به گزارش آرمان زنان؛ یکی از دائمی‌ترین زحماتی که اغلب زنان خانه تقبل می‌کنند آماده کردن غذا برای اهل خانه و خانواده است. در این میان نکاتی چند می‌تواند غذایی که نه تنها غذای جسم که غذای روح آدمی است را با مشکل مواجه کند.

نگاه فقه به برخی از نجاساتی که ممکن است در غذا باشد، قابل ‌تأمل است.

سؤال: چند چیز از حیوان حلال‌گوشت حرام است؛ لطفاً بیان فرمایید؟
پاسخ: در این زمینه امام خمینی(ره) در رساله توضیح‌المسائل خود می‌فرمایند: «پانزده چیز از حیوانات حلال‌گوشت حرام است: خون، فضله، نری، فرج، بچه‌دان، غدد که آن را دشول می‌گویند، تخم که آن را دنبلان می‌گویند، چیزی که در مغز کله است و به شکل نخود می‌باشد، مغز حرام که در میان تیره پشت است، پی که در دو طرف تیره پشت است، زهره‌دان، طحال، مثانه، حدقه چشم، چیزی که در میان سم است و به آن ذات‌الاشاجع می‌گویند».

سؤال: مدفوع حیوانات حلال‌گوشت مانند، گاو، گوسفند و مرغ هم نجس است یا خیر؟
پاسخ: فقها در پاسخ به این موضوع متفقاً معتقدند: «فضله و بول پرندگان حلال‌گوشت و حرام‌گوشت نجس نیست». در ادامه آیت‌الله مکارم‌شیرازی می‌فرمایند: «…ولى احتیاط مستحب پرهیز از حرام‌گوشت است؛ مخصوصاً از بول خفاش». آیت‌الله خامنه‌ای حلیت را شامل مدفوع حیوانات حلال‌گوشت از پرندگان و… دانسته و می‌فرمایند: «… و همچنین مدفوع پرندگان حرام‌گوشت پاک است».

تخم‌مرغ خونی
سؤال: حکم تخم مرغ خونی چیست؟
پاسخ: در پاک یا نجس بودن این خون، نظرات فقها متفاوت است. افرادی مانند حضرات آیات امام خمینی(ره)، خامنه‌ای، فاضل‌لنکرانی و سیستانی آن را پاک می‌دانند؛ و حضرات آیات بهجت، صافی‌گلپایگانی، مکارم‌شیرازی و وحیدخراسانی، خون موجود در تخم‌مرغ را بنابر احتیاط واجب نجس دانسته‌اند. اما نکته مهم آن است که هر دو گروه خوردن آن را حرام عنوان کرده‌اند.

حضرات آیات خامنه‌ای و فاضل‌لنکرانی در ادامه می‌فرمایند: «اگر خون را با زرده تخم‌مرغ، به هم بزنند که از بین برود، خوردن آن اشکال ندارد». آیت‌الله سیستانی قیدی در این مورد عنوان کرده و می‌گویند: «می‌توان خون را جدا و از بقیه تخم‌مرغ استفاده کرد؛ مگر آن‌که به اندازه‌ای کم باشد که در کل، مستهلک شده که در این صورت تمام تخم‌مرغ پاک و حلال است». آیت‌الله مکارم‌شیرازی نیز می‌فرمایند: «اگر عمداً به‌هم بزنند تا مستهلک شود، خوردن آن اشکال دارد».

فضله در برنج
سؤال: اگر در مواد خشک مانند برنج و گندم، فضله موش پیدا کنیم، تکلیف چیست؟
پاسخ: در پاسخ به این استفتاء، آیت‌الله مکارم‌شیرازی می‌فرمایند: «می‌توانند فضله و مقداری از اطراف آن را بردارند و بقیه را مصرف کنند».

سؤال: اگر برنج خیس کرده باشیم اما قبل از آبکش کردن متوجه وجود فضله موش در آن شویم تکلیف چیست؟
پاسخ: آیت‌الله مکارم‌شیرازی معتقدند: «اگر به اندازه‌ای در آب بوده است که نجاست به داخلش نفوذ کرده یا پخته شده باشد، خوردن آن حرام است. چون برای پاک‌شدن باید آب درونش جریان پیدا کند و صرف نمناک‌شدن کافی نیست، چون صدق غَسل پیدا نمی‌کند؛ ولی اگر ظاهر آن را آب بکشند، پاک است و چیزی را نجس نمی‌کند. در هر صورت می‌توان به عنوان خوراک حیوانات از آن استفاده کرد».

سؤال: بعد از نیم‏پخت شدن برنج (حین آبکش کردن) فضله موش در داخل برنج پیدا شد آیا با آب کشیدن پاک می‏شود؟
پاسخ: در جواب این سؤال آیت‌الله نوری‌همدانی می‌فرمایند: «پاک می‏شود».

سؤال: اگر در برنج پخته‌شده فضله موش پیدا شود حکمش چیست؟
پاسخ: آیت‌الله خامنه‌ای به صراحت عنوان می‌کنند: «نجس و خوردن آن حرام است». اما آیت‌الله مکارم‌شیرازی توضیح می‌دهند: «اگر یقین دارد که نجاست هنگام پختن غذا در ظرف بوده، غذا نجس شده است و نمی‌توان از آن استفاده کرد ولی اگر احتمال می‌دهد بعداً افتاده، آن مقدار که یقین به سرایت دارد را جدا می‌کند و بقیه پاک است و جست‌وجو لازم نیست».

