دست استارت‌آپ‌های مذهبی روی زانوی خودشان باشد

نرم‌افزار «باد صبا» یکی از مهم‌ترین نرم‌افزارهایی است که با رویکرد مذهبی و به عنوان تقویم و اذان‌گو مورد استفاده حدود ۱۰ میلیون نفر است. این نرم‌افزار که بیش از یک دهه از عمر آن می‌گذرد، توانسته با نصب میلیونی، تا حدود زیادی به عنوان یک الگو برای سایر استارت‌آپ‌هایی که رویکرد مذهبی دارند، عمل کند. محمدعلی طهرانچی، مدیرعامل شرکت پیشگامان موج تلفن همراه که باد صبا یکی از محصولاتش است، در گفت‌وگو با «شنبه» به تشریح وضعیت کنونی باد صبا و کلیت فضای مربوط به استارت‌آپ‌های مذهبی پرداخته است. طهرانچی معتقد است که برای تعریف استارت‌آپ مذهبی نباید به دنبال تعاریف متفاوتی از سایر استارت‌آپ‌ها باشیم: «همانطور که استارت‌آپ در حوزه مواد غذایی و حمل‌و‌نقل و ... داریم، در حوزه مذهبی هم استارت‌آپ می‌توانیم داشته باشیم. مثلا در حوزه زیارت‌ها و سفرهای مذهبی، در حوزه‌هایی که بحث کمک‌‌کردن مطرح است و... این اقدامات با رویکرد عقیدتی و مذهبی اگر انجام شود، استارت‌آپ مذهبی خواهد بود.»
یکی از مباحثی که در حوزه مذهبی مطرح است، مربوط به افرادی است که به‌عنوان بنیانگذار کسب‌وکارهای آنلاین راه‌اندازی می‌کنند. طهرانچی می‌گوید: «اینکه چه کسی باید بنیانگذار استارت‌آپ‌های حوزه مذهب باشد بیشتر تحت تاثیر این نکته است که برای راه‌اندازی استارت‌آپ باید نیازی تشخیص داده شود و پاسخ مناسبی به آن بدهیم. بنابراین هر کسی فرصت‌ها و نیازها و تقاضاهای حوزه مذهبی را تشخیص نمی‌دهد و شاید تنها افرادی با داشتن اعتقادات و دغدغه‌های مذهبی بهتر بتوانند این نیازها را رصد کنند.» این فعال حوزه استارت‌آپ‌های مذهبی اضافه می‌کند: «البته توسعه و رشد کسب‌وکار را باید به متخصص این حوزه سپرد و حتما نباید عقیده رهبری فنی کسب‌وکار را هم در دست بگیرد.»

مدیرعامل باد صبا معتقد است که به‌رغم وجود فرصت‌ها و زمینه‌های گسترده برای راه‌اندازی کسب‌وکار و ایجاد استارت‌آپ در حوزه مذهبی، اما کماکان نتوانسته‌ایم از این فرصت استفاده کنیم و حتی می‌توان گفت در نقطه مقدماتی به سر می‌بریم. طهرانچی دلیل این امر را به سنت داوطلبانه و دلی‌بودن اقدامات مذهبی گره می‌زند: «سنت کارهای مذهبی و خدمات مذهبی در ایران همواره برخاسته از دل بوده و به صورت رایگان. بنابراین بسیار سخت و زمان‌بر است که بتوانیم همان خدمات را در زمان کنونی به صورت پولی به مردم ارائه کنیم.»
به نظر می‌رسد که موسسه‌های قرآنی و سایر موسسات فرهنگی نیز در طی سالیان فعالیت خود، به رایگان‌خری و رایگان بودن خدمات و محصولات مذهبی دامن زده‌اند. طهرانچی ضمن تایید این نکته می‌گوید: «علاوه بر این مسئله، نکته دیگر این است که تاکنون هزینه چنین موسساتی و خدمات مذهبی برعهده دولت بوده است. به همین دلیل به دنبال راهکاری برای گرفتن پول از مردم در قبال خدمات‌شان نبوده‌اند. اما الان اغلب متوجه شده‌اند که ادامه روند با پول دولت امکان‌پذیر نیست. همچنین دولت نیز کم‌کم کمک‌های خودش را کم کرده است.»

طهرانچی در ادامه به مسئله دیگری نیز می‌پردازد: «در ایران سایر حوزه‌ها خیلی زودتر با استارت‌آپ و راه‌اندازی کسب‌وکارهای آنلاین کنار آمدند و این شیوه نوین کارآفرینی را پذیرفتند. اما در حوزه مذهب به واسطه حساسیت‌هایی که وجود دارد، هنوز هم مخالفت‌ها و سختگیری‌های زیادی وجود دارد. هر چند رفته‌رفته مقاومت‌ها شکسته‌شده و مسیر بازتر شده و رویکردها مثبت است، اما بنیانگذاران استارت‌آپ‌ها باید بدانند که در این مسیر دست‌شان روی زانوی خودشان باشد و از بنیه مالی، منابع فنی و منابع انسانی حرفه‌ای برای پیشبرد اهداف‌شان استفاده کنند.»
وی همچنین می‌گوید: «با اینکه بسیاری از استارت‌آپ‌های مذهبی خواهان استقلال مالی و شخصیتی و هویتی هستند اما واقعیت امر این است که برخی از نهاد و سازمان‌ها آنها را به حال خودشان نمی‌گذارند و خواهان مشارکت در این کسب‌وکارها هستند. اما در هر صورت استارت‌آپ‌ها باید از این پیشنهاد جذاب فاصله بگیرند. نهادها و سازمان‌هایی از این دست هم باید بدانند که ورود مستقیم و گرفتن سهام مدیریتی و دخالت اساسی در مسیر پروژه‌ها بر روند رشد استارت‌آپ‌های این حوزه تاثیر منفی دارد.» به گفته طهرانچی، باد صبا در حال حاضر بیش از ۵/۹میلیون نصب را پشت سر گذاشته ‌و حتی آماری دارد که نشان می‌دهد در طول روز بیش از ۵ میلیون نفر از آن استفاده می‌کنند.