علت درد پشت در بارداری، نکاتی که مهمه

حدود 80 درصد از زنان باردار حداقل یکبار دچار کمردرد میشوند و بیش از نیمی از این درد ها در سه ماه آخر بارداری ایجاد میشوند. البته در غالب موارد مدت این دردها کوتاه است.

با این حال در 30 درصد موارد شدت درد به حدی است که فعالیت های روزانه را محدود میکند

. کمردرد دوران بارداری در افراد زیر بیشتر دیده میشود.
زنان چاق
بارداری های مکرر
سابقه کمردرد در بارداری های قبلی
شدت کمردرد بارداری در زنان جوان بیش از زنان مسن تر است.

علل کمردردهای بارداری معمولا یک عامل نیست و تغییرات بیومکانیکی در ستون مهره، تغییرات هورمونی که در زنان بارداری ایجاد میشوند و تغییراتی که در وضعیت روحی و روانی زن باردار ایجاد میشود در ایجاد آن نقش دارند.

حدود یکی سوم کمردردهای بارداری در سه ماهه اول آن ایجاد میشوند یعنی زمانی که هنوز شکم بزرگ نشده و فشار خاصی به ستون مهره وارد نمیشود.

بنظر میرسد تغییرات هورمونی در شروع این دردها نقش داشته باشند. همین تغییرات هورمونی است که در دوران قبل از عادات ماهانه میتواند موجب کمردرد شود. این تغییرات هورمونی معمولا بر روی تاندون ها و رباط های اطراف ستون مهره و همچنین رباط های لگن ( در مفاصل ساکروایلیاک و سمفیز پوبیس) تاثیر گذاشته و موجب شل شدن آنها میشود.

این شلی و افزایش طول میتواند موجب ناپایداری مفاصل این نواحی و بدنبال آن بروز درد شود.

قبلا اعتقاد بر این بود که در دوران بارداری لوردوز کمری یا همان گودی پشت کمر افزایش میابد و این میتواند موجب کمردرد شود.

مطالعات جدیدی که با استفاده از عکسبرداری از ستون مهره در زمان بارداری انجام شده نشان میدهد که گودی کمر در دوران بارداری ممکن است حتی کم شود. بنابراین بیشتر به نظر میرسد علت عمده درد کمر در دوران بارداری تغییراتی است که در عضلات و ریاط ها و تاندون های ستون مهره ایجاد میشود.

پیشگیری و درمان کمردرد در زمان بارداری چگونه است؟
توجه به نکات زیر در دوران بارداری میتواند موجب کاهش احتمال بروز کمردرد شود
زنان باردار باید مواظب افزایش وزن خود باشند
نرمش هایی را انجام دهند تا عضلات کمر خود را قویتر کنند
به وضعیت قامت خود بیشتر توجه کرده و درست بایستند و درست بنشینند
کفش های پاشنه بلند نپوشند
فعالیت های زیر ممکن است شدت درد کمر در زنان باردار را افزایش دهند. در این صورت بهتر است از آنها اجتناب کرد
ایستادن یا راه رفتن بیش از 30 دقیقه
به دست گرفتن کیف یا ساک سنگین
ایستادن بر روی یک پا
بالا رفتن از پله
خم شدن به جلو
رانندگی بیش از 30 دقیقه
از روش های زیر میتوان برای کاهش کمردرد در دوران بارداری استفاده کرد
کمربند طبی
استراحت
انجام نرمش های طبی
ماساژ درمانی
تمرین وضعیت های بدنی درست
همزمان و با رشد جنین، مرکز ثقل بدن به سمت جلو تمایل می یابد. می توانید با تمایل به سمت عقب یا در صورت امکان با تکیه دادن، این حالت را جبران کنید.
با این کار به عضلات کمرتان کمی کشش می دهید و با این درد مقابله می کنید.
برای اینکه در وضعیت بدنی صحیحی قرار داشته باشید، این موارد را رعایت کنید:
• ایستادن صاف و مستقیم- قفسه سینه را بالا نگه دارید

• شانه ها را عقب و شل نگه دارید - زانو هایتان از هم فاصله داشته باشند.

داشتن پوشاک مناسب
کفش های پاشنه کوتاه با انحنای مناسب به پا کنید. شلوارهای بارداری با بند شلوار
نگهدارنده مناسب بپوشید. شاید پوشیدن کمربندهای بارداری در برخی افراد موثر باشد. هرچند درباره اثربخشی این کمربندها، بررسی های زیادی انجام نشده است.