خوردن غذا
سؤال: کسی که غذایی را که در آن فضله موش پیدا شده است خورده، آیا دهانش نجس است؟ اگر آب دهانش به جایی بپاشد آن‌جا نجس می‌شود؟
پاسخ: فقها به اتفاق معتقدند که آب دهان او پاک است. آیت‌الله صافی‌گلپایگانی در مقدمه قید طهارت می‌فرمایند: «باید لب‌های خود را آب بکشد». آیت‌الله سیستانی توضیح می‌دهند: «تا یقین به فضله بودن آن ندارد پاک است و اگر یقین پیدا کرد که این فضله موش است آب دهانش پاک است». آیت‌الله نوری‌همدانی نیز به نکته‌ای اشاره کرده و می‌فرمایند: «داخل دهان که از بواطن است پاک است ولی اجزای غذای موجود در دهان نجس است و باید خارج شود».

آیت‌الله مکارم‌شیرازی نیز توضیح می‌دهند: «۱٫ باطن بدن انسان (مانند داخل دهان و بینى) اگر نجس شود همین که نجاست از بین برود پاک مى‌شود، مثلاً اگر چیز نجس را بیرون بریزد آب کشیدن داخل دهان لازم نیست. ۲٫ تا زمانی که یقین به سرایت نجاست ندارید وظیفه‌ای ندارید».

شک داشتن
سؤال: هنگام غذا پختن در برنج دانه سیاهی دیدم؛ شک دارم فضله موش است یا چیز دیگر، حکم آن غذا چیست؟
پاسخ: آیت‌الله وحیدخراسانی می‌فرمایند: «اگر شک دارید که فضله موش بوده یا نه، آن غذا محکوم به طهارت و خوردن آن حلال است».

سؤال: اگر دانه سیاهی در برنج یا مثلاً لکه رنگی روی تخم‌مرغ دیده شود وظیفه چیست؟ آیا باید جست‌وجو شود و از دیگران بپرسند آن دانه سیاه و لکه روی تخم‌مرغ چیست؟
پاسخ: در این زمینه آیت‌الله وحیدخراسانی به تفصیل توضیح می‌دهند: «اگر به‌واسطه ندانستن مسأله، نجاست و طهارت چیزی را نداند، مثلاً نداند خون پاک است یا نه، باید مسأله را بپرسد و تا زمانی‌که سؤال نکرده، باید احتیاط کند، و اگر با این‌که مسأله را می‌داند در چیزی شک کند که پاک است یا نه، مثلاً شک کند که آن چیز خون است یا نه، یا بداند خون است و نداند خون پشه است یا خون انسان، پاک است و پرسیدن لازم نیست. (هر مسأله شرعی دارای یک حکم و یک موضوع است. مثلاً در مسأله “خون نجس است”، خون موضوع مسأله، و نجس حکم آن است. اگر کسی حکم مسأله را نمی‌داند باید بپرسد که حکم شرعی را یاد بگیرد، ولی چنان‌چه حکم را می‌داند، ولی در موضوع شک دارد، بررسی و جست‌وجو و پرسیدن از دیگران برای شناخت موضوع لازم نیست. مگر موضوعات خاصی باشد که در محل خودش به آن اشاره شده است. پس کسی که می‌داند فضله موش نجس است، ولی نمی‌داند آن دانه سیاه فضله موش است یا نه، لازم نیست بررسی و جست‌وجو کند و یا از دیگران بپرسد)».

صاحبخانه و مهمان
سؤال: چنان‌چه صاحب‌خانه در غذا نجاستی مشاهده کند، آیا می‌تواند برای حفظ آبرو، این موضوع را کتمان کند؟
پاسخ: آیت‌الله مکارم‌شیرازی پاسخ می‌دهند: «نباید از این غذا استفاده کند و توجه داشته باشید که آبرو به این امور از بین نمی‌رود و در هر کجا باشد می‌توان لقمه نانی برای مهمان تهیه کرد؛ مگر این‌که ضرورت جدی پیش آید».

سؤال: اگر صاحب‌خانه یا مهمان متوجه شود که غذا نجس است باید به دیگران اطلاع دهد؟
پاسخ: در جواب این مسأله آیت‌الله مکارم‌شیرازی می‌فرمایند: «هرگاه صاحب‌خانه در بین غذا خوردن بفهمد غذا نجس است، بنابر احتیاط واجب باید به مهمان‌ها بگوید، ولى اگر یکى از مهمان‌ها بفهمد لازم نیست به دیگران بگوید و فقط خودش باید اجتناب کند؛ مگر این‏که با او معاشرت داشته باشند که براى جلوگیرى از آلودگى خودش مى‏تواند بعد از غذا خوردن به آنها بگوید تا دست و دهان خود را آب بکشند».

سؤال: آیا اعضای خانواده مانند فرزند در لزوم اطلاع دادن نجاست غذا، حکم صاحب‌خانه را دارد؟
پاسخ: آیت‌الله مکارم‌شیرازی می‌فرمایند: «فرزند در حکم صاحب‌خانه نیست و لازم نیست بگوید».

انتهای پیام/مهرخانه