اوکراینی به خبرگزاری رویترز گفتند که دفاع از پوکروفسک به‌ طور پیوسته در حال ضعیف شدن است. همزمان، وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که نیروهایش در حال پیشروی در پوکروفسک درگیر نبردهای خانه‌به‌خانه هستند. به باور گروهی از ناظران، این تاکتیک‌ها به روس‌ها اجازه داده است تا مرکز پوکروفسک را اوایل نوامبر به تسلط خود درآورند و در هفته گذشته تلاش داشتند مسیر خود را به سمت شرق و غرب گسترش دهند.

در «میرنوراد» در شرق پوکروفسک نیز نیروهای روسیه در حال نفوذ به بخش‌های شرقی شهر بودند و این هفته پیشروی محدودی در لبه شمالی آن داشتند، درحالی که مدافعان اوکراینی بخش عمده شهر را محکم در اختیار داشتند. با این همه، هر دو شهر در موقعیتی آسیب‌پذیر در محاصره روسیه از شمال، جنوب و شرق قرار دارند، به‌ طوری که تنها مسیرهای تامین و فرار به سمت غرب باز است. در همین رابطه، موسسه مطالعه جنگ در واشنگتن نوشت که اهمیت عملیاتی تصرف این شهرها توسط روسیه به این بستگی دارد که آیا نیروهای اوکراینی عقب‌نشینی منظم انجام می‌دهند یا فرار بی‌نظم و همچنین به توانایی نیروهای روسیه در بهره‌برداری از فروپاشی محاصره و انجام تعقیب موفق مرتبط است.

روز شنبه، خبرگزاری اکسیوس گزارش داد که تعطیلی دولت امریکا ممکن است تحویل ۵ میلیارد دلار سیستم‌های تسلیحاتی به متحدان ناتو و اوکراین را به تاخیر انداخته باشد، اگرچه این گزارش ارتباط مستقیمی با دفاع از پوکروفسک ندارد. وزارت دفاع روسیه ادعا کرد که «اوسپنووکا»، «نووویه» و «اسلادکویه» در زاپوریژیا، «ولچی» در «دنیپروپتروفسک» و «گناتوفکه» در دونتسک را تصرف کرده است.

نقش حیاتی امریکا در حفظ مقاومت اوکراین

رون وحید، مدیرعامل شرکت Magellan Investment Holdings و رییس هیات‌مدیره شرکت اطلاعات راهبردی Arcanum، که به‌ تازگی از شهر درگیر پوکروفسک بازگشته، پس از گفت‌وگوی مستقیم با ژنرال الکساندر سیرسکی، فرمانده کل نیروهای مسلح اوکراین، در گفت‌وگو با واشنگتن‌پست گفت: «برایم روشن شد که حتی اگر پوکروفسک درنهایت سقوط کند، این سقوط بهای سنگینی برای روسیه خواهد داشت و مسکو برای پیشروی در هر متر اضافه از خاک اوکراین همچنان تلفات دردناکی خواهد داد.» به گفته او، باوجود شجاعت چشمگیر نیروهای اوکراینی، سرنوشت جنگ همچنان نامعلوم است و کمک‌های امریکا همچنان حیاتی است.

به گزارش واشنگتن‌پست، تصمیم اخیر دونالد ترامپ برای خودداری از ارسال موشک‌های کروز «تام‌هاوک» نشانه‌ای از احتیاط راهبردی بود و تصمیم درستی محسوب می‌شود. ایالات‌متحده باید به حمایت از توان دفاعی اوکراین ادامه دهد، اما ارسال تام‌هاوک‌هایی که استفاده و یکپارچه‌سازی آنها دشوار است، توجیهی ندارد. در عوض، تمرکز باید بر تحویل سلاح‌هایی باشد که فورا قابل استفاده‌اند؛ چراکه در کنار تشدید فشارهای اقتصادی، مسکو ناگزیر خواهد شد بدون گرفتار شدن واشنگتن در چرخه خطرناک تشدید تنش، با یک توافق مذاکره‌شده برای پایان درگیری‌ها موافقت کند.

