صفحه اصلی » دین و اندیشه » بعثت پیامبر(ص)، سبب احیاء ارزش زن در جامعه

۱۲:۱۳ - چهارشنبه ۱۵ آذر ۱۳۹۶

بعثت پیامبر(ص) چگونه ارزش واقعى زنان را در جامعه احیاء کرد؟

بعثت پیامبر(ص)، سبب احیاء ارزش زن در جامعه

نه تنها در میان عرب جاهلى بلکه در اقوام دیگر و حتى شاید متمدن ترین ملل آن زمان، زن شخصیتى ناچیز داشت، و غالباً با او به صورت یک کالا رفتار مى شد؛ ولى اسلام با این خرافه در ابعاد مختلفش سرسختانه جنگید.

به گزارش آرمان زنان؛ در پاسخ به این سوال که بعثت پیامبر(ص) چگونه ارزش واقعى زنان را در جامعه احیاء کرد باید به صورت مختصر گفت: نه تنها در میان عرب جاهلى بلکه در اقوام دیگر و حتى شاید متمدن ترین ملل آن زمان، زن شخصیتى ناچیز داشت، و غالباً با او به صورت یک کالا رفتار مى شد؛ ولى اسلام با این خرافه در ابعاد مختلفش سرسختانه جنگید، مخصوصاً تولد دختر را که ننگ مى دانستند در احادیث اسلامى به عنوان گشوده شدن باب رحمت خدا به خانواده معرفى کرد. نمونه آن در رفتار پیامبر(ص) با دخترش فاطمه(س) و سخنان حضرت درباره آثار محبت به دختر و برکت های دختر قابل مشاهده است.

پاسخ تفصیلی: تحقیر و در هم شکستن شخصیت زن، تنها در میان عرب جاهلى نبود، بلکه در میان اقوام دیگر و حتى شاید متمدن ترین ملل آن زمان نیز، زن شخصیتى ناچیز داشت، و غالباً با او به صورت یک کالا و نه یک انسان رفتار مى شد، ولى مسلماً عرب جاهلى این تحقیر را در اشکال زننده تر و وحشتناکترى انجام مى داد. تا آنجا که اصلاً نسب را به مرد مربوط مى دانست و مادر را تنها ظرفى براى نگاهدارى و پرورش جنین، محسوب مى کرد! چنانکه در شعر معروف جاهلى منعکس است:

«بَنُونا بَنُو اَبْنائِنا وَ بَناتُنا بَنُوهُنَّ اَبْناءُ الرِّجالِ الاَباعِدِ»؛ (فرزندان ما فرزندان پسران ما هستند و اما فرزندان دختران ما پسران مردان بیگانه اند).

این را نیز مى دانیم که: آنها براى زن، حقى در ارث قائل نبودند و براى تعدد زوجات، حدّ و مرزى قائل نمى شدند، به سادگى خوردن آب، ازدواجمى کردند و به آسانى، آنها را طلاق مى دادند.

ولى اسلام ظهورکرد و با این خرافه در ابعاد مختلفش سرسختانه جنگید، مخصوصاً تولد دختر را که ننگ مى دانستند در احادیث اسلامى به عنوان گشوده شدن ناودانى از رحمت خدا به خانواده معرفى کرد.

خود پیامبر(صلى اللهعلیه وآله) آن قدر به دخترش بانوى اسلامفاطمه زهرا(علیها السلام) احترام مى گذاشت که مردم تعجب مى کردند، با تمام مقامى که داشت، دست دخترش را مى بوسید، و به هنگام مراجعت از سفر، به دیدار نخستین کسی که می رفت، دخترش «فاطمه»(علیها السلام) بود.

به عکس هنگامى که مى خواست به سفر برود آخرین خانه اى را که خداحافظى مى کرد، باز خانه فاطمه(علیها السلام) بود.

