مروری بر زندگی آقای حکایتی «بهرام شاه محمدلو»؛ نوستالژی از دل روایت

کودکی! سال‌های دوری که عمدتاَ برای کسی که آن سال‌ها را سپری کرده یادآور خاطرات شیرین و فراموش نشدنی است. بی‌شک آنچه که در آن دوران بر هر کودکی گذشته بر شخصیت و نوع رفتارش در بزرگسالی تاثیر شگرفی می‌گذارد. حال صحبت از “بهرام شاه محمدلو” است، کسی که قصه‌گوی خیلی از کودکان سی سال پیش شد. او در ۲۵ آذر ۱۳۲۹ در تهران به دنیا آمد و یکی از تشکیل دهندگان اولین گروه مرکز حرفه‌ای تئاتر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سال ۱۳۵۰ بود و در سال ۱۳۵۲ تحصیلاتش را در رشته‌ی هنرهای نمایشی دانشکده‌ی هنرهای زیبا به پایان برد. از آثار تلویزیونی‌ و تئاتری‌ شاه‌ محمدلو می‌توان به مجموعه‌ی پر خاطره‌ی “آقای حکایتی” و سریال “گرگ‌ها” در نقش هامون، نمایش “افرا یا روز می‌گذرد” آخرین اثر نمایشی استاد بهرام بیضایی در ایران در سال ۱۳۸۶ و نمایش “دو لیتر در دو لیتر صلح” در سال ۱۳۹۱ را نام برد. او همسر “راضیه برومند” نویسنده، کارگردان، عروسک‌گردان و بازیگر تئاتر و تلویزیون است. کاوه و سهراب شاه محمدلو فرزندان این دو هستند.

زیر گند کبود در فکر “بهرام شاه محمدلو” شکل گرفت و سری اول آن با نویسندگی و کارگردان هنری “ایرج طهماسب” در سال ۱۳۶۶ کلید خورد. در سال ۱۳۶۸ و ۱۳۷۴ نیز نویسندگی مجموعه‌ی ۱۳ و ۱۴ قسمتی زیر گنبد کبود برعهده‌ی راضیه برومند بود. بین زمان ساخت این دو سری ۸ سال فاصله بود. موسیقی این مجموعه ساخته‌ “بهرام دهقانیار” بود. در سال ۱۳۹۲ موسیقی این مجموعه با تنظیم جدید سام وفایی و در قالب یک نماهنگ منتشر شد. در ابتدا قرار نبود که “شاه محمدلو” در نقش “آقای حکایتی” ظاهر شوذ اما به دلیل اینکه بازیگر مناسب برای این نقش پیدا نشد در نهایت به دلیل جلوگیری از خسارت مالی تصمیم به این شد که خودش این نقش را بازی کند.

برنامه روایت‌گر مرد قصه‌گویی با شالی بر گردن و کتاب قصه‌ای بزرگ (به این دلیل که شاه محمدلو قصه‌ها را از حفظ بلد نبود) بود که با یک قصه موضوعی را بیان می‌کرد و وظیفه‌ی بعدی بر عهده بازیگران بود که به نحوی موضوع را بسط بدهند و مسئله‌ای که در داستان ایجاد شده بود را با کمک آقای حکایتی حل کنند. در این میان، آقای حکایتی به شیوه‌ی کاملا غیرمستقیم و بدون آنکه پندی دهد، تلاش می‎کرد تا آن پیام مورد نظر را به مخاطب کودک برنامه منتقل کند. در این لحظات بود که بازیگران با هم توافق می‎کردند که آقای حکایتی قصه‎ای را برایشان تعریف کند و بعد با یک ریتم تند دکور صحنه متناسب با داستان تغییر می‎کرد. همین ریتم تند خیلی از کودکان را بعد از پایان برنامه به شیوه‌ی غیر مستقیم و کاملاَ زیرپوستی به مرتب کردن اتاقشان تشویق می‌کرد.

مجموعه‌ی آخر این برنامه به خصوص برای نوروز در نظر گرفته شد که پخش آن از ۲۹ اسفند آغاز و تا سیزدهم فروردین ادامه پیدا کرد. “شاه محمدلو” تهیه‌کنندگی و کارگردانی این مجموعه‌ها را بر عهده داشت. جالب است که طرح سری جدید زیرگنبد کبود در شبکه ۲ سیما نزدیک به ۲ سال پیش تصویب شد اما به دلیل نداشتن بودجه فعلاَ منتفی شده است. بدون شک ساخت سری برنامه جدید نیازمند حساسیت بیشتری است چون از یک سو باید مخاطب هدف که همان کودکان امروز هستند را راضی نگه دارد و از سوی دیگر نیز نباید به نوستالژی و خاطرات مخاطبان پیشین که به نسل دهه‌ی ۶۰ برمی‌گردد، بی‌توجه باشد وخدشه‌ای به آن وارد کند. آقای حکایتی می‌گوید با همه‌ی امکانات امروز می‌تواند قصه‌های تازه و حکایت‌های قابل باور خود را که با تکنولوژی به روز رسانی شده برای بچه‌ها اجرا کرده و آرامشی همراه با احترام به یکدیگر به آن‌ها منتقل سازد. او نگران کم شدن و از دست رفتن هویت، اخلاق، شادی و خصلت‎های انسانی بچه‌ها است.

متن آهنگ زیر گنبد کبود:

یکی بود یکی نبود
زیر گنبد کبود
روبروی بچه ها
قصه‌گو نشسته بود
قصه‌گو قصه می گفت
از کتاب قصه‌ها
قصه‌های پرنشاط
قصه‌های آشنا
قصه‌ی باغ بزرگ
قصه‌ی گل قشنگ
قصه‌ی شیر و پلنگ
قصه‌ی موش زرنگ
قصه‌ی باغ بزرگ
قصه‌ی گل قشنگ
قصه‌ی شیر و پلنگ
قصه‌ی موش زرنگ
آقای حکایتی اسم قصه‌گوی ماست
زیر گنبد کبود شهر خوب قصه‌هاست
زیر گنبد کبود شهر خوب قصه‌هاست
ستاره بود بالا
شکوفه بود پایین
قصه‌ی ما تموم شد
قصه‌ی ما بود همین
پایین اومدیم آب بود
رفتیم بالا آسمون
تا قصه‌های دیگه
خدا نگهدارتون
پایین اومدیم آب بود
رفتیم بالا آسمون
تا قصه‌های دیگه
خدا نگهدارتون
خدا نگهدارتون
خدا نگهدارتون.