ناظران بر این باورند که اوکراین تاکنون نشان داده است که به ‌طرز خارق‌العاده‌ای توان سازگاری و ابتکار دارد. پهپادهای دوربرد ساخت داخل اهدافی را در عمق خاک روسیه مورد اصابت قرار داده‌اند و امریکا باید به تقویت این توانمندی‌های نوظهور کمک کند. همکاری در حوزه نوآوری‌های مرتبط نه‌ تنها به اوکراین در نبرد امروز کمک می‌کند، بلکه درس‌هایی برای ارتش امریکا فراهم می‌آورد تا در مواجهه با رقبای آینده بهتر عمل کند. در ادامه گزارش این نشریه آمده است که اوکراین فورا به ابزارهای بیشتری نیاز دارد تا بتواند پیشروی‌های زمینی روسیه را متوقف کند و حملات هوایی را در مبدا مختل سازد.

سامانه‌های کارآمدی وجود دارند که با تجهیزات فعلی اوکراین سازگار هستند. موشک ERAM‌ ‌(Extended Range Attack Munition‌) که با جنگنده‌های اف-۱۶ اوکراین قابل استفاده است، حدود ۲۸۰ مایل برد دارد. موشک‌های کروز «تائوروس» ساخت آلمان نیز بیش از ۳۰۰ مایل برد دارند و برای نفوذ به اهداف به‌شدت مستحکم طراحی شده‌اند. این تسلیحات می‌توانند توان اوکراین را برای هدف قراردادن نیروهای پیشروی روسیه، مراکز لجستیکی، خطوط تدارکاتی و اتاق‌های فرماندهی افزایش دهند.

به ادعای واشنگتن‌پست اما خطر افزایش فشارها علیه روسیه این است که هر دو طرف را به تشدید بیشتر تنش‌ها وسوسه کند. بنابراین، اوکراین باید استراتژی‌ای را دنبال کند که هم حاکمیت خود را حفظ کند و هم همیشه به روسیه یک گزینه خروج معتبر ارایه دهد. پذیرش هرگونه مصالحه سرزمینی باید همراه با تضمین آینده بلندمدت اوکراین از طریق ادغام عمیق‌تر امنیتی و اقتصادی با شرکای غربی باشد. در هر حال، مشارکت امریکا در هرگونه توافق ضروری است و برای تثبیت جایگاه ایالات‌متحده، به‌ویژه به عنوان شریک اقتصادی، اوکراین نیز باید اصلاحات اساسی انجام دهد و آنچه اهمیت بسیاری دارد، حمایت راهبردی و تعیین‌کننده است.

امریکا و مدیریت جنگ اوکراین

در همین راستا، «ربکا لیسنر» پژوهشگر ارشد سیاست خارجی امریکا در شورای روابط خارجی و معاون دستیار رییس‌جمهور در دولت بایدن، در نشریه فارن افرز نوشت: «دونالد ترامپ در جریان کارزار انتخاباتی‌اش در سال ۲۰۲۴ به رای‌دهندگان اطمینان داده بود که جنگ‌های اوکراین و غزه را پایان خواهد داد، اما هر دو جنگ تاکنون ادامه یافته‌اند و تلاش‌های دیپلماتیک تنها به‌ صورت مقطعی و نامنظم پیش رفته است.» با این حال، دلایل این ناکامی و مشکلات تنها به شخص ترامپ بازنمی‌گردد. سختی پایان دادن به این دو جنگ، به ‌ویژه جنگ اوکراین، چالش‌های راهبردی امریکا در مدیریت گروه کوچکی از شرکای آنچه «شبه‌متحدان» نامیده می‌شوند را نشان می‌دهد. «شبه‌متحدان» که از پایان جنگ جهانی دوم بخشی از شبکه ائتلافی امریکا بوده‌اند، جایگاهی فراتر از شریک عادی دارند، اما همچون متحدان رسمی نیستند.

آنها در واشنگتن اهمیت ویژه‌ای دارند، اما یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک اتحاد واقعی را ندارند و آن «تضمین امنیتی رسمی ازسوی ایالات‌متحده» است. درگیری‌های اخیر در اوکراین «شبه‌متحدان» را به محور سیاست خارجی امریکا تبدیل کرده است. ایالات‌متحده از اوکراین جهت مقاومت در برابر تلاش روسیه برای سلطه بر این کشور حمایت کرده و میلیاردها دلار سلاح پیشرفته دراختیار نیروهای مسلح آن قرار داده است. اوکراین توانسته حاکمیت و استقلال سیاسی خود را حفظ کند، درحالی که روسیه نیز متحمل خسارات مادی شده است و همه اینها بدون درگیری مستقیم میان مسکو و واشنگتن رخ داده است.‌ این تجربه نشان می‌دهد که حمایت از شبه‌متحدان قدرتمند در خطوط مقدم ژئوپلیتیک چه مزایایی دارد: این روابط به امریکا اجازه می‌دهد منافع خود را در مناطق حساس و حیاتی از طریق ابزارهای غیرمستقیم و کم‌هزینه‌تر پیش ببرد. با این حال، تلاش‌های امریکا برای مدیریت نقش خود در این جنگ‌ها همچنین چالش‌های راهبردی ذاتی در «شبه‌اتحادها» را برجسته کرده است. اگر ترامپ بخواهد به هدف خود در برقراری صلح در اروپا دست یابد، دولت او باید این چالش‌ها را بهتر مدیریت کند.

