منابع برای تولید شکلات در حال محدود شدن است

پیش‌از‌این درمورد تأثیرات تغییرات آب‌و‌هوایی روی مواد مغذی سبزیجات نوشتیم و نسبت گرمایش جهانی و شکلات. در این متن به‌سراغ تولید شکلات می‌رویم. با روزچین همراه باشید.

موانعی بر سر راه تولید شکلات

هزار‌ و یک‌ جور شکلات مختلف در بازار وجود دارد که در بین تمامی آن‌ها شکلات‌های کاکائویی طرفداران بیشتری دارند. این شکلات‌های خوشمزه به‌وفور در بازار یافت می‌شود، اما اگر اهل شکلات کاکائویی هستید برای شما خبرهای بدی داریم؛ چرا‌که تحقیقات زیست‌محیطی از به‌پایان‌رسیدن منابعی که کاکائو از آن‌ها گرفته می‌شود حکایت دارند.

جالب است بدانید انسان‌های کره‌زمین سالانه چیزی بیشتر از ۹۸ میلیارد دلار پول بی‌زبان را برای خرید شکلات‌های کاکائویی هزینه می‌کنند. از‌طرف دیگر به هر اندازه که انسان‌ها بیشتر شکلات مصرف کنند به همان اندازه نیز میل آن‌ها برای خوردن شکلات‌های خوشمزه کاکائویی بیشتر می‌شود.

در این زمینه می‌توان به نمودار مصرف شکلات در چین اشاره کرد که نسبت به دهۀ گذشته دوبرابر شده است. بالارفتن میزان مصرف شکلات در سطح جهانی به‌اندازه‌ای است که نگرانی‌های زیادی را برای کمبود منابع شکلات تا سال ۲۰۲۰ به دنبال داشته است.

دانشمندان علوم غذا و تغذیه بر این باور هستند که اگر رویۀ مصرف شکلات کاکائویی به همین منوال به پیش برود، شاید تا سال ۲۰۵۰ میلادی دیگر خبری از شکلات‌های کاکائویی خوشمزه نباشد.

دلیل این امر نیز از‌بین‌رفتن درختان کاکائو است. پایگاه‌ خبری معتبر بیزنس اینسایدر (Business Insider)، علت اصلی نابودی درختان کاکائو را خشکی و گرمای هوا اعلام کرده است. به‌این‌ترتیب می‌توان گفت این مصرف بیش‌‌از‌حد شکلات نیست که منابع آ‌ن‌ را در معرض تهدید قرار داده، بلکه گرمایش جهانی کره‌ زمین است که منابع شکلات را در آینده تهدید می‌کند.

تحقیقاتی نشان داد که هر آمریکایی به طور متوسط ۴.۵ کیلوگرم شکلات سالانه مصرف می‌کند. جالب اینجاست که اروپایی‌ها در مصرف شکلات کاکائویی از آمریکایی‌ها پا را از این هم فراتر گذاشته‌اند و به‌صورت میانگین هر سوئیسی ۹ کیلوگرم شکلات در سال تناول می‌کند. شکلات در میان مردمان آلمان، ایرلند و بریتانیا نیز طرفداران زیادی دارد و این افراد به‌صورت میانگین در سال چیزی حدود ۸ کیلوگرم شکلات میل می‌کنند. این آمار را مؤسسۀ یورومانیتور اینترنشنال (Euromonitor International) جمع‌آوری کرده است.

انسان‌ها باید در خوردن شکلات جانب انصاف را نگه‌ دارند اما مصرف بی‌رویۀ شکلات دلیل کاهش منابع آن نیست و این درختان کاکائو هستند که تهدیدات مختلفی گریبان آن‌ها را گرفته است.

درختان بی‌دفاع کاکائو و تهدیدات مختلف

درختان کاکائو که در زبان علمی به آن‌ها Theobroma cacao گفته می‌شود در جنگل‌های آمازون و مناطق حاره‌ای مانند جنوب و مرکز آمریکا رشد می‌کنند. این روزها درختان کاکائو در قسمت‌هایی از آسیا و آفریقا نیز کاشته می‌شود. این قسمت‌ها چیزی حدود ۱۰ درجه از خط استوا فاصله دارند.

آب و هوای مناطقی که این درخت‌ها در آن‌ رشد می‌کنند باید رطوبت زیادی داشته باشد و فصل‌ خشکی نیز در آین مناطق کوتاه باشد. بر‌اساس گزارشی که مرکز جهانی کشاورزی (World Agroforestry Centre)، منتشر کرده است غنا، نیجریه، ساحل عاج، برزیل و اکوادور به‌عنوان کشورهای اصلی تأمین کننده شکلات به‌ حساب می‌آیند.

