کارپولینگ؛ عرصه‌ای که بالاخره جدی می‌شود

در شرایط فعلی و با توجه به مزایای زیست محیطی صنعت کارپولینگ و بازدهی مالی جالب توجه آن، سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی در جای‌جای جهان و مخصوصا اخیرا در چین و خاورمیانه در این حوزه انجام می‌شود، اما همیشه جای خالی بازیگران جدی در این حوزه از اکوسیستم استارت‌آپی ایران کاملا احساس می‌شد.
اولین پلتفرم آنلاین سفر اشتراکی یا همان کارپولینگ در دنیا «BlaBlaCar» است که از سال ۲۰۰۶ شروع به فعالیت کرده و جزء یونیکورن‌های اکوسیستم استارت‌آپی اروپا‌ست و هم‌اکنون حدود ۶۰ میلیون کاربر فعال دارد. این شرکت تا کنون بیش از ۳۳۰ میلیون یورو جذب سرمایه داشته و به یک تجارت بسیار بزرگ تبدیل شده است. همچنین چین نیز یکی از اکوسیستم‌های فعال در این حوزه را دارد و با توجه به مشکلات بسیاری که در زمینه آلودگی هوا و ترافیک دارد، در حال حاضر مشغول سرمایه‌گذاری قابل توجه در این حوزه است. در ایالات متحده نیز بیش از ۱۰ شرکت فعال در این حوزه مشغول فعالیت هستند و شرکت‌های حوزه Car-Hailing‌‌ هم در حال افزودن امکان کارپولینگ نظیر Uber-pool به سیستم خود هستند. در منطقه خاورمیانه نیز استارت‌آپ مطرح «کریم» برنامه‌های جدی را در این حوزه جلو می‌برد و در سال ۲۰۱۶ سهام استارت‌آپ پاکستانی «سواره» را که در زمینه کارپولینگ فعالیت می‌کند، به طور کل خریداری کرده است.
از آنجایی که سیستم حمل‌و‌نقل آنلاین به صورت سفر اشتراکی در کاهش ترافیک و آلودگی هوا بسیار اثر‌گذار است، در سراسر جهان، دولت‌ها هم توجه ویژه‌ای نسبت به آن دارند و از این سیستم‌ها پشتیبانی و حمایت می‌کنند. همچنین به لحاظ پتانسیل بالای اقتصادی و تعداد بالای سفرهای منظم روزانه در اکثر کشورهای جهان و حتی سفرهای غیر‌منظم و پراکنده، سرمایه‌گذارها نیز معمولا رغبت بالایی برای سرمایه‌گذاری در زمینه کارپولینگ دارند. اما نکته اینجاست؛ در ایران که پتانسیل بسیار بالایی در بخش سفر وجود دارد و سالانه ۹۸۵ میلیون نفر جابه‌جایی بین شهری دارند (۸۰ درصد این تعداد از سیستم حمل‌و‌نقل عمومی استفاده نمی‌کنند)، همچنین در شرایطی که تب بالای سرمایه‌گذاری در سیستم‌های حمل‌و‌نقل آنلاین را از ابتدا در اکوسیستم استارت‌آپی ایران شاهد بوده‌ایم، چطور سرمایه‌گذارها در ورود به این بازار بکر تأخیر قابل توجهی داشته‌اند؟!