در حدیثى مى خوانیم: به پیامبر(صلى اللهعلیه وآله) خبردادند، خدابه او دخترى داده است، ناگهان نگاه به صورت یارانش کرد، دید آثار ناخشنودى در آنها نمایان گشت! (گوئى هنوز رسوبات افکار جاهلى از مغز آنها برچیده نشده) پیامبر(صلى اللهعلیه وآله) فوراً فرمود: «مَا لَکُمْ؟ رَیْحَانَهٌ اَشَمُّهَا وَ رِزْقُهَا عَلَى اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ!»؛ (این چه حالتى است در شما مى بینم؟! خداوند گلى به من داده آن را مى بویم، و اگر غم روزى او را مى خورید، روزیش با خدااست).(۱)
در حدیثدیگرى از پیامبر(صلى اللهعلیه وآله) مى خوانیم که فرمود: «نِعْمَ الْوَلَدُ الْبَناتُ، مُلْطِفاتُ، مُجَهِّزاتُ، مُوْنِساتُ، مُفْلِیاتُ»؛ (چه فرزند خوبى است دختر! هم پر محبت است، هم کمک کار، هم مونس است و هم پاک و پاک کننده).(۲)

در حدیثسومى که از پیامبر(صلى اللهعلیه وآله) رسیده می خوانیم: «مَنْ دَخَلَ السُّوقَ فَاشْتَرَى تُحْفَهً فَحَمَلَهَا اِلَى عِیَالِهِ کَانَ کَحَامِلِ صَدَقَه اِلَى قَوْم مَحَاوِیجَ وَ لْیَبْدَاْ بِالْاِنَاثِ قَبْلَ الذُّکُورِ، فَاِنَّهُ مَنْ فَرَّحَ ابْنَتَهُ فَکَاَنَّمَا اَعْتَقَ رَقَبَهً مِنْ وُلْدِ اِسْمَاعِیلَ»؛ (کسى که بازار مى رود و تحفه اى براى خانواده خود مى خرد، همچون کسى است که مى خواهد به نیازمندانى کمک کند [همان پاداش را دارد] و هنگامى که مى خواهد تحفه را تقسیم کند، نخست باید به دختر، و بعد به پسر بدهد، چرا که هر کس دخترش را شاد و مسرور کند، چنان است که گوئى کسى از فرزندان اسماعیل(علیه السلام) را آزاد کرده باشد).(۳)

در حقیقت، این احترام به شخصیت زن سبب آزادى او در جامعهو پایان دادن به دوران بردگى زنان است.

گر چه در این زمینه سخن بسیار است، ولى از این واقعیت نمى توان به آسانى گذشت که با نهایت تاسف هنوز در جوامع اسلامى، آثارى از همان افکار جاهلى وجود دارد، و هنوز کم نیستند خانواده هائى که از تولد پسر خوشحال و از نوزاد دختر ناراحت مى شوند، و یا لااقل تولد پسر را بر دختر ترجیح مى دهند.

البته ممکن است، شرائط خاص اقتصادى و اجتماعى در رابطه با وضع زنان در جوامع کنونى، یکى از علل این گونه عادات و رسوم غلط بوده باشد، ولى هر چه هست باید عموم مسلمانان راستین با این طرز فکر مبارزه کنند، و ریشه هاى اجتماعى و اقتصادى آن را بسوزانند که اسلامنمى پسندد بعد از چهارده قرن، پیروانش به افکار جاهلى باز گردند، و این یک نوع جاهلیتثانوى است.

حتى در جوامع غربى، که تصور مى کنند براى زن شخصیت والائى قائلند عملاً مى بینیم او را آن چنان تحقیر کرده اند که به صورت یک عروسک بى ارزش یا وسیله اى براى خاموش کردن آتش شهوت، و یا کالائى براى تبلیغ کالاهایشان در آورده اند.(۴)

پی نوشت:

(۱). «وسائل الشیعه»، جلد ۱۵، صفحه ۱۰۲ (جلد ۲۱، صفحه ۳۶۵ آل البیت).
(۲). «وسائل الشیعه»، جلد ۱۵، صفحه ۱۰۰ (جلد ۲۱، صفحه ۳۶۳ آل البیت).
(۳). «مکارم الاخلاق»، صفحه ۲۲۱؛ «وسائل الشیعه»، جلد ۲۱، صفحه ۵۱۴ آل البیت.
(۴). گرد آوری از کتاب: تفسیر نمونه، آیت الله العظمی مکارم شیرازی، دارالکتب الإسلامیه، چاپ بیست و هفتم، ج ۱۱، ص ۳۰۳٫

پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی