سربلندی صنعت هوانوردی ایران حتی با خروج آمریکا از برجام

به گزارش خبرنگار مهر، در همه سال های پس از انقلاب اسلامی به دلیل دشمنی های آمریکا و همراهی برخی کشورهای غربی با سیاست های آن، صنعت هوانوردی با تحریم ها و محدودیت هایی درتهیه و تجهیز ناوگان، قطعات هواپیما، صنایع فرودگاهی، تجهیزات رادار و ناوبری و ... روبه رو بوده است.

با این حال فعالان این صنعت با استفاده از تمام توان دست به نوآوری ها و خلاقیت هایی برای دور زدن تحریم های بین المللی صنعت هوانوردی زدند و در این راه به موفقیت های گسترده ای به خصوص در بخش تعمیر و نگهداری هواپیما و خرید قطعات مهم رسیدند.

با این حال در بخش نوسازی ناوگان به دلیل پیچیدگی های حقوقی و بسته بودن سیستم های تولید و ساخت هواپیما و نیز انحصار آن برای چند کشور که عمدتا قطعات مهم صنایع هواپیماسازی آنها در انحصار آمریکاست، همواره با سخت گیری های غربی ها برای ایران مواجه بوده و امکان آن از ایران گرفته شده بود؛ اما با امضای توافقنامه هسته ای ایران با ۶ کشور بزرگ دنیا (برجام)، امکان آن فراهم شد و ایران ایر به عنوان ایرلاین حامل پرچم (flag career) توانست قراردادهای مهمی با دو غول هواپیماسازی دنیا (ایرباس و بوئینگ) و همچنین باکیفیت ترین سازنده هواپیماهای کوتاه برد (ای تی آر) برای خرید در مجموع ۲۰۰ فروند هواپیما به امضا برساند و تا کنون ۱۱ فروند از این ۲۰۰ هواپیما وارد کشور شده است. دو فروند ای تی آر دیگر هم ظرف ماه جاری به تهران خواهد رسید.

قراردادی که نیاز به تأیید اداره کنترل دارایی های خارجی آمریکا (اوفک) داشت و این مجوز صادر شد و تا انتهای سال ۲۰۲۰ اعتبار دارد که البته امکان تمدید آن وجود دارد.

با پیروزی ترامپ در انتخابات امریکا که همواره در طول مبارزات انتخاباتی و چه در دوره یک ساله زمامداری اش بر پاره کردن برجام و کناره گیری از آن تأکید داشت، زمزمه هایی مبنی بر ناتمام ماندن اجرای پروسه نوسازی ناوگان هوایی به گوش می رسید. به خصوص که احتمال لغو مجوزهای اوفک نیز وجود دارد و شرکت هایی که حتی متعلق به سایر کشورها هستند ولی بخشی از قطعات آنها در آمریکا تولید می شود یا بخشی از سهام آنها به این کشور تعلق دارد، ناچارند از این نهاد مهم آمریکایی و عدم انجام تعهدات خود در قبال ایران تبعیت کنند.

با این حال فعالان راستین صنعت هوانوردی کشورمان در دوره ای که بدترین تحریم ها علیه این صنعت جاری بود، توانستند چرخ های آن را به چرخش درآوردند و این بار نیز صنعت هوانوردی ایران در صورت خروج آمریکایی ها می تواند در سایه توانایی دانشمندان جوان کشورمان در قالب شرکت های دانش بنیان، این تکنولوژی «های تک» را ارتقا دهند.

معاون اسبق سازمان هواپیمایی: صنعت به فعالیت خود ادامه می دهد

علیرضا منظری، معاون اسبق هوانوردی و امور بین الملل سازمان هواپیمایی کشوری در گفت وگو با خبرنگار مهر درباره آینده صنعت هوانوردی ایران در دوره «بی برجام» اظهار کرد: بعد از انقلاب اسلامی کشورهای غربی برای بخش های مختلف اقتصادی جمهوری اسلامی ایران از جمله بخش هوانوردی و به خصوص برای خرید تجهیزات ناوبری، قطعات هواپیما و نوسازی ناوگان محدودیت های شدیدی ایجاد کردند. این رفتارها به تدریج از سوی غربی ها سخت تر شد و توانستند مقرراتی وضع کنند که بر اساس آن تحریم هایی علیه صنعت هوانوردی ایران وضع کردند.