حمل‌و‌نقل آنلاین به دلیل فاکتورهای مشخصی که دارد جذابیت‌های زیادی برای سرمایه‌گذارها دارد، اما سوال اینجاست که تا کی می‌خواهیم کپی‌شده مدل‌ اسنپ و تپسی را روانه بازار کنیم؟ مگر دیگر چقدر می‌توانیم در چنین بازاری نفوذ کنیم؟ چرا سرمایه‌گذارها و اکوسیستم استارت‌آپی تاکنون به صورت جدی به دنبال حوزه بکری مثل کارپولینگ در زمینه حمل‌و‌نقل آنلاین نرفته‌اند؟ که اتفاقا هم کشور به آن نیاز مبرم داشته و دارد و هم از نظر مالی با توجه به پتانسیل بسیار بالای تعداد سفرها در ایران، می‌تواند سرمایه‌گذاری بسیار جذابی باشد؟
البته تیم‌های استارت‌آپی مختلفی در ایران داریم که با تلاش‌های فراوان در این حوزه کارهای بسیار جالبی انجام داده‌اند و تجارب ارزشمندی کسب کرده‌اند‌ که مطمئنا این تجربیات به‌راحتی به دست نمی‌آمدند، اما نکته اینجاست که برای ایجاد حداکثر بازدهی در این سبک کسب‌و‌کارها نیاز به منابع مالی کافی وجود دارد و خوشبختانه اخیرا تحرکاتی در این زمینه و برای سرمایه‌گذاری کلان در استارت‌آپ‌های این حوزه دیده می‌شود. یک دلیل این تأخیر در گرایش به این حوزه را شاید بتوان جاافتاده نبودن مفهوم کارپولینگ در کشور دانست و عدم دانش کافی در خصوص اینکه اگر این روش به صورت سیستماتیک اجرایی شود، چه منافعی از نظر مسائل زیست محیطی و بحث ترافیک برای مردم خواهد داشت و اینکه چطور در عمل منجر به کاهش هزینه‌های آنها می‌شود. بنابراین احتمالا بسیاری از سرمایه‌گذارها هم یا اطلاع خاصی از منافع این زمینه خاص از بحث حمل‌و‌نقل آنلاین نداشته‌اند و یا اینکه اگر هم اطلاعی داشته‌اند به خوبی در جریان جزئیات و پتانسیل بالقوه آن در ایران قرار نگرفته‌اند.
در همین راستا اخیرا خبرهای خوبی هم به گوش می‌رسد، پویش مردمی محیط زیستی که اخیرا با موضوعیت کارپولینگ و با حضور تعدادی از سلبریتی‌ها و یک متخصص برجسته حوزه محیط زیست به راه افتاد، به خوبی نشان داد که جامعه در حال آشنایی با مفهوم و منافع کارپولینگ بوده و آگاهی لازم در مردم در حال شکل‌گیری است و این کمپین جدای از بحث فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی، با توجه به وضعیت بغرنج ترافیک و آلودگی هوا به نوعی اعلام نیاز به وجود پلتفرم‌های سیستماتیک و بزرگ کارپولینگ در سطح کشور بود. همین موضوع در یکی دو ماه اخیر سبب شد که استارت‌آپ‌های فعال در این حوزه به جنب‌و‌جوش بیشتری بیفتند و حتی بعضی شرکت‌های دیگر نیز اقدام یا قصد ورود به این بازار را کنند. به این ترتیب، به نظر می‌رسد که در حال حاضر شرایط کاملا برای ورود جدی افراد نخبه، جوانان با استعداد و صاحب ایده و همچنین سرمایه‌گذاران عمده به این بازار بزرگ فراهم شده است. جدای از تمام مسائل مربوط به بحث سرمایه‌گذاری و منافع اقتصادی، کارپولینگ یا بحث سفرهای اشتراکی یکی از عرصه‌هایی است که همانطور که ذکر شد، واقعا می‌تواند به طور مؤثری ارزش‌آفرینی کرده و سبک زندگی مردم را بهبود ببخشد و حتی باعث کاهش هزینه‌های روزمره مردم شود؛ یعنی اینکه واقعا گره‌ای از زندگی مردم باز کند. جدی‌شدن ورود تپسی به بازار سفرهای اشتراکی و اعلام رسمی راه‌اندازی سیستم تپسی‌لاین، همچنین شنیده‌شدن خبرهایی مبنی بر ورود تاچسی به این حوزه ولو در حالت تست و حتی اظهار‌نظر ژوبین علاقبند در اردیبهشت ماه امسال مبنی بر اینکه ورود به عرصه کارپولینگ قطعا جزو برنامه‌های آینده اسنپ خواهد بود و همچنین خبرهایی مبنی بر جذب سرمایه‌های انجام شده در استارت‌آپ‌های تخصصی این حوزه، همگی نوید‌بخش این موضوع است که احتمالا در آینده‌ای نه‌چندان دور شاهد رشد این صنعت در کشور و مزایای اجتماعی و اقتصادی که به همراه دارد، خواهیم بود.