درباره شبکه جهانی متحدان؛ مرز بین تعهد و ابهام

واشنگتن در شبکه گسترده روابط جهانی خود، اکثر کشورها را یا «متحد» یا «همکار» دسته‌بندی می‌کند. واشنگتن با متحدان خود از طریق پیمان‌های قانونی که شامل بندهای دفاع متقابل است، متعهد می‌شود. این تعهد که حمله به یکی، حمله به همه تلقی می‌شود، امنیت متحدان را تضمین کرده و چتر هسته‌ای امریکا را نیز شامل می‌شود. در مقابل، همکاران ممکن است از کمک‌های امنیتی امریکا برخوردار شوند، اما نمی‌توانند مطمئن باشند که ارتش ایالات‌متحده در صورت حمله به آنها وارد عمل خواهد شد. «شبه‌متحدان» ممکن است آموزش‌ها و کمک‌های نظامی گسترده دریافت کنند، میزبان تعداد زیادی از نیروهای امریکایی باشند و هماهنگی نزدیکی با واشنگتن داشته باشند، اما شامل تعهد امنیتی نمی‌شوند. برخلاف «همکاران»، میزان و دامنه سرمایه‌گذاری واشنگتن در امنیت شبه‌متحدان، ابهام ایجاد می‌کند و مشخص نیست که امریکا تا چه حد در دفاع از آنها در صورت حمله دخالت خواهد کرد. با این حال، دلایل خوبی وجود دارد که چرا امریکا از ارایه نوع تعهد دفاع متقابل که پیمان رسمی را شکل دهد، خودداری می‌کند؛ از‌جمله نگرانی از درگیر شدن در منطقه‌ای پرتنش، تحریک دشمن یا تعهد به دفاع از کشوری که ممکن است سیاست‌های موردنظر واشنگتن را دنبال نکند.

این ابهام باعث می‌شود شبه‌اتحادها ابزارهای بازدارندگی و تضمین امنیت ضعیف‌تری نسبت به اتحادهای رسمی باشند و توضیح می‌دهد که چرا «شبه‌متحدان» در برابر تجاوز خارجی آسیب‌پذیرتر از متحدان پیمانی هستند. در جریان جنگ روسیه و اوکراین در سال ۲۰۲۲، فرماندهان نظامی اوکراین و امریکا به ‌طور مشترک راهبردی را طراحی کردند تا خطوط دفاعی روسیه در خرسون شکسته شود و مناطقی تصرف گردد که به نیروهای اوکراینی امکان می‌داد پل زمینی بین کریمه و بخش‌های اشغال ‌شده اوکراین را قطع کنند. با این حال، این طرح با واقعیت‌های داخلی اوکراین مواجه شد: اجتناب از ریسک‌های شدید انسانی و عبور از خطوط دفاعی روسیه می‌توانست بسیار خونین باشد و رقابت‌ها و اختلافات میان فرماندهان نظامی و رهبران سیاسی اوکراین اجرای آن را با مشکل مواجه کرد. باوجود برنامه‌ریزی دقیق مشترک، سیاستگذاران امریکایی قادر نبودند اوکراین را مجبور کنند تا این عملیات را به سرانجام برساند. از طرفی، ایالات‌متحده ممکن است در ارزیابی یا مدیریت خطر تشدید تنش‌ها با شبه‌متحدان خود هم‌نظر نباشد. اگرچه واشنگتن ممکن است منافع راهبردی قوی در نتیجه جنگ‌هایی که شبه‌متحدان در آن نقش دارند داشته باشد، اما می‌تواند میزان دخالت خود را تنظیم کند. برای «شبه‌متحد» خطرات همیشه بالاتر و اغلب وجودی هستند. آنها ممکن است آماده باشند ریسک‌هایی را بپذیرند که می‌تواند به تشدید قابل‌توجه بحران منجر شود.

