خط پایان پرداخت یارانه نقدی کجاست؟

مجید سلیمی‌بروجنی: 7 سال از آغاز پرغصه پرداخت یارانه نقدی می‌گذرد. باید بپذیریم یارانه نقدی و چگونگی مدیریت و حذف آن هنوز یکی از چالش‌های اساسی اقتصاد ایران است و توقف روند کنونی و شناسایی نیازمندان واقعی، نیازمند شجاعت بیشتری از سمت دولت است.

واقعیت این است که پرداخت یارانه به روش 7 سال گذشته هیچ توجیهی از هیچ نظر ندارد و تنها دستاورد آن برای دولت، اتلاف منابع ملی است. محمود احمدی‌نژاد با شعار برقراری عدالت به استقبال یارانه نقدی رفت و اعلام کرد که با این کار می‌خواهد سهم فقرا و کم درآمدها را از نفت به آنها بدهد. اما این پروژه فاقد پشتوانه کارشناسی عمیق بود و رویکردهای پوپولیستی دولت دهم ارجحیت بالاتری نسبت به کارهای مطالعاتی داشت.

راحت‌ترین کاری که در آن روزگار می‌شد کرد، این بود که یارانه به طور مساوی بین همه ایرانیان چه فقیر و چه غنی تقسیم شود. ورود بی‌محابا و بدون کارکارشناسی به این میدان مین، 3، 4 سالی است که به یک گره کور تبدیل شده که ظاهرا باز کردن مجدد آن نیاز به یک تیم اقتصادی متهور و نترس دارد. این گره کور تنها یک گرفتاری اقتصادی و مالی برای دولت نبوده و حاشیه‌های سیاسی متنوعی را نیز همراه خود داشته؛ به گونه‌ای که هر گونه تغییر تاکتیک در ادامه روند فعلی، موجب نگرانی از تبعات سیاسی آن شده است.

نگاهی به آنچه در طول چند دهه گذشته اتفاق افتاده، به ما خواهد گفت که به ندرت شاهد اتخاذ تصمیمات بزرگ و حیاتی بوده‌ایم و به نوعی می‌توان گفت حرکت رییس دولت دهم در شروع پرداخت یارانه نقدی، یک تصمیم انتحاری بوده است.

قانون هدفمندی یارانه‌ها که با هدف کاهش مصرف حامل‌های انرژی و افزایش بهره‌وری آغاز شده بود، در همان ابتدای کار به یک طرح حمایتی تقلیل یافت. موضوع افزایش قیمت حامل‌های انرژی طی 5 سال به فوب خلیج‌فارس نیز در ادامه به فراموشی سپرده شد تا با وجود تورم بالای 30 درصد، قیمت سوخت همچنان ثابت ماند و در یک جمله، قانونی که قرار بود تحت عنوان «تحول اقتصادی» آرام آرام اقتصاد ایران را از رانت و یارانه آزاد کرده و به یک اقتصاد سالم رقابتی تبدیل کند، تنها از یک چاله به چاله‌ای عمیق‌تر افتاد.

روی کار آمدن دولت یازدهم این امید را به وجود آورد که وضعیت نابه‌سامان پرداخت یارانه نقدی سروسامان پیدا کند، اما عدم استقبال مردم در اعلام انصراف از دریافت یارانه‌نقدی در اردیبهشت 93 باعث شد که دولت در ادامه راه محافظه‌کارتر شود. چند روز پیش در نشستی که نمایندگان بخش خصوصی در اتاق بازرگانی تهران با رییس کمیته امداد امام‌خمینی(ره) داشتند، پیشنهادی از سوی پرویز فتاح پیرامون مدیریت و اصلاح روش پرداخت یارانه نقدی طرح شد که با استقبال حاضران و کارشناسان مواجه شد. به گفته فتاح، وی به دولت اعلام کرده که حاضر است متولی این کار شود. به این روش که دولت پرداخت یارانه را قطع و به طور رسمی اعلام کند که هر کس نیازمند دریافت یارانه است، به کمیته امداد مراجعه کرده و ثبت‌نام کند.

اهمیت سخنان رییس کمیته امداد در این‌جاست که با وجود کلکسیونی از مشکلات و مصائب در این طرح و مصیبت عظمی آن، کمتر کسی می‌تواند درباره آن به راحتی صحبت کند و یا پیشنهاد اصلاحی بدهد. فرض کنیم که این روش بخواهد اجرایی شود، مردم چگونه و با چه روشی باید با کمیته امداد مواجه شوند. ثبت‌نام اینترنتی و یا مراجعه حضوری به کمیته امدادهای سراسر کشور؟

در این شرایط که دولت با تنگنای مالی متعدد و کسری بودجه مواجه است، باید به دنبال تصمیم تازه برای شرایط فعلی پرداخت یارانه‌ها باشد. طبیعی است که دریافت‌کنندگان یارانه نقدی به راحتی از دریافت آن انصراف نخواهند داد. تردیدی نیست که اصلاح روش موجود پرداخت یارانه نقدی با بروز برخی نارضایتی‌ها همراه خواهد شد، اما مهم تصمیم و اراده و شجاعت دولت مبنی بر عمل کردن این کار است.

35225