نگهداری حیوانات خانگی از نظر اسلام ( پاسخ مراجع به این موضوع)

بسیاری از مردم یک یا چند حیوان خانگی در محل زندگی شان دارند که در این پست شهر مطلب نگهداری حیوانات خانگی از نظر اسلام را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

حیوانات خانگی از نظر اسلام

در آموزه‌های دینی و سیرۀ پیشوایان دین در رابطه با مسئلۀ نگهداری حیوانات خانگی از قبیل خروس، مرغ، گوسفند، بز ماده شیرده و کبوتر و حتی مواظبت از گربه روایاتی به دست ما رسیده است که وجود این روایات استحباب و ثواب در امر نگهداری این‌گونه حیوانات را می‌رساند، لذا نگاه دقیق دین و آموزه‌ای اسلامی به امر نگهداری حیوانات خانگی می‌توان مبیّن اهتمام آموزه‌های دینی به بهره‌گیری از فواید مادی و معنوی حیوانات خانگی و نیز رعایت حقوق حیوانات باشد. در ادامه برخی روایاتی که نگهداری حیوانات خانگی را مورد تأیید قرار داده‌اند برای مخاطبین ارائه می‌گردد:

به‌ عنوان نمونه توصیه‌های فراوانی که در مورد نگه‌داری کبوتر وجود دارد؛ زید شحام نقل کرده است: در نزد امام صادق علیه الاسلام صحبت از کبوتر شد و ایشان فرمودند: «آنها را در خانه‌هاى خود داشته باشید که محبوب هستند».

پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه وآله) به عمه خود فرمودند: «که چه مانع است تو را از آن‌که در خانه خود برکتى نگاه‌داری؟ گفت: یا رسول اللّه برکت کدام است؟ فرمودند: گوسفندى که شیر دهد. هر که در خانه او گوسفند شیرده یا بز شیرده یا گاو شیرده باشد باعث برکت خانه او مى‏شود.»

امام کاظم علیه الاسلام فرمود: «نشاید که خانه هر یک از شماها از سه چیز تهى باشد که آنها آباد کن خانه باشند: گربه و کبوتر و خروس و اگر با خروس مرغى هم باشد چه ‌بهتر وگرنه باکى نیست بر کسى که توانا بر آن نیست. »

هم‌چنین روایات بی‌شماری، در زمینهٔ نگهداری حیوانات در منزل از سوی ائمۀ اطهار علیهم السلام ذکر گردیده است که برای اجتناب از اطاله در کلام مخاطبین می‌توانند به آن منابع مراجعه نمایند.

واکاوی چرائی نگهداری حیوانات خانگی از منظر دین:

حال باید دید فلسفۀ سفارشات فراوان ائمۀ اطهارعلیه الاسلام مبنی بر نگهداری حیوانات خانگی در منزل چیست و آیا فواید و آثاری بر آن مترتب است؟با نگاهی اجمالی بر روایات می‌توان آثار و کارکردهای فراوان مادی و معنوی را در نگهداری از حیوانات خانگی مشاهده نمود، اما مهم‌ترین شاخصه‌ها و کارکردهای موجود درآموزه‌های دینی را می‌توان در این امور خلاصه نمود:
استحباب و برکت:

با مروری بر روایات ذکرشده و با تأمل در آموزه‌های دینی می‌توان به مستحب بودن و نیکو بودن نگهداری حیوانات خانگی اذعان نمود هم‌چنین برکت در نگهداری این‌گونه حیوانات در زندگی مالک آن حیوان ازجمله مواردی است که در روایات و آموزه‌های دینی به‌صراحت و متعدد ذکرشده است.

به ‌عنوان نمونه عبدالله بن سنان از امام صادق علیه السلام نقل مى‌کند که فرمود:

«اذا اتخذ اهل بیت شاة أتاهم الله بارزاقهم وارتحل عنهم الفقر مرحلة. فاذا اتخذو شاتین أتاهم الله بارزاقها وزادفى ارزاقهم وارتحل الفقر عنهم مرحلتین و ان اتخذو ثلاثة أتاهم الله بارزاقها وارتحل عنهم الفقر رأساً.)»

هرگاه اهل خانه‌‌اى، گوسفندى در اختیار گیرند خداوند، روزى آن را به ایشان بدهد و در روزى شان بیفزاید و فقر و ندارى، یک درجه از آنان دور شود. و هرگاه دو گوسفند در اختیار گیرند، روزى آنها را به ایشان بدهد و در روزى‌شان بیفزاید و فقر، دو درجه از آنان دور شود و اگر سه گوسفند در اختیار گیرند، روزى آنها را به ایشان بدهد و فقر، به کلى از آنان رخت بربندد.