وی ادامه داد: در ابتدا این تحریم ها ساده تر و در خصوص منع خرید هواپیماهای نو بود اما به تدریج این تجریم ها سخت تر شد و مقررات داماتو را آمریکا علیه ایران برقرار کرد که به موجب آن امکان خرید هر نوع هواپیما از سوی ایرلاین های ایرانی ممنوع اعلام شد.

کارشناس ارشد حقوق بین الملل هوانوردی با اشاره به تحریم های شدید هسته ای علیه ایران، گفت: آمریکایی ها با استفاده از قوانین جدید و اعمال تحریم های بانکی، اجازه هر گونه خرید و فروش هواپیما به روش های مختلف از سوی شرکت های ایرانی را سلب کردند. این مقررات به تدریج بحث خرید و فروش هواپیما به صورت قانونی را قفل کرد.

اجازه ندادیم صنعت هوانوردی زمین گیر شود

وی افزود: شرکت های ایرانی برای آنکه صنعت هوانوردی زمین گیر نشود، به دنبال آن بودند تا بتوانند تحریم های بین المللی را دور بزنند و تا پیش از توافق هسته ای ایران با ۶ کشور (برجام) توانستند از طریق سیستم های واسطه ای تعدادی هواپیما خریداری کنند و اجازه ندادند این صنعت در کشورمان با وقفه روبه رو شود.

منظری تصریح کرد: برجام هم سبب شد ایران ایر بتواند قراردادهایی با شرکت های سازنده امضا و چند فروند هواپیما وارد کند که یک موفقیت بزرگ محسوب می شد.

وی با اشاره به شنیده شدن زمزمه هایی مبنی بر امکان لغو برجام از سوی ترامپ و نقض این قرارداد بین المللی از سوی آمریکا و برخی کشورهای غربی گفت: با توجه به تجربه ای که شرکت های ایرانی فعال در زمینه هوانوردی در دوره تحریم ها دارند، این امکان برای آنها وجود دارد تا بتوانند در دوره زمانی «بی برجام» هم هواپیماهای جدید و قطعات مورد نیاز هواپیما را با استفاده از روش های واسطه ای بار دیگر تأمین کنند. البته باید منتظر ماند و دید در صورت خروج آمریکا از برجام، چه مقررات جدیدی وضع می شود و چگونه می توان در شرایط جدید، ناوگان هوایی کشورمان را نوسازی کنیم.

مقام مسئول ارشد اسبق صنعت هوانوردی تأکید کرد: البته به نظر می رسد در صورتی که این اتفاق رخ دهد، دیگر امکان خرید هواپیمای نو نداریم و باید نیازمان را از طریق خرید هواپیمای دست دوم برطرف کنیم.

احتمال لغو مجوز اوفک با خروج آمریکا از برجام

وی در پاسخ به این پرسش که آیا با خروج غربی ها از برجام، مجوز اوفک که در حال حاضر تا پایان ۲۰۲۰ اعتبار دارد، لغو می شود یا خیر؟ گفت: به نظر می رسد در صورتی که شدیدترین حالت ممکن از سوی غربی ها وضع شود، مجوزهای جانبی برجام از جمله مجوز اوفک و قراردادهای فعلی ایران ایر با ایرباس و بوئینگ لغو خواهد شد. ضمن اینکه امکان این وجود دارد که قوانین جدید چندان سخت گیرانه نباشد که در این صورت می توان با استناد به قرارداد موجود که در آن گزینه فورس ماژور و تصمیمات کشورها وجود دارد، شرکت سازنده هواپیما را به اجرای تعهداتش سوق داد.

