خطرات بیماری سالک را جدی بگیرید

به طور کلی بیماری سالک چیست؟

- بیماری سالک همان لیشمانیوز پوست، نوعی عفونت انگلی تک سلولی است که از طریق نیش پشه ها منتقل می شود. در واقع با نیش پشه ها و ورود عفونت به بدن انسان انواع درگیری های پوستی، مخاطی یا حتی احشایی ایجاد می شود که البته در کشور ما نوع بیماری که درگیری پوستی ایجاد می کند، شایع است.

پس می توان گفت این بیماری انواع مختلفی دارد؟

- بله؛ دو نوع به نسبت شایع تر بیماری سالک در کشور ما عبارتند از 1. نوع روستایی و مرطوب 2. نوع شهری و خشک. در این دو نوع تفاوت هایی در عامل انتقال و شدت بیماری وجود دارد؛ به طوری که در نوع روستایی بیماری با التهاب و ترشحات بیشتری نسبت به نوع شهری همراه است. سیر بیماری نیز در نوع روستایی و مرطوب حدود 6 ماه است و سریع تر به نهایت بیماری می رسد اما در نوع شهری این زمان ممکن است به 1 سال هم برسد.

این بیماری از کجا می آید ؟

- منبع بیماری موجود زنده ای است که در مرحله اول توسط پشه گزیده می شود که پشه محل مناسبی برای سیر تکامل عامل بیماری ایجاد می کند و در نهایت نیز با گزیدگی انسان باعث ضایعات پوستی می شود. در بیماری روستایی معمولا جوندگان که به میزان بیشتری در روستا وجود دارند، هم مخزن بیماری اند، اما در نوع شهری منبع بیماری معمولا سگ ها هستند.

این نوع گزیدگی های بیماری زا شبیه گزیدگی های معمولی است که همه ما تجربه کرده ایم؟

- نه، بیماری با نیش و گزیدگی شروع می شود که خوب شدن آن طولانی تر است و به مرور زمان نیز ابعاد آن بزرگتر می شود. این ضایعه قرمز و برجسته است که می توان گفت مرکز آن مانند کوه آتشفشان تجمعی از ترشحات چرکی دارد.

پشه های بیماری زا شکل و شمایل خاصی دارند؟

- پشه خاکی انواع مختلفی دارد که نوع پشه روستایی و شهری آنها نیز با یکدیگر متفاوت اند و حتی نوع عفونی هم که انتقال می دهند نیز شبیه یکدیگر نیست. این نوع پشه ها در مناطقی مانند اصفهان، کاشان و قسمت مرکزی ایران بیشتر دیده می شوند و حتی گزارش هایی از گزندگی در تهران نیز وجود دارد. زیاد شدن این پشه ها ربطی به رطوبت هوا ندارد. علاوه بر این موش های صحرایی نیز نقش مهمی در شیوع بیماری نوع روستایی دارند.

راه های درمانی کدامند؟

- روش های مختلفی برای درمان وجود دارند. در بیماری هایی با میزان آسیب محدود معمولا از تزریق آمپول هایی به اسم «گلوکانتیم» استفاده می شود اما در مواردی که ضایعات به میزان بیشتری باشند، نیاز به تزریق سیستماتیک یا نسخه خوراکی یا حتی جراحی نیز است. به تبع اگر شدت بزرگی ضایعه زیادی باشد، دوره درمان و تزریق ها طولانی خواهند شد.

اگر افراد دنبال درمان نروند، چه اتفاقی می افتد؟

- این بیماری به هر حال خود به خود خواب می شود ولی ممکن است بین 6 ماه تا 1 سال طول بکشد اما اگر منتظر درمان خود به خودی شوید، جای زخم بدشکلی برای همیشه روی پوست باقی می ماند. متاسفانه معمولا ضایعه ها روی نواحی باز بدن مانند صورت و دست ها دیده می شوند.بنابراین باید این بیماری هر چه زودتر درمان شود تا کمترین آثار باقی بماند. در نوع شهری گاهی منبع انتقال انسان است و درمان سریع کمک می کند عامل بیماری زا از انسانی به انسان دیگر شیوع پیدا نکند.

آیا زمان شیوع خاصی دارد؟

- گزندگی معمولا اواخر فصل بهار یعنی اردیبهشت و خرداد و اوایل تیر ماه بیشتر می شود.بیماری دوره نهفتگی چند هفتگی دارد و به همین دلیل معمولا مراجعات و شکایت از بیماری بیشتر اوایل پاییز اتفاق می افتند. در شرایطی مانند شهر بم که زندگی به صورت کمپ و چادر ادامه دارد، به تبع شیوع نیز بیشتر خواهد شد.

درباره انتقال انسان به انسان بگویید.

- انتقال انسان به انسان تنها از طریق گزیدگی است که در نوع شهری انسان هم می تواند منبع بیماری باشد، به این صورت که انسان توسط پشه ای که تاکنون ناقل نبوده گزیده شود و با طی شدن سیر تکاملی در بدن دوباره با گزیدن انسانی دیگر توسط همان پشه، بیماری منتقل شود، اما دو انسانی که با یکدیگر در تماس اند نمی توانند به طور مستقیم سالک را منتقل کنند.

آیا توصیه درمانی یا تغذیه ای خاصی برای دوران بیماری یا راه های پیشگیری وجود دارد؟

- نه، تنها توصیه مهم این است که به خصوص در مناطقی که سالک وجود دارد، حتما از پشه بند استفاده کنید تا بیماری بروز نکند.برای پیشگیری سعی کنید در ارتفاعات بخوابید، مثلا در ساختمان ها، پشت بام را برای استراحت انتخاب کنید. پشه ها فرصت پرواز کمی دارند و در مناطق مرتفع تر کمتر هستند و در آخر این که همیشه لباس پوشیده داشته باشید.

این بیماری برای کودکان با خطرات بیشتری همراه است؟

- همه در معرض این بیماری هستند و خیلی ربطی به سن و سال ندارد. گاهی انواع روستایی مسمومیت هایی را نیز به دنبال دارد که مراجعه به پزشک می تواند فرایند درمان را آسان تر کند. اولین علامت بیماری نیز مانند گزیدگی معمولی است اما بعد از گذشت زمان و بهبود نیافتن آن تشخیص بیماری داده می شود.

بیماری سالک با خارش همراه است؟

- خود بیماری سالک خارش ندارد، تنها ممکن است در مرحله اولیه به دلیل گزیدگی پشه فرد احساس خارش کند. هیچ گونه تب یا نشانه های دیگری نیز وجود ندارد.