بلند کردن درست اجسام
هنگامی که می خواهید اجسام کوچک را از زمین بردارید به حالت چمباتمه (روی دوپا) بنشینید و با پاهایتان بلند شوید. بالاتنه تان را خم نکنید و از پشتتان برای بلند کردن استفاده نکنید.

بسیار مهم است که به میزان توان خود آگاهی داشته باشید و در چارچوب آن عمل کنید. اگر نیاز به کمک دارید، از فردی تقاضای کمک کنید.

خوابیدن به پهلو
هنگام خواب به پهلو دراز بکشید و روی پشت (طاق باز) نخوابید. یکی یا هر دو زانویتان را خم کنید. اگر بالشی کنار زانو و بالشی دیگر زیر شکم تان بگذارید یا از بالش های یکسره بلند مخصوص بارداری، استفاده کنید که می تواند به خوابیدن تان کمک کند.

ماساژ های گرم یا سرد
می توانید یک پد گرمادهنده یا حوله ای نخی که آن را با اتو یا وسیله ای دیگر گرم کرده اید، استفاده کنید. به یادداشته باشید از داغ کردن یا قراردادن اتو حتی با درجه کم، خودداری کنید. ماساژ پشت هم سودمند است.

درمان های تکمیلی کمر درد در بارداری
برخی از پژوهشگران پیشنهاد می کنند با انجام طب سوزنی در بارداری، می توان دردهای پشت در بارداری را تسکین داد. به نظر می رسد درمان های طب تکمیلی نیز تا حدودی باعث حس آرامش در خانم ها می شود.

اگر با به کارگیری هر 6 روش نخست همچنان دردهایتان شدید است، بهتر است با گروه مامایی در میان بگذارید. در مواردی ممکن است عامل درد شدید شما مربوط به بارداری نباشد. بنابراین مشاوره این امکان را می دهد تا عامل اصلی شناسایی شود. دردهای پشت در بارداری را به هر شکل نمی توان نادیده گرفت.

در صورتی که گروه مامایی برای شما داروهایی مانند استامینوفن و... تجویز کرده باشد، آن را مصرف کنید. کمردرد با هرگونه خون ریزی از واژن یا ترشحات می تواند نشانه غیرطبیعی بودن درد باشند و در این صورت نیز بی درنگ با گروه مامایی خود مشاوره کنند. پیشگیری، بهترین راه درمان برای این مشکل است.

اقدامات پیشگیرانه شامل:
• ورزش کردن به ویژه خم کردن لگن

• دقت و داشتن وضعیت های بدنی صحیح

• بلند شدن و خم شدن صحیح خبر خوب اینجاست که به طور میانگین دردهای پشت در بارداری طی 6 ماه

به مادران باردار توصیه می شود
1- در تمام طول دوران بارداری خود از کفش های طبی و مناسب استفاده کنند.

کفش هایی با پاشنه های کوتاه به همراه حفظ قوس داخل پا (کفی مناسب) انتخاب کنند تا فشار وارد شده بر پاها و ستون فقرات حین راه رفتن کم شود و مشکلات ناشی از اضافه وزن مادر، به ستون فقرات او آسیبی نزند.
مادران باردار هنگام خوابیدن بالشی را بین پاهای خود قرار دهند تا اگر احساس کمردرد می کنند، این درد در خواب از بین برود

2- برای مدت طولانی در یک حالت ثابت قرار نگیرند تا خستگی بر آنها غلبه نکند؛

مثلا اگر برای مدت طولانی ایستاده اند، مکانی را پیدا کنند و بنشینند تا به کمردرد ناشی از ایستادن طولانی دچار نشوند و یا اگر برای مدت طولانی نشسته اند (مثلا پشت میز کار) و خسته شده اند، برای مدتی بایستند و یا تغییر وضعیت دهند.

3- به مادرانی که در سه ماهه اول بارداری قرار دارند توصیه می شود برای رهایی از کمردرد این تمرین ورزشی را انجام دهند:

به پشت روی زمین دراز بکشید و زانوهای خود را خم کرده و به پشت خود کمی فشار بیاورید. این حالت را برای مدت 2 ثانیه حفظ کرده و سپس برای چند ثانیه استراحت کنید. این حرکت را 10 بار پشت سر هم و حدود دو تا سه بار در روز انجام دهید.

4- هنگام خوابیدن بالشی را بین پاهای خود قرار دهند تا اگر احساس کمردرد می کنند

، این درد در خواب از بین برود. در طول سه ماهه دوم و سوم نیز می توان با قرار دادن بالشی نازک در زیر شکم احساس راحتی و آرامش کرد.