می توانیم از هواپیماسازها در صورت لغو قرارداد خسارت بگیریم

منظری درباره امکان شکایت از سازنده گفت: از آنجایی که متن قرارداد محرمانه است معلوم نیست که بتوانیم شکایت کنیم یا خیر؛ اگر در متن قرارداد امکان اخذ خسارت از سازنده در پی لغو قرارداد گنجانده شده باشد، می توانیم از شرکت های هواپیماساز به دادگاه های بین المللی شکایت کرده و طلب خسارت کنیم. اما اگر در متن قرارداد عبارت فورس ماژور وجود داشته باشد که بر اثر آن شرکت های سازنده مشمول تصمیمات کشورهای متبوع خود هستند، دادگاه نمی تواند به محکومیت شرکت سازنده مبنی بر پرداخت خسارت به ایران ایر حکم بدهد.

اصغر فخریه کاشان مشاور وزیر راه و شهرسازی در امور بین الملل نیز پیشتر در گفت وگو با رسانه ها اعلام کرده بود مجوز اوفک برخاسته از برجام است و و این نهاد آمریکایی از نظر قوانین بین المللی می تواند در صورتی که آمریکا از برجام خارج شود، اعلام کند مجوزهای موجود باطل خواهد شد. با این حال با توجه به فضایی که علیه آمریکا در اروپا وجود دارد، حتی در صورتی که آمریکا بخواهد از برجام خارج شود، باز هم کشورهای اروپایی با فشار به آمریکا، قراردادها و روابط خود با ایران را حفظ خواهند کرد.

مدیرعامل اسبق شرکت فرودگاه ها: امکان شیفت خرید تجهیزات ناوبری از غرب به شرق

محمود رسولی نژاد مدیرعامل اسبق شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران نیز در گفت وگو با خبرنگار مهر درباره احتمال بازگشت تحریم ها به صنعت هوانوردی گفت: از ابتدای انقلاب اسلامی تا کنون هر دولتی که در آمریکا در رأس قدرت بود، با جمهوری اسلامی ایران رفتار متخاصمانه داشته است و به نوعی لجاجت خود را نشان داده است. دولت ترامپ نیز در ادامه رفتارهای گذشته در حال دشمنی با ایران است.

وی با بیان اینکه باید برای تک تک موفقیت ها و قراردادهای موفقیت آمیزی که در دوره برجام داشته ایم به خصوص در بخش صنعت هوانوردی برنامه ریزی داشته باشیم، گفت: متأسفانه اروپایی ها به شدت به سیاست های آمریکایی ها وابسته هستند؛ اما شرق آسیا در زمینه تجهیزات صنعت فرودگاهی و ناوبری زمینی هواپیماها توانسته به تکنولوژی های مناسبی دست یابد که می توانیم با این کشورها همکاری داشته باشیم.

پیشرفته ترین رادارها را در دوره تحریم ها خریدیم

این کارشناس صنعت ناوبری هوانوردی ادامه داد: صنعت هوانوردی کشورمان با این ترفندهای غربی ها متوقف نخواهد شد. بازار گسترده ای در دنیا وجود دارد که آماده همکاری با ایران هستند. در دهه هشتاد، تجهیزات ناوبری هوایی به خصوص رادارها را هیچ کشوری به ما نمی داد اما ما توانستیم با استفاده از سیستم ها و مسیرهای خاصی که خود غربی ها برای ما فراهم کرده بودند، پیشرفته ترین تجهیزات ناوبری و کمک ناوبری هوایی را در دوره ای که شدیدترین تحریم ها بر صنعت هوانوردی وضع شده بود، خریداری و در فرودگاه ها نصب کنیم. بنابراین در هر صورت و تصمیمی که آمریکا و هم پیمانان غربی اش اخذ کنند، نگرانی چندانی برای آینده صنعت هوانوردی وجود نخواهد داشت.