پرستش خدا طبیعی و فطری است/ از منظر ملاصدرا همه موجودات درک دارند

به گزارش خبرنگار مهر، بیست و دومین همایش بزرگداشت ملاصدرا با عنوان «فلسفه، پرستش و نیایش» صبح امروز در مجتمع فرهنگی آدینه آغاز شد.

در ابتدای این نشست پس از پخش سرود جمهوری اسلامی ایران و تلاوت قرآن حسین کلباسی به میهمانان خوشامد گفت و برنامه این همایش را اعلام کرد.

وی گفت: همایش بزرگداشت ملاصدرا سال هاست که در روز ملاصدرا برگزار می شود و هر سال در آن موضوع خاصی مورد توجه قرار می گیرد. امسال هم قرار است موضوع پرستش و نیایش در این همایش مورد بحث قرار بگیرد. علت اینکه امسال این همایش در روز اول خرداد ماه یعنی روز ملاصدرا برگزار نشد، همزمانی این مناسبت با ماه مبارک رمضان بود.

پس از کلباسی آیت الله سیدمحمد خامنه ای، رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا درباره پیوند وجودشناختی نیایش و فلسفه سخنرانی کرد.

وی گفت: کلمه نیایش و پرستش معادل عبادت و دعاست و یکی از مصادیق آن نماز است. معنی این دو واژه نوعی انفصال از عالم مادی و خارج شدن از جو حیوانی و اتصال به عالم معنوی و الهی است. عالم هستی که صادر شده از خداست، یک واحد منسجم و متحد است که بعضی آن را به اندام یک انسان تشبیه کرده اند. این نظام هستی مجموعه ای است که انسان هم جزو آن است و نظم و قوانین خاص خود را دارد.

وی افزود: انسان سعادتمند کسی است که خودش را با قوانین این عالم هماهنگ کند. از این عالم تعبیرات خاصی مثل عقل فعال شده است. فلسفه مشایی تحت تأثیر فرهنگ هومری و برگرفته از ادبیات دینی شرق بوده است، عقل فعال مظهر عقول است. در برخی از تعبیرات از عقل فعال با عنوان انسان کبیر و حتی در برخی مواقع به روح القدس تعبیر شده است.

رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا اضافه کرد: ممکن است این سوال مطرح شود که کارکرد عقل فعال چیست. برخی از کارکردهای آن یک طرفه و بدون اراده انسان است که به آن الهام و در بالاترین مرحله وحی گفته می شود. در برخی مواقع هم آثاری در انسان مثل حدس و گمان به وجود می آید که گاهی این حرف ها با واقعیت تطبیق پیدا می کند. یکی دیگر از کارکردهای عقل فعال این است که به ما علم و حقیقت واقعی می دهد.

این استاد فلسفه تصریح کرد: در فلسفه مشا چهار مرتبه برای تکامل عقل مطرح شده است، در خصوص رابطه عقل فعال و انسان برخی از کلمه اتصال سخن می گویند، اما ملاصدرا از این رابطه با عنوان اتحاد یاد می کند. تمام موجودات عالم به قوانین عالم عمل می کنند. ملاصدرا معتقد است همه موجودات عالم درک دارند. چیزی که از آن با عنوان تسبیح یاد می شود. در خود انسان هم یک ارتباط ذاتی با عقل فعال وجود دارد. ابزارش هم چیزی است که در فلسفه عقل و در قرآن قلب گفته می شود. ملاصدرا می گوید دو نوع عقل فعال وجود دارد؛ اول عقل فعالی که مدیر عالم است و همه چیز را احاطه کرده دومی هم همان چیزی است که در درون ما گذاشته شده است. ما در این عالم به عنوان بنده خدا سهمی از وجود و ربطی هم به عالم داریم. عقلی عقل است که به واقعیت متصل باشد چون برخی انتخاب های ما بر حسب عقل حیوانی است.

آیت الله سیدمحمد خامنه ای در پایان گفت: فضیلت در انسان خیلی ارزش دارد چون اجازه می دهد که ما بگوییم ما هم وجود داریم. پرستش خدا طبیعی و فطری است. چیزی که در زبان روانشناسی از آن به عنوان وجدان یاد می شود. نیایش یک پدیده فلسفی و طبیعی است که باید قدرش را بدانیم، عالم همه چیز را در دست خودش دارد. وقتی ما عقل مان فعال شود کلیت عالم را درک می کنیم. عالم بزرگ در درون ما نهفته است و ما باید قدرش را بدانیم، همه موجودات عالم به گونه ای به عالم بزرگ وصل هستند. مهمترین دستاورد انسان در زندگی عبادت و نیایش است و نباید ارتباطش با عقل فعال قطع شود.