درختان کاکائو در کشورهای مختلف با تهدید‌های متفاوتی روبرو هستند:

کشورهای آفریقای غربی:
درخت‌های کاکائو در کشور غنا را خطرهایی مانند حشرات، قارچ‌های مخرب، آلودگی آب و ویروس‌ها تهدید می‌کنند. پایگاه ساینتیفیک امریکن (Scientific American)، نگرانی خود را از سرایت مشکلاتی که درخت‌های کاکائوی غنا با آن‌ها روبرو هستند به سایر درختان کاکائو در سواحل عاج اعلام کرده است.

کشورهای آسیایی

درخت‌هایی را که در کشورهای اندونزی و مالزی وجود دارند، نوعی بید تهدید می‌کند. این بید وارد دانه‌های کاکائو می‌شود و هستۀ آن‌‌ها را می‌خورد. پایگاه اینوِیسیو اسپشیز کامپِدیوم (Invasive Species Compendium)، با انتشار گزارشی مدعی شد این بید‌های موذی سالانه چیزی حدود ۶۰۰ میلیون دلار به کشاورزان این ناحیه ضرر وارد می‌کنند.

برزیل

نوعی عفونت قارچی گریبان درختان کاکائو برزیل را گرفته است، این عفونت که در مجامع علمی به آن ویچ‌بروم (witches’ broom)، گفته می‌شود تولید کاکائو در برزیل را به میزان ۸۰ درصد کاهش داده است.

به‌‌این‌ترتیب کشاورزانی که نسل‌اندر‌نسل به کاشت و برداشت کاکائو مشغول بوده‌اند کار و زندگی خود را رها کرده و آواره شهرها شده‌اند. با‌این‌حساب می‌توان گفت یک عفونت قارچی توانست است در عرض مدت بسیار کمی، صد‌ها سال تجربه کشاورزان این ناحیه را نیست و نابود کند.

بنا به گزارشی که ساینتیفیک امریکن منتشر کرده است یک آفت قارچی مهلک دیگر با نام فِراستی پاد رات (frosty pod rot) نیز در این ناحیه در حال گسترش است که نگرانی‌های جدیدی را برای کشاورزان درختان کاکائوی این منطقه ایجاد کرده است.

از‌طرف‌دیگر، درخت‌های کاکائو از گونه‌های ژنتیکی متفاوتی ایجاد شده‌اند که مهم‌ترین آن‌ها را Forastero, Crillo و Trinitario می‌توان نام برد. این سه نوع درخت از یک گونه گیاهی واحد ایجاد شده است.

در این بین ساینتیفیک امریکن مدعی است تنوع در گونه‌های درختان کاکائو دردسرهای خاص خودش را دارد. اگر‌چه تنوع گیاهی درختان کاکائو کشاورزان را قادر می‌سازد تا درختان پیوندیِ مختلفی ایجاد کنند. اما این درختان مقاومت کافی را در برابر آفت‌های گیاهی ندارند.

به‌این‌ترتیب اگر یک گونه از درختان کاکائو در معرض آسیب قرار داشته باشد احتمال آسیب‌پذیری سایر گونه‌ها نیز وجود دارد.

از‌طرف‌دیگر وقتی که کشاورزان تخم‌های درخت کاکائو را برای کاشت درخت جدید حفظ می‌کنند، این تخم‌ها نیز باعث ایجاد درخت‌هایی می‌شوند که در معرض آفت‌ها و قارچ‌های مخرب قرار دارند.

تولید کاکائو برای کشاورزان گران تمام می‌شود

همان‌گونه که در ابتدا اشاره کردیم کاکائو یک صنعت چندین میلیارد دلاری است اما دانه‌های کاکائو توسط کشاورزان بینوایی تولید می‌شود که صورتشان را با سیلی سرخ نگه می‌دارند. به‌این‌ترتیب زمانی که محصول کاکائوی آن‌ها آفت می‌زند زندگی‌شان شدیداً در معرض خطر قرار می‌گیرد.

بر‌اساس گزارشی که مارس اینکورپوریتد (Mars, Incorporated)، به عنوان یکی از شرکت‌های بزرگ تولید کننده شکلات در دنیا تهیه کرده است حدوداً ۵ تا ۶ میلیون نفر کشاورز زندگی خود را از طریق کاشت کاکائو می‌گذرانند.

تهدیداتی که درختان کاکائو را تهدید می‌کند کشاورزان را به‌سمت کاشت محصولات دیگری مانند ذرت یا درخت کائوچو سوق داده است. کشاورزان درختان کاکائو اوضاع اقتصادی خوبی را نیز در پیش‌رو ندارند و در سال ۱۹۸۰ قیمت جهانی کاکائو به ازای هر تن ۳،۷۵۰ دلار بوده است، این قیمت با احتساب تورم در سال ۲۰۱۳ به میزان ۱۰،۰۰۰ دلار رسیده است. این روزها نیز کاکائو در بازارهای جهانی با قیمتی حدود ۲،۸۰۰ دلار در هر تن معامله می‌شود.

