آشنایی با مفاهیم پایه‌ی علم اقتصاد (بخش دوم: اقتصاد کلان)

مفاهیم پایه در اقتصاد کلان (اقتصاد کلان چیست) موضوعی است که قصد داریم در این نوشته به آن بپردازیم. این نوشته، ادامه‌ی بخش نخست آشنایی با مفاهیم پایه‌ی علم اقتصاد است و توصیه می‌شود درصورتی‌که بخش نخست این نوشته را مطالعه نکرده‌اید، در ابتدا بخش نخست را ملاحظه بفرمایید. در قسمت اول آشنایی با مفاهیم پایه‌ی علم اقتصاد به طور خلاصه تعاریف اقتصاد خرد و کلان و تمایز این دو را توضیح داده‌ایم.

اقتصاد کلان چیست

برخی مفاهیم پایه در اقتصاد کلان

۱/ تولید ناخالص داخلی

منظور از تولید ناخالص داخلی مجموع ارزش نهایی تمامی کالاها و خدماتی است که در یا بازه‌ی زمانی معین در داخل مرزهای یک کشور تولید شده‌اند.

دقت داشته باشید که:

یک) اگرچه برای محاسبه‌ی تولید ناخالص داخلی روش‌های مختلفی موجود است، با این حال معمولاً ارزش نهایی کالا و خدمات در محاسبه‌ی این شاخص در نظر گرفته می‌شود. منظور از ارزش نهایی، ارزش کالاها و خدماتی است که واسطه نیستند و در انتهای زنجیره‌ی تولید قرار دارند. خدمات ارائه شده از سوی یک پزشک و مبلمان تولید شده برای منازل نمونه‌هایی از خدمات و کالاهای نهایی هستند.

دو) در محاسبه‌ی تولید ناخالص داخلی ارزش نهایی کالاها و خدمات تولید شده توسط اتباع خارجی ساکن در کشور محاسبه می‌شود، لیکن ارزش نهایی کالاها و خدمات نهایی تولید شده توسط متولدین یک کشور که در کشور دیگری ساکن هستند محاسبه نمی‌گردد.

سه) در محاسبه‌ی تولید ناخالص داخلی تولیدات در بخش غیر پولی اقتصاد، مثل کارهای اجتماعی، خانه‌داری و …، در نظر گرفته نمی‌شود.

۲/ تولید ناخالص ملی

در محاسبه‌ی تولید ناخالص ملی، ارزش نهایی تولیدات اتباع خارجی ساکن در کشور از تولید ناخالص داخلی کسر، و ارزش نهایی تولیدات متولدین یک کشور که ساکن در کشور دیگر هستند و درآمد آنها به کشور بازگردانده می‌شود، با تولید ناخالص داخلی جمع می‌گردد.

۳/ تورم

تعاریف گوناگونی از تورم در اقتصاد ارائه شده است. اما می‌توان به طور مختصر گفت تورم به معنی افزایش نامنظم و روزافزون سطح عمومی قیمت‌هاست. به عبارت دیگر تورم یعنی باید برای خرید کالاها و خدمات مشابه پول بیشتری نسبت به قبل پرداخت شود.

۴/ نرخ بهره

زمانی که شما امروز پولی را به شخصی برای مدت یکسال قرض می‌دهید، احتمالاً آگاهید که این پول درسال آینده ارزشی کمتر نسبت به امروز خواهد داشت. این واقعیت بدین دلیل است که پول دارای ارزش زمانی است. ارزش زمانی بدین معنی که، به عنوان مثال، درصورتی‌که شما همین پول را به جای قرض دادن در بانک سپرده‌گذاری می‌کردید در طول یکسال سودی علاوه بر اصل پول عاید شما می‌شد.

ارزش زمانی پول و تورم دو عامل اصلی برای کاهش ارزش پول در اثر گذر زمان است. نرخ بهره در اصل نرخی است که باعث میشود این کاهش ارزش جبران شود. در واقع وام گیرنده بایستی برای جبران کاهش ارزش پول وام‌دهنده به سبب گذشت زمان، علاوه بر اصل پول مقداری بهره نیز به وام‌دهنده پرداخت کند.

۵/ سیاست مالی

منظور از سیاست مالی این است که دولت با استفاده از دو ابزار اصلی مالیات و مخارج دولت تقاضای کل در اقتصاد، توزیع درآمد و الگوی تخصیص منابع را تحت تاثیر قرار دهد.

* نمونه‌ای از سیاست مالی: کاهش مخارج دولت در دوران تورم می‌تواند باعث کاهش تقاضا و درنتیجه کاهش تورم شود.

۶/ سیاست پولی

منظور از سیاست پولی استفاده از دو ابزار اصلی نرخ بهره و عرضه‌ی پول برای تاثیرگذاری بر فاکتورهای اساسی اقتصادی، نظیر تورم، بیکاری و …، است.

* نمونه‌ای از سیاست پولی: دولت می‌تواند با افزایش یا کاهش نرخ بهره‌ی قانونی بر تورم تاثیر گذارد.

نویسنده: آرش شمسی

منابع:

چطور

ویکیپدیا

اقتصاد کلان تالیف جمشید پژویان

اقتصاد کلان چیست

ارزش زمانی پول - اقتصاد چند نوع است؟ - اقتصاد کلان - اقتصاد کلان چیست - تولید ناخالص داخلی - تولید ناخالص داخلی چیست؟ - تولید ناخالص ملی - تولید ناخالص ملی چیست؟ - سیاست مالی چیست؟ - سیاست پولی چیست؟ - ماکرو اقتصاد