حکم شرعی کالبد شکافی در پزشکی قانونی

به گزارش جام نیوز، یکی از وظایف پزشکی قانونی تشخیص و تعیین علت مرگ افراد می‌باشد زیرا بنا به دلایلی از جمله بیم وقوع یا وقوع جنایت باید علت اصلی مرگ مشخص شده باشد. در بیشتر مواقع تشخیص دقیق علت مرگ فقط با کالبدشکافی ممکن خواهد بود. حال این سؤالات ممکن است پیش بیاید که:

آیا کالبدشکافی شرعاً جایز است؟

حکم کالبدشکافی برای آموزش دانشجویان چیست؟

آیا می‌توانیم برای آموزش جسد مسلمان را کالبدشکافی کنیم؟

حکم شرعی کالبدشکافی برای تشخیص دلیل مرگ

آیت‌الله مکارم شیرازی:
کالبدشکافی ذاتاً جایز نیست جز در مواردی که هدف مهم دینی و اجتماعی بر آن مترتب شود مه تحت قاعده اهم و مهم قرار گیرد. بنابراین با توجه به این که شارع مقدس راضی به هدر رفتن و پایمال شدن خون مسلمان نیست، در این گونه موارد بر حاکم شرع لازم است امر به کالبدشکافی کند تا مشکل حل شود و در این صورت ببر متخصص این امر جایز بلکه واجب است که اطاعت کند.

رضایت اولیای دم برای کالبدشکافی

آیت‌الله مکارم شیرازی:
هرگاه تشریح جهت احقاق حقوق اولیای دم باشد و آن‌ها حاضرند از حق خود بگذرند و تشریح صورت نگیرد نباید تشریح کرد ولی اگر پیشگیری از یک مشکل مهم اجتماعی متوقف بر این کار باشد رضایت آن‌ها شرط نیست.

کالبدشکافی برای آموزش دانشجویان

آیت‌الله مکارم شیرازی:
اگر کالبدشکافی ضرورتی داشته باشد مثلاً نجات جان متهم بی‌گناه، شناسایی قاتل یا تعلیماتی که برای دانشجویان ضروری است مانعی ندارد.

کالبدشکافی بدن مسلمان برای آموزش

امام خمینی:
اگر حفظ جان مسلمانی یا عده‌ای از مسلمانان بر تشریح جسد یک فرد مسلمان توقف داشته باشد و امکان تشریح غیرمسلمان وجود نداشته باشد اشکالی ندارد اما برای یاد گرفتن بدون آن که زندگی مسلمان موقوف بر آن باشد جایز نیست.

آیت‌الله بهجت:
اگر ضرورت لازم المراعاتی باشد و از جسد غیر محترم ممکن نشود با مراعات وظایف شرعیه دیگر از قبیل لمس و نظر و الحاق به بدن پس از رفع ضرورت مانعی ندارد.

آیت‌الله تبریزی:
تشریح جسد مسلمانان جایز نیست.

آیت‌الله خامنه‌ای:
اگر نجات نفس محترمی یا کشف مطالب تازه علم پزشکی که مورد نیاز جامعه است و یا دستیابی به اطلاعاتی راجع به بیماری که زندگی مردم را تهدید می‌کند منوط به آن باشد تشریح جسد میت اشکالی ندارد ولی واجب است تا حد امکان از جسد میت مسلمان استفاده نشود.

آیت‌الله سیستانی:
کالبدشکافی مسلمان برای آموزش و غیره جایز نیست مگر این که حفظ جان مسلمانی هرچند در آینده بر آن متوقف باشد.

آیت‌الله شبیری زنجانی
در صورت نبودن جنازه کافر اشکالی ندارد.

آیت‌الله صافی گلپایگانی:
تشریح مرده مسلمان حرام است اگرچه برای یاد گرفتن باشد و با عدم ضرورت مانند حفظ نفس محترمه و امکان استفاده از جسد میت کافر ولو با خرید آن جایز نیست.

آیت‌الله فاضل لنکرانی:
درصورتی‌که تشریح غیرمسلمان امکان داشته باشد تشریح مسلمان جایز نیست.

آیت‌الله مکارم شیرازی:
تشریح مرده مسلمان برای مقاصد اصلی به چند شرط جایز است؛ اولاً مقصود یاد گرفتن و تکمیل اطلاعات طبی برای نجات جان مسلمانان بوده باشد و بدون این تشریح مقصود حاصل نشود. ثانیاً دسترسی به مرده غیرمسلمان نباشد و ثالثاً به مقدار ضرورت و احتیاج قناعت کند اضافه بر آن جایز نیست.با چنین شرایطی تشریح جایز بلکه واجب است.

آیت‌الله نوری همدانی:
درصورتی‌که حفظ جان و نجات مسلمانان بر آن متوقف باشد و امکان نداشته باشد که از اجساد کفار استفاده شود در حد ضرورت می‌توان از اجساد مسلمان استفاده نمود ولی باید از اهانت نسبت به بدن آن‌ها اجتناب شود و احترام آن و سایر اموری که مربوط به بدن مسلمان هست را در نظر بگیرید.

آیت‌الله وحید خراسانی:
اگر زنده ماندن مسلمانان متوقف شود بر تشریح بدن مرده‌ای و تشریح بدن غیرمسلمان و یا مشکوک الاسلام همکف نباشد و راه دیگری برای زنده نگه داشتن آن مسلمان نباشد در این صورت جایز است که بدن مسلمان مرده تشریح شود.

کالبدشکافی جنس مخالف

آیت‌الله مکارم شیرازی:
برای معاینه جسد زن توسط پزشک قانونی باید تلاش بشود که پزشک قانونی زن تعیین شود زیرا کالبدشکافی جسد توسط جنس مخالف شرعاً جایز نیست.

نبش قبر برای کالبدشکافی

آیت‌الله مکارم شیرازی:
اگر برای تعیین علت مرگ مثلاً تعیین قاتل، نیاز باشد که نبش قبر بشود در صورت ضرورت اشکالی ندارد.

ستاره