به‌این‌ترتیب با یک حساب سرانگشتی می‌توان متوجه شد علی‌رغم افزایش تقاضای جهانی برای کاکائو، کشاورزان به جای اینکه از گرمی بازار کاکائو سود ببرند دائم در حال ضرر هستند.

دلیل این امر را می‌توان در بحرانی که صنعت کاکائو را تهدید می‌کند جست‌و‌جو کرد، سی‌‌ان‌‌ان در این زمینه گزارش جالبی منتشر کرده است.

بر‌اساس این گزارش میانگین سنی کشاورزان کاکائو ۵۱ سال است و در سواحل عاج با درختان کاکائوی قدیمی و بیماری طرف هستیم که باید احیا شوند. تجدید نسل این درختان نیازمند سرمایه‌گذاری است و نسل جدید ترجیح می‌دهند به جای اینکه پول خود را روی کاشت درختان جدید هزینه کنند این سرمایه را برای مهاجرت به شهرها ذخیره نمایند یا اینکه محصولات پردرآمدتری مانند درخت پالم یا کائوچو کشت کنند.

در این بین غول‌های شکلات‌سازی دنیا مانند شرکت‌های Cadbury, Cargil و نستله به سرمایه‌گذاری در مزارع کاکائو روی خوش نشان داده‌اند، این سرمایه‌گذاری به لحاظ تجاری نیز برای شرکت‌های شکلات‌سازی توجیه دارد چرا که در تبلیغات آینده خود، مدعی می‌شوند کاکائوی استفاده شده در شکلات‌های آن‌ها مستقیماً زیر نظر این شرکت‌ها کشت و استخراج شده است.

این شرکت‌ها بر روی شکلات‌هایی که از این طریق عرضه بازار می‌شود نماد Fair Trade Certification را نیز درج می‌کنند که از تجارت منصفانه میان شرکت‌های شکلات‌سازی و کشاورزان درختان کاکائو حکایت می‌کند.

بارقه‌هایی از امید در صنعت کاکائو

همان‌گونه که حتماً از توضیحات بالا متوجه شده‌اید می‌توان گفت درست است که درختان کاکائو در معرض خطر قرار دارند، اما خوشبختانه دانشمندان، صاحبان صنایع کاکائو و کشاورزان هم‌پیمان شده‌اند تا این مشکلات را از پیش‌رو بردارند.

در این زمینه اقدام‌های جالبی انجام شده است که می‌‌توان به مزرعه محافظت‌شده‌ای برای درختان کاکائو در انگلستان اشاره کرد. در این مزرعه نها‌ل‌های درخت کاکائو در شرایطی کاملاً محافظت‌شده کشت می‌شوند و پس از گذشت دو سال و با تبدیل‌شدن نهال‌ها به درختچه، این درختچه‌های سالم به نقاط مختلف دنیا که کاکائو در آن‌ها کشت می‌شود ارسال خواهند شد تا از این طریق در آینده با درخت‌های کاکائوی سالم و قوی سروکار داشته باشیم.

بر‌اساس گزارش‌هایی که بی‌‌بی‌‌سی منتشر کرده در کاستاریکا نژاد جدیدی از درختان کاکائو در حال آزمایش است که در برابر آفت‌ها مقاومت خوبی دارد.

نستله وعده داده است تا در بندر ابی‌جان (Abidjan)، پایتخت کشور ساحل‌عاج، چیزی حدود ۱۲۰ میلیون دلار برای کاشت درختان کاکائویی که دربرابر آفت‌ها مقاوم هستند هزینه کند. این پروژه قرار است چیزی بیشتر از ۱۰ سال به طول بینجامد.

بیشتر از ۱۲ میلیون اصله درخت کاکائو نیز تا سال ۲۰۱۶ به کشاورزان ساحل عاج تحویل داده شده است. به کشاورزان نیز آموزش‌های جدیدی داده می‌شود تا فرآیند کاشت و برداشت محصولات کاکائو باعلم و دانش بیشتری انجام شود.

فناوری‌های جدید نیز به کمک درختان کاکائو آمده‌اند که در این زمینه می‌توان به فناوری CRISPR اشاره کرد. به‌لطف این فناوری در عرض کمتر از یک دقیقه تغییراتی در DNA درختان کاکائو ایجاد می‌شود، دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا نیز سخت در تلاش‌اند تا درختان کاکائوی مقاوم‌تری در آینده کشت شود.

بنا به گزارش بیزنس اینسایدر این درختان در برابر خشکسالی و افزایش گرمای هوا مقاوم هستند.

در‌مجموع باید گفت امیدواریم این تلاش‌‌ها به بار بنشیند و شاهد وفور کاکائو در آینده باشیم، در‌غیر‌این‌صورت بدون شک کاهش جهانی کاکائو افزایش قیمت شکلات‌های خوشمزه کاکائویی را به دنبال خواهد داشت.

منبع

این مقاله را در شبکه‌های اجتماعی بازنشر دهید