در دولت بایدن، رهبران اوکراین همواره فهرستی طولانی از درخواست‌های خود برای دریافت سامانه‌های تسلیحاتی پیشرفته ارایه کرده‌اند. اما مقامات بایدن معتقد بودند که ارایه این تسلیحات خطراتی در زمینه آمادگی نظامی امریکا و احتمال تشدید تنش به همراه دارد. ‌وقتی بایدن در آوریل ۲۰۲۴، ارسال محدود ATACMS به اوکراین را با محدودیت‌های واضح در استفاده از آنها تصویب کرد، این سلاح‌ها منافع تاکتیکی فراهم کردند اما دستاورد راهبردی چشمگیری نداشتند. دینامیک مشابهی نیز، اگرچه کمتر علنی، رخ داد؛ زمانی که اوکراین ‌بارها خواستار مجوز استفاده از تجهیزات امریکایی برای حمله به خاک روسیه شد و نهایتا موفق شد موافقت محدود امریکا را به دست آورد. در هر دو مورد، اوکراین حاضر بود ریسک کند تا به پیروزی‌های نظامی یا حتی دستاوردهای روحیه‌بخش دست یابد و احتمالا از مداخله مستقیم نظامی امریکا استقبال می‌کرد، درحالی که واشنگتن می‌کوشید هم نیازهای نظامی کی‌یف را برآورده کند و هم از نوعی تشدید تنش جلوگیری کند که امریکا یا ناتو را مستقیما وارد جنگ نماید. تلاش‌ها برای حل این تنش منجر به سیاست‌هایی شد که برای هر دو طرف بهینه نبود: واشنگتن ریسک بیشتری از آنچه می‌خواست پذیرفت، اما نه به اندازه‌ای که به اوکراین یک جهش قاطع بدهد.

راهبردی هوشمندانه؛ کلید پایان موفقیت‌آمیز جنگ اوکراین

رابطه میان امریکا و شبه‌متحد خود، به‌ ویژه در زمان جنگ، یک نقطه ثقل است: اگر این رابطه آسیب ببیند، شکاف ایجاد شده به نفع دشمن تمام می‌شود. وقتی شبه‌متحدان درگیر جنگ‌های طولانی می‌شوند، موثرترین روش برای امریکا جهت دستیابی به نتیجه مطلوب، یا کمک به شریک خود برای پیروزی کامل در جنگ است، یا متقاعد کردن دشمن که حمایت ادامه خواهد یافت تا زمانی که توافق صلح مطلوب حاصل شود. این دینامیک‌ها مدیریت حمایت نظامی حیاتی به عنوان اهرم فشار برای شکل‌دهی به نحوه جنگیدن شبه‌متحد و پذیرش صلح را دشوار می‌کنند و همچنین پایان دادن به جنگ‌هایی که شامل حمایت از شبه‌متحدان هستند را به چالشی بزرگ تبدیل می‌کنند.

در تلاش برای پایان دادن به جنگ اوکراین، ترامپ این محاسبه را داشت که وابستگی اوکراین به ایالات‌متحده به او اجازه می‌دهد کی‌یف را به پذیرش یک توافق صلح به‌شدت به نفع مسکو وادار کند. او این فرضیه را با سرزنش علنی زلنسکی در دفتر بیضی و سپس قطع کمک‌های نظامی و اطلاعاتی آزمایش کرد. اما به جای مجبور کردن اوکراین به امتیازدهی برای پایان جنگ، این اقدام تنها ضعف روابط کی‌یف و واشنگتن در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ را برجسته کرد و کرملین را ترغیب نمود تا بر استراتژی سرسختانه دیپلماتیک خود و افزایش فشار نظامی پافشاری کند. چالش‌های راهبردی که شبه‌اتحادها برای سیاستگذاران ایجاد می‌کنند، همواره موجب ناامیدی می‌شوند. پایان دادن به جنگ اوکراین نیز برای امریکا، آن‌هم با شرایط مطلوب، نیازمند مدیریت هوشمندانه این معضلات است. در این زمینه، بسیار حیاتی است که حمایت قوی از «شبه‌متحدان» به جامعه امریکا منتقل شود و این حمایت توضیح داده شود، بدون آنکه تعهداتی ایجاد گردد.