حق حیات

نباید فراموش نمود در آموزه‌های دینی رعایت حقوق حیوانات ازجمله حق حیات و عدم اذیت و آزار حیوانات خانگی به‌عنوان یکی از شاخصه‌های سفارش ائمۀ اطهار مبنی بر نگهداری و مراقبت از این حیوانات مورد تأکید قرار گرفته است.

در آموزه‌های دینی و در کلام فقهای اسلامی حفظ جان حیوانات و ضرورت رسیدگی از قبیل تأمین آب و غذای حیوانات مورد تأکید قرار گرفته است، لذا در آموزه‌های اسلامی کشتن حیوانات و سلب حیات از آنها از پلیدترین اعمال شمرده‌ شده است، همان‌گونه که امام صادق علیه السلام فرمود: «اقذر الذنوب ثلاثة: قتل البهیمة …. کشتن حیوان از پلیدترین گناهان است.

نگهداری حیوانات خانگی از نظر اسلام

اجمالاً در باب رعایت حقوق حیوانات به ‌ویژه حیوانات خانگی می‌توان به‌ حق اذیت و آزار ندیدن، حق تولید مثل، حق عدالت در برخورد با حیوان و دوری از رفتار زشت و نفرت‌انگیز، حق اختصاص جایگاه و استراحتگاه برای حیوان، و نیز حق بهداشت برای پاکیزگی حیوان و نیز حق تأمین غذا و آب برای سرپرستی مطلوب به حیوان اذعان نمود.

لذا می‌توان اهتمام دین به حفظ جان حیوانات را به‌عنوان یکی از ویژگی‌های سفارش رسول اکرم(صلی‌الله علیه وآله) و امامان معصومین علیهم السلام مبنی بر نگهداری از حیوانات خانگی مدنظر قرارداد.

رفع بلا

مقولۀ رفع بلا از اهل منزل از مهم‌ترین کارکردهای نگهداری حیوانات خانگی است که در آموزه‌های دینی بیان‌شده است، به‌عنوان نمونه در حدیث معتبر از حضرت صادق(علیه‌السلام) منقول است که خروس بال گشاده سفیدى که در خانه باشد آن خانه و هفت خانه دور آن خانه را از بلاها نگاه مى‌دارد… .

نگهداری حیوانات و فواید معنوی:

در حدیث دیگر منقول است که خدمت حضرت امام رضا(علیه‌السلام) تعریف حُسن طاوس می‌کردند حضرت فرمود که هیچ حیوانى حسنش زیاده از خروس سفید نیست و خروس خوش‌آوازتر از آن است و برکتش بیشتر است و تو را آگاه می‌کند در وقت نمازها .

استفتائات:

نگهداری از حیوانات برای تفریح [احکام نگهداری حیوانات]

پرسش : امام صادق(علیه السلام) در حدیثى معروف مى فرماید: «شایسته است انسان وقت خود را به چهار قسمت تقسیم کند، سپس توصیه مى کند که یکى از آن چهار قسمت صرف تفریح شود.» این موضوع نشان مى دهد که تفریح براى یک انسان، خصوصاً براى جوانان لازم است، و باعث مى شود که دیگر وظایف خود را بهتر انجام دهد. نگهدارى از حیوانات که در عین تفریح داراى جنبه هاى علمى و تحقیقى درباره دنیاى آفرینش، تقویت روحیه محبّت، و نیز نظاره و دقّت بر عجایب خلقت و قدرت خداوند متعال مى باشد، به نظر جنابعالى چگونه است؟

پاسخ : نگهدارى حیوانات براى اهدافى که در بالا ذکر شد، نه تنها مانعى ندارد، بلکه فواید معنوى و مادّى نیز در بر دارد. ولى طورى باشد که منتهى به اسراف یا آزار حیوانات نشود.آیت الله مکارم شیرازی سایت معظم له

هزینه های نگهداری حیوانات [احکام نگهداری حیوانات]

پرسش : نگهدارى از حیوانات ماهانه مبلغى هزینه در پى دارد، مانند دانه اى که براى قنارى یا طوطى مى خرند، یا کاهو یا سبزى که براى خرگوش، خریده مى شود. چنین هزینه هایى چه حکمى دارد؟

پاسخ : این هزینه ها مادامى که به اسراف منتهى نشود، ایرادى ندارد.