البته بالش های مخصوص دوران بارداری نیز در مراکز فروش وسایل پزشکی وجود دارد (تصویر کناری).

5- روزانه 20 تا 30 دقیقه پیاده روی آرام را در محلی مناسب و به دور از آلودگی هوا انجام دهند.

پیاده روی با کفش مناسب علاوه بر کاهش کمردرد بارداری، فرصتی را به مادر می دهد تا بتواند با نوزاد خود صحبت کند. اگر پیاده روی در پارک و در فضای سبز انجام گیرد، روحیه ای چند برابر به مادر می دهد و مادر می تواند زیبایی های بصری خود را به جنین نیز منتقل کند.

6- اگر در دوران بارداری به کمردرد مبتلا شدید، سعی کنید با استفاده از کمپرس سرد و گرم

در قسمت کمر به طور متناوب، به مدت 10 تا 15 دقیقه، باعث کاهش فشار عضلانی و ورم شوید (در مورد استفاده از این روش با پزشک خود مشورت کنید). شما می توانید ببینید که آیا حرارت سبب بهبود کمردرد شما می شود و یا بسته های یخ.

7- یکی از نکات مهمی که توصیه می شود، استفاده از کمربند یا شکم‌بند طبی

در طی دوران بارداری می باشد. البته استفاده از این کمربند اگر تحت نظر پزشک باشد بهتر است. این کمربند طبی باعث می شود هنگام راه رفتن و یا ایستادن طولانی‌مدت، درد کمتری در کمر ایجاد شود.

8- استحمام با آب گرم پس از یک روز خسته کننده، برای بهبود کمردرد مناسب به نظر می رسد.

9- می توانید روش های ماساژ درمانی را برای تسکین کمردرد خود امتحان کنید.

10- اجسام سنگین را بلند نکنند؛

مثل یک کودک و یا کیف و وسایل سنگین. بلند کردن اجسام سنگین توسط خانم باردار، علاوه بر اینکه احتمال بروز کمردرد را در او بیشتر می کند، احتمال سقط ناگهانی جنین را هم افزایش می دهد.

11- به مادران باردار، مخصوصا از ماه سوم حاملگی به بعد توصیه می شود هرگز به پشت خود نخوابند.

خوابیدن به پشت می تواند فشار زیادی را به کمر وارد کند. همچنین در سه ماهه آخر بارداری ممکن است در اثر این نوع خوابیدن، بند ناف به دور گردن جنین بپیچد و منجر به خفگی او شود. بنابراین به پشت خوابیدن مادر هم به ضرر جنین است وهم به ضرر مادر. به مادران باردار توصیه می شود به پهلوی چپ خود بخوابند.

12- اگر کمردرد مادر شدید بود و با استفاده از روش های بالا، درد آن تسکین پیدا نکرد، می تواند با مراجعه به یک فیزیوتراپیست ماهر و با تجربه، درد کمر را تسکین دهد.

13- برخی از پزشکان استفاده از طب سوزنی را برای کاهش درد کمر، در طی دوران بارداری مجاز می دانند.

ولی توصیه می کنیم قبل از انجام طب سوزنی در دوران بارداری، حتما با پزشک خود (پزشک متخصص زنان که تحت نظر او هستید) مشورت کنید.
به مادران باردار، مخصوصا از ماه سوم حاملگی به بعد توصیه می شود هرگز به پشت خود نخوابند

14- مادران باردار نباید خیلی خود را خسته کنند و یا مدت زیادی بایستند.

در دوران بارداری باید بیشتر استراحت کنند. طبق تحقیقات مشخص شده است زنان بارداری که شاغل هستند و باید مدت زمان زیادی را بایستند یا بنشینند، بیشتر از زنانی که در این دوران استراحت می کنند، به کمردرد مبتلا می شوند. بنابراین خواب و استراحت کافی برای مادران باردار توصیه می شود.

15- به مادران باردار توصیه می شود در صورت ابتلا به هر گونه درد مزمن و شدید در ناحیه کمر، سریعا به پزشک متخصص مراجعه کنند.

کمردرد شدید در این دوران ممکن است در اثر عفونت کلیه و یا بیماری دیگری باشد که در صورت عدم درمان، عواقب بدی را برای مادر و جنین به دنبال خواهد داشت.

البته باید گفت پزشک متخصص اجازه ندارد، برای بهبود کمردرد بارداری، دارو تجویز کند. اما اگر همه روش ها امتحان شد و پزشک نتیجه ای نگرفت، ممکن است بنا بر وضعیت سلامتی مادر و جنین، دارو نیز تجویز کند.